گیلان همواره خاستگاه زنان فرهنگ‌دوست و پیشرویی بوده که در رشد و توسعه‌ی فرهنگی و هنری و همچنین آگاهی‌بخشی به جامعه‌ی زنان نقش پررنگی داشته‌اند. زنان دغدغه‌مندی که در زمانه‌ی خود مجموعه‌ای درخشان از فعالیتهای اجتماعی، فرهنگی و هنری بسیاری را به انجام رسانیده‌اند و در این راه سخت کوشیده‌اند. یکی از از این زنان سختکوش و پیشرو، بانو فهیمه اکبر است.
فهیمه اکبر (فهیمه یمین اسفندیاری) متولد آذرماه ۱۲۹۶ خورشیدی در تهران بود. وی فرزند اسدالله یمین‌الممالک اسفندیاری (۱۲۶۵- ۱۳۳۴ خورشیدی) دیپلمات دوره‌ی قاجار و از کارگزاران فرهنگی، اقتصادی و قانون‌گذار دوره‌ی پهلوی بود. فهیمه به واسطه‌ی سمت پدر که سرکنسول ایران در باکو بود، کودکیش را تا دوازده‌سالگی در باکو گذراند. در آن‌جا بود که استعداد موسیقیایی‌اش توسط معلم هنر شکوفا شد و به این ترتیب در آن‌جا به فراگیری حرفه‌ای موسیقی پرداخت. او پس از بازگشت به ایران در مدرسه‌ی فرانسوی ادامه تحصیل داد و همچنان به خواندن آواز به چند زبان مختلف پرداخت. سبک خواندن فهیمه مطابق موسیقی روز اروپا بود. فهیمه همچنین پس مراجعت به ایران، مدتی نیز شاگرد مرتضی‌خان محجوبی، یکی از بنیانگذاران موسیقی ملی ایران بود. موسیقیدانی که با خلاقیت در خلق پیش‌درآمد و چهارمضراب، شیوه‌ی پیانونوازی متمایزی را پدید آورد. او که با سازی کاملا اروپایی، موسیقی ایرانی را به زیبایی می‌نواخت، در پرورش و پیشبرد استعداد هنری فهیمه بسیار موثر واقع شد.
فهیمه اکبر، بانویی روشن اندیش، پیشرو و پویا در فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی زمانه‌ی خود بود. وی که اصالتی مازندرانی داشت، پس از ازدواج و مستقر شدن در رشت به مطالعه و پژوهشی منظم پیرامون آواهای موسیقی و همچنین فرهنگ و آداب و رسوم خطه‌ی گیلان پرداخت. او که عِرق زیادی به گیلان داشت، کتابی با عنوان «طباخی گیلان» را با همکاری «محمد فروغ نیا» به چاپ رساند که مورد توجه فراوانی قرار گرفت. این اثر، نخستین کتاب دستور طبخ غذاهای محلی گیلان است که در سال ۱۳۳۸ خورشیدی منتشر شد.
بانو فهیمه در سال ۱۳۱۷ خورشیدی محسن خان اکبر ازدواج نموده و به گیلان آمد. محسن‌خان اکبرکه فرزند فتح‌الله خان اکبر، سپهدار اعظم رشتی، وزیر، وکیل مجلس و صدر اعظم ایران در دوره احمد شاه قاجار بود، خود نماینده‌ی مجلس شورای ملی و همچنین یکی از نمایندگان دائمی ایران در اوپک بود.
فهیمه اکبر، بانویی روشن اندیش، پیشرو و پویا در فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی زمانه‌ی خود بود. وی که اصالتی مازندرانی داشت، پس از ازدواج و مستقر شدن در رشت به مطالعه و پژوهشی منظم پیرامون آواهای موسیقی و همچنین فرهنگ و آداب و رسوم خطه‌ی گیلان پرداخت. او که عِرق زیادی به گیلان داشت، کتابی با عنوان «طباخی گیلان» را با همکاری «محمد فروغ نیا» به چاپ رساند که مورد توجه فراوانی قرار گرفت. این اثر، نخستین کتاب دستور طبخ غذاهای محلی گیلان است که در سال ۱۳۳۸ خورشیدی منتشر شد. این کتاب بعدها در سال۱۳۹۲ توسط انتشارات «فرهنگ ایلیا» باز نشر و تا امروز بارها تجدید چاپ شده است.
از دیگر فعالیتهای فرهنگی بانو فهیمه می‌توان به برگزاری نمایشگاه صنایع دستی و آثار هنری در تهران اشاره نمود. در روزگاری که ارزش و اعتبار صنایع دستی و آثار هنری اقوام چون امروز شناخته شده نبود، فهیمه اکبر برای اولین بار در سال ۱۳۳۵ خورشیدی، غرفه‌ی صنایع دستی گیلان را در جشنواره‌‌ی فرهنگی و هنری تهران افتتاح نمود. این نمایشگاه در معرفی صنایع دستی و پرورش و تشویق استعدادهای هنری گیلان بسیار خوش درخشید.
بانو فهیمه در بسیاری از انجمن‌ها و سازمان‌های خیریه و مجامع زنان عضویت داشت. او همچنین مسئول کمیسیون هنری جمعیت راه نو بود. این جمعیت که توسط مهرانگیز دولتشاهی در فروردین ۱۳۳۴ خورشیدی تأسیس شده بود، محرکی برای تشکیل جمعیت‌های دیگر در راستای آموزش، نظارت و بهبود وضعیت زنان و همچنین امور خیریه شد. اعضای جمعیت راه نو، متشکل از بانوان روشنفکر و تحصیل‌کرده‌ای بود که وظیفه‌شان، آموزش زنان در جهت دفاع از حقوق‌شان بود.
در کتاب بیمارستان‌های رشت اثر دکترسیدحسین تائب، از او به عنوان عضو و بازرس منصوب از سوی نخستین هیات مدیره‌ی بنگاه حمایت مادران و نوزادان رشت (زایشگاه) در تاریخ ۲ تیرماه ۱۳۲۰ خورشیدی نام برده شده است. گفتنی است بنگاه حمایت مادران و نوزادن، یکی از نهادهای عام‌المنفعه‌ای بود که دولت در حوزه‌ی بهداشت و درمان در سالهای جنگ جهانی دوم و پس از آن، برای بهبود وضعیت نامطلوب جامعه‌ی ایرانی تاسیس نموده بود. بانو فهیمه نیز به دلیل حضور فعال در انجمن‌های زنان و فعالیتهای مستمرش، به عنوان بازرس زایشگاه رشت انتخاب شده و در کنار اعضای دیگر این بنگاه حمایتی، به فعالیتهای انسان‌دوستانه‌اش ادامه داد.
عشق به هنر موسیقی سبب شد که بانو فهیمه در سال ۱۳۳۸ خورشیدی ، مجموعه‌ای از ترانه‌های جهانگیرخان سرتیپ‌پور را در مجموعه‌ای با نام «اوخان» گردآوری و منتشر کند. این مجموعه شامل ۷۶ تصنیف و ترانه‌ی گیلکی است که بین سالهای ۱۳۱۹ تا ۱۳۲۶خورشیدی سروده شده بودند.
بانو فهیمه و محسن‌خان اکبر، سه فرزند به نام‌های: گیلان، گلی و فتح‌الله داشتند. جهانگیر سرتیپ‌پور دوست خانوادگی خانواده‌ی اکبر، شعر ماندگار «گیلان‌جان» را به مناسبت بازگشت گیلان‌خانم از سفر و ورودش به رشت سرود. این ترانه که بر مبنای آهنگی اتریشی سروده و تنظیم شده، تاکنون توسط «فهیمه اکبر»، «احمد عاشورپور» و «محمد نوری» به اجرا درآمده و یکی از معروف‌ترین ترانه‌های گیلکی محسوب می‌شود.
عشق به هنر موسیقی سبب شد که بانو فهیمه در سال ۱۳۳۸ خورشیدی ، مجموعه‌ای از ترانه‌های جهانگیرخان سرتیپ‌پور را در مجموعه‌ای با نام «اوخان» گردآوری و منتشر کند. این مجموعه شامل ۷۶ تصنیف و ترانه‌ی گیلکی است که بین سالهای ۱۳۱۹ تا ۱۳۲۶خورشیدی سروده شده بودند.
در ابتدای این کتاب یادداشتی از فهیمه اکبر درباره‌ی لزوم شناساندن فرهنگ و زبان بومی مردم گیلان آمده است، او در مقدمه نوشته: «سه سال پیش برحسب پیشنهاد اینجانب به جمعی، تصمیم گرفته شد از طرز زندگی و هنرها و صنایع مردم هر استان به تدریج نمایشگاهی در تهران تشکیل شود تا بدین وسیله، آنهایی که استطاعت یا فرصت شان اجازه مسافرت‌های طولانی را نمی‌دهد، در مرکز تا حدی از این آشنایی برخوردار گردند. اهل علم، فرصت مطالعه بیشتری داشته باشند، هنرمندان دسترنج‌ها و ذوق‌های خود را به چشم‌ها و گوش‌های مشتاق برسانند و خود تشویق گردند. این پیشنهاد با استقبال شایان مورد تصویب قرار گرفت.»
فهیمه اکبر به زبان‌های روسی، آلمانی، انگلیسی و فرانسوی اشراف کامل داشته و روان صحبت می‌‌نمود و حتی به این زبان‌ها ترانه اجرا می‌کرد. در اواسط دهه‌ی نود میلادی نیز یک سی‌دی از اجراهای فهیمه اکبر در کشور آمریکا منتشر شد که شامل ۱۶ ترانه با صدای اوست که از آن میان می‌توان به ترانه‌های: گیلان‌جان، گل پامچال، والس نوروزی، مصرلو، آفتاب‌خیزان نوشو، ماه نو، بموم باز، ای بوخوفته دیل، شب بو بیابان بو، آن شب بهار و … اشاره کرد.
بانو فهیمه و همسرش پس از انقلاب ۱۳۵۷ به اروپا رفتند اما در طول سالهای دوری، پنج بار به ایران سفر کرد. فهیمه اکبر عاقبت پس از سال‌ها تلاش بی‌وقفه در راه پیشبرد فرهنگ و هنر، در ۱۲شهریورماه سال ۱۳۸۸ در سن نود و دو سالگی در آمریکا درگذشت و در کنار همسرش آرام گرفت. طبق گفته‌ی دخترشان، بانو گلی اکبر، بنا به درخواست و وصیت پدر و مادر، سنگی بر مزارشان گذاشته نشد.
فهیمه اکبر، بانویی روشن‌ضمیر، فعال و گیلان‌شناسی عاشق بود که لحظه‌ای از حرکت و تلاش در راه ثبت و تکوین فرهنگ، هنر و زبان این خاک بازنماند. نویسنده و خواننده‌ی خوش‌نوایی که در زمانه‌ی خود پیشرو و تاثیرگذار بود. اگر چه بانو فهیمه سال‌هاست در خاک آرمیده است، اما یاد و آثار ارزشمندش، فعالیتهای فرهنگی، ادبی و هنری او و از همه ماندگارتر نوای مسحورکننده‌اش، در خاطرات جمعی مردمان این دیار همچنان زنده و روشن است. یادش گرامی باد.