«شورشی آوازه‌خوان» به بازار کتاب آمد
روایت زندگی هنری و سیاسیِ «احمد عاشورپور» پدر ترانه‌ی پاپ ایران منتشر شد
مرد آوازخوان رفته است اما تا آن زمان که مرکب بهار به جنگل‌های هیرکانی می‌رسد و تا آن وقت که هوای نی نواختن بر فراز کوه بلند، در دل عاشقان می‌لولد، پژواک دلنشین صدای او باقی‌ست. و اما اکنون روایت زندگیِ هنری و سیاسی «احمد عاشورپور» آوازخوان محبوب اهل انزلی بر ورق‌های سپید کاغذ نقش بسته تا حکایت فراز و نشیبی که او در سال‌های عمر پشت سرنهاده به یادگار بماند برای آیندگان.
«شورشی آوازه‌خوان» عنوان کتابی‌ست که با پژوهش و نگارشِ «امین حق‌ره» این روزها به همت نشر فرهنگ ایلیا روانه‌ی بازار کتاب شده است.
«امین حق‌ره» پژوهشگر و فعال فرهنگی در این باره می‌گوید: کار پژوهش و نگارش این کتاب را سال ۱۳۹۶ همزمان با صدمین سال تولد «احمد عاشورپور» به پایان رساندم و حالا با وجود تاخیری چهارساله، خوشبختم که به همت نشر محترم فرهنگ ایلیا در دسترس علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ، به خصوص پیجویان و پژوهشگران حوزه‌ی موسیقی قرارمی‌گیرد. در این کتاب، همه‌ی کوشش‌ام بر آن بود تا به اختصار و بی‌‌پرگویی، با بهره‌مندی از اسنادی مثبت و معتبر، روایتی درست و صریح و بی‌‌طرفانه از حیات هنری و سیاسی احمدعاشورپور (به عنوان یکی از تاثیرگذارترین کنشگران حوزه‌ی موسیقی بر ترانه‌ی مدرن ایران) ارائه کنم، به نیت آن‌که شاید درهایی برای نقد و نظر و گفتگو گشوده شود؛ هم درباره‌ی موسیقی و ترانه‌ی معاصر، و هم پیرامون سیاست و جریان‌های سیاسی و نقشی که در ترویج و توسعه‌ی فرهنگ در یکصدساله‌ی اخیر ایفا کرده‌اند.
وی در دیباچه‌ای که بر این کتاب نوشته «احمد عاشورپور» را مبدع ترانه‌ی مدرن ایرانی دانسته و یادآور می‌شود:« تا پیش از او (قبل از دهه‌ی بیست) هرچه در موسیقی باکلامِ وطنی بود، اگر آواز نبود، تصنیف بود. اشعاری ضربی در مایه‌های همان موسیقی سنتّی. مثلاً بدیع‌زاده که خواننده‌ی مردمی بود اشعار فکاهی را با سازهای ملّی، ریتمیک و ایرانی می‌‌خواند. عاشورپور اما از همان آغازِ راهِ خواندن، به شکلِ حیرت‌انگیزی، هم احیاگر فولکلور گیلان شد و هم کلامِ بومی را با موسیقی روزِ جهان درآمیخت و گوش شنونده‌ی ایرانی را (هم در پایتخت و هم کیلومترها دورتر از آن، در زادبوم مادری‌اش) با ترانه‌ی نو آشنایی داد.»
این پژوهشگر اهل انزلی در بخشی از این متن اظهار می‌دارد: «نخواندن و به نظاره نشستن و رنج بردنِ پنجاه‌ساله‌ی احمد عاشورپور (از میانه‌ی دهه‌ی سی تا حوالی مرگش در میانه‌ی دهه‌ی هشتاد) رازی‌ست که بسیاری در پیِ رمزگشایی‌‌اش بوده‌اند و در حواشی آن سخن‌ها رانده و ادلّه‌ی بسیار آورده‌اند. مشیِ خاصّ سیاسی (و البتّه عام آن زمان!) و خویِ سرکش و معترض عاشورپور نسبت به منویات و مقدّرات حاکمیتِ مستبد و مقتدرِ وقت، از همان سال‌های آغازین دهه‌ی۲۰ که زیر و بم ترانه‌هایش به‌واسطه‌ی صفحات گرام و هم امواج بلندِ رادیو به گوش‌ها رسید، به‌زعم خیلی‌ها همان دلیل موجّه و ناگزیرِ نخواندنش شد و حبسِ دوساله‌ی پس از بازگشت از سفر اروپای شرقی و ممنوع‌الفعالیت شدنش در ادارات و دوایر دولتی به حکم ساواک، که تا همیشه معتبر ماند، شهود متقن و محکمی بر عزلت‌گزینیِ ناخواسته و جبری‌اش. به عقیده‌ی من امّا، نه که این همه‌ی ماجرا بود، بلکه به حکم همان ترانه‌هایی که عاشورپور سروده است و آوازهایی که صاف و صمیمی و بی‌پیرایه خوانده، قصّه رسم دیگری هم دارد. برای فهم عاشورپور و سرانجامش، باید زادگاهش را شناخت،اندیشه‌اش را کاوید، جهانبینی‌اش را فهمید و داستان پُر فراز و نشیبِ زندگانی‌اش را بلد شد، سپس او را در جانِ ترانه‌هایش جُست.»
حق‌ره تصریح می‌کند:«اکنون کتابِ پیشِ روی شما، شرح زندگانی این مَرد است؛ محبوب‌ترین، عاشق‌ترین، موثّرترین و در عین حال شاید غریب‌ترین سیمای پهنه‌ی موسیقی گیلان. همه‌ی مساعی من در نگارش و تدوین این مجموعه بر آن بوده که در حدّ بضاعت و امکان، ضمن ملاحظه‌ی محدودیت‌ها و محذورات، با بهره‌مندی از اسنادی موثّق، روایتی صحیح و جامع از زندگی و زمانه‌ی او عرضه کنم و در حد توان و دانش خود، به گمان‌های موجود پیرامون شخصیت هنری و سیاسی و‌اندیشه و عملِ این چهره‌ی تکرارناشدنیِ تاریخ معاصر موسیقی ایران، پاسخی شفاف و مستدل بدهم. ارجاعات و منابع مورد استناد در این شناختنامه امّا، بیشتر معطوف به گفتگوهای مستقیم با خودِ هنرمند است (اسنادی صوتی مربوط به آرشیو شخصی و برخی فایل‌‌هایِ ناشنیده مانده‌ی گفت‌وگو که به لطف دوستان در اختیارم قرار گرفت). دیگر منبع مورد استناد در کتاب، علاوه‌بر نشریه‌ی وزین گیله‌وا، روایت‌های خویشاوندان و نزدیکانِ معتمد، همچنین خاطرات رفقای هنری و حزبی احمد عاشوپور بود. کتاب‌های «شِبهه خاطرات» از علی بهزادی (روزنامه‌نگار ایرانی و بنیان‌گذار و مدیر مجله‌ی هفتگی سپید و سیاه)، خاطرات مهندس انصاری (از اعضای ارشد حزب توده)، و کتاب ارزشمندِ «آفتاب خیزان، دریا توفان» اثر مشترک حسین حقانی، بابک ربوخه و محمد رضایی‌راد (که در پاره‌ای موارد مرجع تطبیق روایات و راستی‌سنجی اطلاعات شد)، از دیگر منابعی‌ست که برای نگارش این مجموعه از آن استفاده شد.»
گفتنی‌ست،«شورشی آوازه‌خوان» در ۱۸۴ صفحه و بابهای ۳۵ هزارتومان اخیرا منتشر شده است. «ورنیشین؛ زندگی و آثار حسن خوشدل (نوازنده، آهنگساز، ترانه سرا و خواننده) / گفتگو» و «آقای هنر؛ زندگی و آثار منوچهر ویسانلو (نوازنده و آهنگساز) /گفتگو» از دیگر آثار امین حق‌ره است که پیش از این انتشار یافته و کتاب‌های «فرهنگ محبس (واژه‌ها و اصطاحات کاربردی در زندانها)»، « خروس‌جنگی (شناختنامه و منتخب مقالات و سخنرانی‌های جلیل ضیاپور؛ پدر نقاشی مدرن و مبدع نقد هنری در ایران)»، «زندگی و آثار تیمور گورگین (ادیب، روزنامه‌نگار و ترانه‌سرا) / گفتگو» و «فریاد جنگل (شناختنامه‌ی محمد کوچکپور کپورچالی؛عکاس) / گفتگو» از این پژوهشگر گیلانی در نوبت چاپ قرار دارد.
