مهدی بیک اوغلی- روزنامه اعتماد/
همه چشم‌ها نگران مهاباد است. بعد از سه روز التهاب، فضای شهر مهاباد شب گذشته آرام‌تر گزارش شده است. این التهابات از روز جمعه و هم‌زمان با خاکسپاری قربانیان حوادث اخیر آغاز شد. اعتراضات مردمی در این شهر با برخوردهای نیروهای امنیتی روبرو شد. برخی خبرگزاری‌های اصولگرا از آتش زدن خانه‌ها و تخریب دارایی مردم خبر داده‌اند و ادعا کرده‌اند معترضان مسبب آن بوده‌اند. از سوی دیگر، جلال محمودزاده، نماینده مهاباد در مجلس یازدهم، می‌گوید از روز شنبه نیروهای امنیتی در مناطق مختلف شهر مستقر شده و برخی از آنها به پنجره‌های خانه‌های مردم، مغازه‌ها و ساختمان‌های مردم شلیک کرده‌اند. این نماینده می‌گوید: «در اینکه این افراد متعلق به نیروهای امنیتی و حکومتی بودند، تردیدی نیست، اما اینکه از نیروهای سپاهی بودند، یا نیروی انتظامی بودند یا لباس‌شخصی‌ها بودند، هنوز مشخص نشده است. مردم مهاباد معترضند که چرا باید به خانه مردم، ساختمان‌ها و مغازه‌های مردم شلیک کنند و خسارت ایجاد کنند؟» به اعتقاد این نماینده در اثر بی‌تدبیری‌های مقامات مسوول، پس از مرگ اسماعیل مولودی در مهاباد سلسله رخدادهایی در این شهر شکل گرفت که بحران سه روزه را به وجود آورد. اسماعیل مولودی، اولین قربانی ناآرامی‌های هفته‌های اخیر بود که در ۴ آبان جان خود را از دست داد. محمودزاده در پایان گفت‌وگویش با «اعتماد» خواستار اعزام هیاتی از سوی مقام رهبری به مناطق کردنشین می‌شود تا نسبت به احقاق حق مظلومان و کشته‌شدگان پیگیری‌های لازم را صورت دهند.
اما «در مهاباد چه می‌گذرد؟» این پرسشی است که از روز جمعه و در پی رخدادهای پس از خاکسپاری ۳تن از کشته‌شدگان این شهر ذهن مردم را به خود مشغول کرده است. در‌حالی که اخبار ضد و نقیضی از حوادث این شهر مخابره شده و هشتگ مهاباد در توییتر فارسی ترند شده، مخاطبان می‌خواستند بدانند، زیر پوست این شهر کردنشین چه می‌گذرد؟
ناآرامی مهاباد از روزهای ابتدایی آبان‌ماه به صورت جدی آغاز شده بود. بعد از برگزاری مراسم‌های خاکسپاری ۳ تن از کشته‌شدگان این شهر در صبح جمعه و شنبه، ۲۷ و ۲۸ آبان‌ماه این اعتراضات ادامه یافت؛ به نحوی که فضای شهر در شنبه‌شب نا‌آرام بود و صدای رگبار در برخی مناطق مسکونی شهر به گوش می‌رسید. بر اساس اعلام خبرگزاری فارس «هزاران نفر از مردم مهابادی روز جمعه در آیین تشییع و خاکسپاری کمال احمدپور شرکت کردند. حضوری که با مقابله نیروهای امنیتی مواجه شد و نهایتا باز هم آمارهای کشته‌شدگان افزایش یافت.» کمال احمدپور از جمله معترضانی بود که بر اساس اعلام نماینده مردم مهاباد شنبه با شلیک تیر جنگی نیروهای امنیتی کشته شده است.
با آغاز بحران، بلافاصله تحلیلگران حوزه سیاسی کشور و چهره‌های بانفوذ در مناطق کردنشین، تلاش کردند وضعیت مهاباد و سایر مناطق کردنشین را از حالت بحران امنیتی خارج کنند. در این مسیر، مولوی عبدالحمید، امام جمعه مسجد مکی زاهدان، با انتشار توییتی نوشت: «خبرهایی نگران‌کننده از مناطق کردنشین مخصوصا مهاباد به گوش میرسد. مردم معترض این مناطق از اعضای ملت بزرگ ایران هستند. صیانت از جان و مال و عزت مردم، وظیفه انسانی همه است.» مولوی‌عبدالحمید در ادامه با اشاره به اینکه فشار و سرکوب باعث گسترش نارضایتی خواهد شد، نوشت: «مامورین از تیراندازی به سوی مردم خودداری کنند.» تصاویری هم از روز گذشته در شبکه‌های اجتماعی در خصوص ورود دامنه‌دار نیروهای امنیتی با تجهیزات ویژه به شهر مهاباد منتشر شد که نگرانی‌هارا افزایش داد.
چه کسی مقصر است؟
نطفه بحران مهاباد اما از روز جمعه ۲۷آبان ماه شکل نگرفت و موضوع به هفته‌ها قبل‌تر باز می‌گردد؛ بحران زمانی آغاز شد که در مراسم چهلم مهسا امینی در۴آبان ماه، پسر جوانی به نام اسماعیل مولودی در اعتراضات این شهر کشته می‌شود. با کشته شدن این جوان و انتشار تصاویر مرتبط با آن، شهر مهاباد و بسیاری از مناطق کردنشین وارد دوره‌ای از اعتراضات مستمر می‌شوند. خبرگزاری میزان وابسته به قوه قضاییه به نقل از ناصر عتباتی، رییس کل دادگستری استان آذربایجان، درباره علت کشته شدن اسماعیل مولودی می‌نویسد: «طبق گزارش‌های ارایه شده این فرد با گلوله جنگی کشته شده و جسد وی را در محلی پیدا کردند که کانون تجمعات و اغتشاشات نبوده است.» عتباتی در ادامه تاکید کرده: «ماموران به هیچ‌وجه از اسلحه جنگی استفاده نمی‌کنند. بنابراین کشته شدن او ربطی به نیروهای امنیتی و انتظامی ندارد.»
روایت جلال محمودزاده نماینده مردم مهاباد در مجلس یازدهم اما تفاوت‌های جدی با روایت نهادهای رسمی استان آذربایجان غربی دارد. محمودزاده در گفت‌وگوی اختصاصی با «اعتماد» در خصوص سکانس آغازین بروز بحران در مهاباد می‌گوید: «پس از کشته شدن اسماعیل مولودی، مردم مهاباد در مراسم خاکسپاری او حضور جدی پیدا می‌کنند و خواستار برخورد با قاتلان او در هر لباس و منصبی می‌شوند. اما به دلیل سوءتدبیرها در مراسم تشییع جنازه اسماعیل مولودی، ۵نفر دیگر از جوانان با تیر جنگی کشته می‌شوند.» محمودزاده اسامی این افراد را اینگونه شرح می‌دهد: «پس از مولودی، خانم فرشته احمدی کشته شد، خانم شیخی نفر بعدی است. دکتر بهمن‌زاده، بعدی شاهو خذری و نهایتا زانیار ابوبکری سایر قربانیان این شهر را تشکیل می‌دادند. خانم فرشته احمدی که کشته شد، در خانه‌اش حضور داشته است، اما تیر بی‌تدبیری‌ها باعث قتل او و داغدار شدن خانواده و شهر شد.این هیات اعزامی باید با متخلفان برخورد و دستور آزادی زندانیان را صادر کنند. این روند ادامه داشت تا اینکه طی روزهای اخیر نیز جوانی به نام حسین‌پور کشته می‌شود. مردم به مراسم تشییع او می‌روند و نسبت به این رویکردهای تند، اعتراضاتی را صورت می‌دهند و دوباره ۳نفر دیگر به جمعیت کشته‌شدگان این شهر افزوده می‌شود. مجموعه کشته‌شدگان این شهر با کشته‌شدگان اخیر به ۱۱نفر میرسد.»
سایه روشن افراد معترض در مناطق کردنشین
«اما پرسشی که با این توضیحات به ذهن خطور می‌کند، آن است که آیا امکان این وجود داشت که مسوولان و مدیران امنیتی و راهبردی این شهر می‌توانستند به نحو دیگری عمل کنند که بحران فروکش کند؟ محمودزاده در این خصوص می‌گوید: «افرادی که این روزها اعتراض دارند، شهروندان همین کشورند و ایرانی هستند. برخی از این معترضان مشکل معیشتی و اقتصادی دارند و برخی دیگر نیز احساس تبعیض می‌کنند. اما مسوولان به جای شنیدن حرف معترضان با روش‌های تند صورت مساله را پاک می‌کنند.»
این نماینده تاثیر مسائل اقتصادی به اعتراضات را محدود به مهاباد و شهرهای کردنشین نمی‌داند و آن را مساله‌ای ملی و سراسری می‌داند: «هیچکدام از وعده‌های دولت آقای رییسی مبنی بر اشتغال ۱.۵میلیون نفری و ساخت ۱میلیون مسکن در هر سال تحقق پیدا نکرده است. از سوی دیگر تورم و گرانی هم رکورد زده است. دولت نه تنها اشتغالزایی نکرده بلکه ۹میلیون شغل آنلاین را هم با محدودسازی اینترنت از میان برده است، در این شرایط طبیعی است که جوان ایرانی و خانواده‌ها واکنش نشان می‌دهند.» محمودزاده در بیان نقطه آغازین بحران در مناطق کردنشین می‌گوید: «در بسیاری از مناطق قومی و مذهبی تبعیض‌های فراوانی در استفاده از افراد نخبه و به کارگیری آنها وجود دارد. در واقع امکانات کشور عادلانه توزیع نمی‌شود. مجموعه این مطالبات بر روی هم تلنبار و باعث شد، مردم در قالب روش‌های مسالمت‌آمیز موضوعات مورد نظر خود را مطرح کنند. اما چون به این مطالبات توجهی نشد و حتی مجلس به جای همراهی با مردم با دولت همصدا شد، مشکلات حادتر شدند. این روند باعث بروز اعتراضات فراگیر در سراسر کشور شد. تعداد بسیاری از ایرانیان کشته شدند و خانواده‌های فراوانی داغدار شدند.»
حالا باید در منطقه منتظر چه تحولاتی باشیم؟
محمودزاده در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «باید توجه داشت که شرایط مناطق کردنشین با سایر مناطق متفاوت است. تحولات در این مناطق بسیار حساس است و مطالبات طی سال‌ها بر روی هم تلنبار شده‌اند. اگر تدبیر مناسبی صورت نگیرد، امکان تداوم بحران و افزایش خشم مردم وجود دارد. سال‌هاست که جوانان این مناطق از بیکاری و فقر و تبعیض رنج می‌برند، اگر قرار باشد به روی این مردم بی‌گناه آتش هم گشوده شود، نه به نفع نظام است و نه به نفع کشور. از یک طرف مردم باید آرامش خود را حفظ کنند و از سوی دیگر مسوولان عذرخواهی کرده، خسارت‌ها را جبران و کشته‌شدگان را ذیل شهدا قرار دهند.»
روایت رسانه‌های اصولگرا از رخدادهای مهاباد
تسنیم و فارس در جریان گزارش در خصوص رخدادهای شهر مهاباد از همان الگوی رسانه‌ای تبعیت کردند که در تمام هفته‌های اخیر از آن بهره می‌بردند؛ اطلاق عنوان «اغتشاش» به تجمعات اعتراضی و اغتشاشگر به مردم معترض. خبرگزاری تسنیم ادعا کرده تخریب خانه‌ها و خسارت به مغازه‌ها کار معترضان بوده است؛ موضوعی که نماینده مردم مهاباد با آن موافق نیست و آن را تکذیب می‌کند. تسنیم دیروز در گزارشی در خصوص رخدادهای این شهر نوشت: «اغتشاشگران با حمله به اماکن عمومی، تخریب اموال خصوصی مردم، انسداد معابر و تهدید مردم با سلاح گرم تلاش داشتند در سطح شهر رعب و وحشت ایجاد کنند و از عصر روز گذشته، برخی از آنها به خانه مردم وارد شدند و خانه چندین نفر از شهروندان نیز توسط آشوبگران به آتش کشیده شد. پس از اعتراض مردم به این شرایط در محله‌های اصحاب‌سفید و پشت‌تب آشوبگران وقتی اوضاع را مساعد ندیدند اقدام به فرار کردند و در برخی منازل در این منطقه مخفی شدند.» این خبرگزاری در ادامه می‌نویسد: «نیروهای حافظ امنیت شب گذشته (شنبه‌شب) با ورود به این منطقه ضمن برقراری آرامش در شهر مهاباد، اقدام به رصد، شناسایی و دستگیری لیدرها و سردسته‌های اصلی آشوبگران و برخی تیم‌های تروریستی کردند. در زمان حاضر امنیت در مهاباد برقرار شده است و مردم و کسبه به فعالیت روزانه خود مشغول هستند. طبق آخرین گزارش‌ها اکثر عناصر و عواملی که طی روزهای گذشته در اغتشاشات و آشوب‌ها دست داشته‌اند دستگیر شده‌اند و در این عملیات هیچ کسی کشته یا مجروح نشده است.« در میان این اخبار و روایت‌های متفاوت که در طول تمام ایام رخدادهای اخیر جریان دارد، باید دید نهایتا می‌توان آتش اعتراضات عمومی مردم را فرونشاند یا اینکه این نوع رفتارهای سلبی و اطلاق عنوان آشوبگر به معترضان باعث افزایش خشم مردم و تداوم بحران می‌شود؟
به شمخانی نامه نوشتم به ماجرای شهر مهاباد ورود کند
محمودزاده در خصوص بحران ۲روز اخیر مهاباد می‌گوید: « برای پیگیری موضوع امروز نامه‌ای را خطاب به شمخانی نوشتم و از او خواستم که به ماجرای شهر مهاباد ورود کند و از نیروهای امنیتی بخواهند که با سعه صدر با مردم رفتار کنند. باید بررسی شود چه افراد و جریاناتی به شهر و مردم خسارت وارد ساخته‌اند. مسوولان باید به گونه‌ای تدبیر کنند که منطقه آرام شود. همان‌طور که در ماجرای سیستان و بلوچستان تدبیری اندیشیده و نماینده‌ای از سوی رهبری به منطقه اعزام شد. در مورد مناطق کردنشین مانند بوکان، سقز، بانه، دیواندره، ایرانشهر و… نیز باید چنین تدبیری صورت گیرد. افرادی در میان کشته‌شدگان هستند که اساسا در اعتراض حضور نداشتند.
