خشکسالی‌های گسترده، جنگ ۱۲ روزه اخیر، خاموشی‌ها و قطع مکرر برق، تعطیلی‌های پیش‌بینی نشده، شاخص‌های فزاینده آلودگی هوا و اکنون خالی بودن سدهای بزرگ تهران، این پیش‌بینی کارشناسان و صاحبنظران اجتماعی ـ اقتصادی را محقق کرده که بسیاری از شهرهای مرکزی ایران شاید در سال‌های آینده جایی برای زندگی روزانه نباشد.
وقایع و کمبودهای اخیر سبب ناامنی شهرها و خصوصا پایتخت شده و ناامیدی شهروندان از ادامه زندگی در استان‌هایی چون اصفهان، خوزستان، کرمان و فارس و… باعث شده که شهرهای شمالی کشور به عنوان گزینه بعدی شهروندان این مناطق محسوب شوند.
خاموشی‌های مکرر و بحران معطوف بر تنش‌های آبی در پایتخت و شهرهای بزرگ و آلودگی هوا حتی در فصل تابستان، احتمال هجوم موج دیگری از هموطنان تهرانی و شهرهای بزرگ به استان‌های شمالی بویژه گیلان و مازندران را بسیار تقویت کرده است. موجی که از سال‌های گذشته آغاز شده و امسال با توجه به شدت تنش آبی و بحران تخاصم منطقه‌ای ایران – اسراییل به اوج خود رسانده است.
این را می‌توان از افزایش آگهی‌های فروش واحدهای مسکونی شهروندان بالای شهر تهرانی خصوصا در مناطق شمالی شهر تهران دریافت. همین امر، باعث شده برای بررسی این تغییرات تاثیر آن را بر خرید ـ فروش و اجاره املاک در شهرهای استان گیلان مورد بررسی قرار دادیم.
خاموشی‌های مکرر و بحران معطوف بر تنش‌های آبی در پایتخت و شهرهای بزرگ و آلودگی هوا حتی در فصل تابستان، احتمال هجوم موج دیگری از هموطنان تهرانی و شهرهای بزرگ به استان‌های شمالی بویژه گیلان و مازندران را بسیار تقویت کرده است
در مرحله اول طی گفت‌وگویی با ۱۶ مشاور املاک از چهار گوشه شهر رشت وضعیت واحدهای اجاره و فروش را مورد بررسی قرار دادیم. واحدهای مسکونی در مناطقی همچون محله‌های عینک، فلکه فرزانه، شهرک گلسار، پل جانبازان، میدان گیل، محله پیربازار و محله تخته پل واقع شده‌اند.
در بررسی وضعیت واحدهای مسکونی فروش و اجاره از ابتدای سال جاری نسبت به سال گذشته با توجه به بحران اقتصادی، رکود و جنگ ۱۲ روزه و تنش آبی. حدود نیمی از مشاوران اعلام کردند که اجاره واحدهای مسکونی وضعیت مناسبی داشته است و تفاوت چندانی با سال گذشته مشاهده نشده است. تنها نرخ اجاره و تمدید قرارداد ۲۰ تا ۲۵ درصد مصوب دولتی افزایش پیدا کرده است.
همچنین بخشی از مشاوران املاک در مناطق مختلف شهر از جمله میادین امام علی، فرزانه و محله عینک اعلام کرده‌اند که بازار اجاره در این مناطق در ماه‌های اخیر کساد بوده است. آن‌ها دلیل این رکود را ابتدا بواسطه افزایش ۲۰ تا ۲۵ درصد قیمت اجاره و همچنین عدم تمایل مستاجران به تخلیه واحدهای مسکونی و تمدید دوباره آن دانسته‌اند.
ورود مهاجران از شهرهای تهران، کرج، اصفهان، کرمان و شیراز برای اجاره نیز سبب بروز مشکلاتی چون اجاره ملک به قیمت بالاتر از نرخ تعیین شده قانونی، زیرا مهاجران خارج از استان نرخ اجاره در رشت را با استان خود که گران‌تر است مقایسه کرده و به هر قیمتی که از سوی صاحب‌خانه تعیین شود اجاره می‌کند.
در بررسی وضعیت واحدهای مسکونی فروش و اجاره از ابتدای سال جاری نسبت به سال گذشته با توجه به بحران اقتصادی، رکود و جنگ ۱۲ روزه و تنش آبی. حدود نیمی از مشاوران اعلام کردند که اجاره واحدهای مسکونی وضعیت مناسبی داشته است و تفاوت چندانی با سال گذشته مشاهده نشده است
این کار سبب عدم ثبات نرخ اجاره‌ها در استان، کاهش قدرت خرید شهروندان بومی برای رقابت با شهروندان غیربومی در اجاره ملک و تن دادن به نرخ‌های بالای تعیین شده از سوی مالک، ثبت کاغذی و غیرقانونی قرارداد اجاره و فشار صاحب‌خانه‌ها به شهروندان بومی برای تخلیه خانه می‌شود.
همچنین صاحبان بنگاه‌های شهرک گلسار نیز اظهار داشته‌اند؛ این مشاوران به ندرت در بازار اجاره ورود کرده و اغلب به فروش ملک متمرکز بوده‌اند. آن‌ها اظهار داشتند که اجاره واحدهای مسکونی بیشتر در بازه خرداد تا مرداد ماه است. مالکان درباره وضعیت اجاره در ماه‌های اخیر اعلام کردند که تغییر چندانی صورت نگرفته تنها اجاره‌های واحدهای مسکونی افزایش پیدا کرده است.
همچنین در بررسی وضعیت خرید و فروش واحدهای مسکونی نیز سه بنگاه معاملاتی در شهرک گلسار و یک بنگاه در فلکه فرزانه خاطرنشان کرده‌اند واحدهای مسکونی کمتر از ۵۰ میلیارد ریال به راحتی خرید و فروش می‌شود و خریداران آن اغلب شهروندان بومی هستند. زیرا غیربومیان انتظار دارند به دلیل ارایه پول نقد و نیز قرار داشتن زمین در شهرستان‌های اطراف ملک را پایین‌تر از قیمت متعارف خریداری کنند.
به عنوان مثال ملک ۵ میلیاردی را ۴ میلیارد تومان خریداری کنند و نیز معتقدند که شهروندان غیربومی معمولا داخل شهر ملک خریداری نمی‌کنند. خرید ملک بیشتر در روستاهاست. همچنین مشاوران املاک در مناطق فلکه فرزانه، عینک، میدان امام علی، میدان گیل و پیربازار نیز اعلام کرده‌اند که وضعیت فروش در شهر راکد است. چون قیمت ملک بسیار بالا رفته و گاها از متری ۳۰ به ۴۵ میلیون تومان در نقاط کم برخوردار رشت مانند پل عراق و فلکه فرزانه رسیده است.
مشاوران املاک از مشکلات دیگر در کاهش فروش ملک را شهروندان غیربومیان می‌دانند. غیربومیانی که بطور مستقیم با مالک معامله کرده و بازار اجاره و فروش را بهم زده‌اند و این از نگرانی‌های مشاوران املاک بویژه آن‌هایی است که در مناطق شلوغ و کم برخوردار شهر مانند مناطق اطراف تقاطع غیرهم سطح جانبازان، محله عینک و محله پیربازار هستند
در یک مورد نیز، در پاسخ به تاثیر شرایط جنگ بر خرید و فروش و اجاره نیز اعلام کردند که پس از جنگ هیچ خرید و فروشی صورت نمی‌گرفت اما به تازگی مراجعه شهروندان افزایش پیدا کرده است. با این حال، شهروندان غیربومی اغلب تماس گرفته یا مراجعه می‌کنند اما خرید و فروشی انجان نمی‌شود و همچنان تقاضای فروش ملک بسیار پایین است. یکی از مشاوران بنگاه‌ها نیز اظهار داشته که از ابتدای سال جاری تاکنون ۲ ملک معامله کرده است.
مشاوران املاک از مشکلات دیگر در کاهش فروش ملک را شهروندان غیربومیان می‌دانند. غیربومیانی که بطور مستقیم با مالک معامله کرده و بازار اجاره و فروش را بهم زده‌اند و این از نگرانی‌های مشاوران املاک بویژه آن‌هایی است که در مناطق شلوغ و کم برخوردار شهر مانند مناطق اطراف تقاطع غیرهم سطح جانبازان، محله عینک و محله پیربازار هستند.
همچنین تعدادی از مشاوران املاک نیز خرابی بازار تهران در خرید و فروش ملک را دلیلی بر رکود خرید و فروش‌ها در شهرهای شمالی می‌دانند. در پاسخ به پیش‌بینی افزایش خرید و فروش در شهریور ماه با افزایش بحران آب در تهران و استان‌های دیگر نیز حدود ۷ بنگاه دار معتقد بودند با توجه به شرایط پیش آمده امکان افزایش خرید و فروش توسط غیربومیان در شهر رشت وجود دارد و ممکن است از استان‌های تهران و اصفهان بیشتر متقاضی باشند.
بررسی کلی این تحقیق نشان می‌دهد که با توجه به پیگیری شهروندان غیربومی برای خرید و یا اجاره ملک در رشت و پرس و جوی قیمت‌ها پیش‌بینی می‌شود که در ماه شهریور هجوم مهاجران ساکن در رشت افزایش پیدا کند. البته با افزایش سرسام‌آور قیمت ملک در رشت، احتمال خرید ملک در محدوده شهری بسیار نامحتمل است و بیشتر تمرکز بر روی اجاره ملک خواهد بود.