در حافظهی هر شهر، نامهایی نه به واسطهی قدرت یا ثروت، بلکه به دلیل علم، اخلاق و تأثیر ماندگارشان، در یادها میمانند، دکتر منوچهر پارسادوست پژوهشگر ماندگار عرصهی تاریخ و فرهنگ یکی از همان چهرههاست که در نخستین روز شهریورماه در شهر لسآنجلس و در ۱۰۱ سالگی چشم از جهان فروبست.
پارسادوست در سال ۱۳۰۲ خورشیدی در محلهی ساغریسازان رشت دیده به جهان گشود و او بخش وسیعی از عمر خود را در مسیر پژوهش و نگارش دربارهی تاریخ ایران و تحولات سیاسی و اجتماعی آن گذراند.
پارسادوست در سال ۱۳۰۲ خورشیدی در محلهی ساغریسازان رشت دیده به جهان گشود و او بخش وسیعی از عمر خود را در مسیر پژوهش و نگارش دربارهی تاریخ ایران و تحولات سیاسی و اجتماعی آن گذراند
پارسادوست با پشتوانهی تحصیلات حقوق و علاقهی عمیق به تاریخ، توانست پژوهشهایی ماندگار در عرصهی تاریخ ایران، بهویژه تاریخ صفویه و روابط ایران و عراق عرضه کند. آثار او نشان میدهد که پژوهش تاریخی، تنها بازگویی رویدادهای گذشته نیست، بلکه کوششی است برای واکاوی ریشهها، پیوندها و تأثیرات متقابل سیاست، جامعه و فرهنگ. نگاه تحلیلی او به تاریخ صفویه، چهرهای تازه از شاهان این سلسله، ترسیم کرد و بسیاری از زوایای ناشناخته این دوران را روشن ساخت.
از جمله آثار برجستهی او میتوان به این کتابها اشاره کرد: «ما و عراق از گذشته دور تا امروز»، «شاه اسماعیل اول»، «شاه تهماسب اول»، «شاه اسماعیل دوم: شجاع تباهشده»، «از شاه اسماعیل دوم تا شاه عباس اول»، «شاه عباس اول» (دو جلد)، «ریشههای استعماری کشف حجاب»، «روابط تاریخی و حقوقی ایران، عثمانی و عراق (۱۵۱۴–۱۹۸۰)»، «روابط سیاسی ایران و انگلیس در قرن نوزدهم»، «ریشههای تاریخی اختلافات ایران و عراق»، و «نقش سازمان ملل در جنگ ایران و عراق»
این مجموعهی پژوهشی گسترده، او را در زمرهی معدود مورخانی قرار میدهد که هم به تاریخ کهن ایران پرداخت و هم به مسائل معاصر و روابط خارجی کشور.
نکتهای که آثار پارسادوست را ارزشمند میکند، روش تحلیلی و نگاه انتقادی او بود. او از خلال اسناد تاریخی، روابط قدرت، تحولات سیاسی و زمینههای اجتماعی را آشکار میساخت و به همین دلیل آثارش تنها بازخوانی تاریخ نبود، بلکه تحلیلهایی عمیق برای فهم امروز نیز به شمار میآمدند
نکتهای که آثار پارسادوست را ارزشمند میکند، روش تحلیلی و نگاه انتقادی او بود. او از خلال اسناد تاریخی، روابط قدرت، تحولات سیاسی و زمینههای اجتماعی را آشکار میساخت و به همین دلیل آثارش تنها بازخوانی تاریخ نبود، بلکه تحلیلهایی عمیق برای فهم امروز نیز به شمار میآمدند.
ارتباط دکتر منوچهر پارسادوست، با زادگاهش رشت نیز همواره زنده بود. آخرین سخنرانی او در سال ۱۳۹۴ خورشیدی در خانهی فرهنگ گیلان، پیرامون صفویان، با استقبال فراوانی روبهرو شد؛ سخنرانی که بار دیگر نشان داد علاقهی او به تاریخ، به پژوهش صرف محدود نمیشود، بلکه رسالتی برای انتقال دانش و بیداری فرهنگی نیز بود.
درگذشت دکتر پارسادوست بیگمان خلأیی جدی در عرصهی پژوهشهای تاریخی ایران بر جای میگذارد. او نمونهی بارزی از پژوهشگرانی بود که با صبر، دقت و شوق علمی، میراثی گرانبها برای آیندگان برجای گذاشت. هرچند جسم او دیگر در میان ما نیست، اما آثارش همچنان چراغی است برای پژوهشگران تاریخ ایران و یاد و نامش در حافظهی علمی کشور زنده خواهد ماند.
یاد و نام دکتر منوچهر پارسادوست، این پژوهشگر خستگیناپذیر تاریخ، گرامی باد.