واچینی حیاط عمارت میرزاخلیل با ابلاغ اداره‌ی میراث فرهنگی

اول شهریورماه، خبری با عنوان «وقتی کار تخصصی به عده‌ای غیرمتخصص سپرده می‌شود»، در یکی از پایگاه‌های خبری منتشر شد که از تخریب یکی از دیوارهای حیاط عمارت میرزاخلیل رفیع، در خلال مرمت این بنای تاریخی توسط شهرداری رشت، انتقاد شده بود.

 

پایگاه خبری مرور موضوع را بررسی کرده و مشخص شد که مجوز واچینی دیوار محوطه این بنای تاریخی، از سوی مدیرکل میراث فرهنگی صادر و در تیرماه به شهرداری رشت به عنوان کارفرما ابلاغ شده بود.

 

لازم به‌ذکر است که عمارت میرزاخلیل رفیع از سوی شهرداری رشت و با نظارت عالیه اداره کل میراث فرهنگی گیلان درحال مرمت است و بنابر اظهارات رئیس سازمان عمران و بازآفرینی شهرداری، به عنوان کارفرما، تمامی مستندات و مجوزهای قانونی، که از سوی مدیرکل میراث فرهنگی برای مراحل مختلف مرمت این عمارت از جمله واچینی دیوار حیاط صادر شده، موجود می‌باشد. برهمین اساس برای روشن شدن افکار عمومی، نظر رئیس و معاون سازمان عمران و بازآفرینی شهرداری را به‌عنوان پیمانکار پروژه جویا شدیم.

رئیس سازمان عمران و بازآفرینی فضاهای شهری شهرداری رشت، درباره مرمت این عمارت تاریخی، که در فهرست آثار ملی ثبت شده، می‌گوید: مطالعات مرمت خانه نخستین شهردار رشت توسط شرکت مشاور دارای صلاحیت مرمت در سال۱۳۹۷ تکمیل و در شورای فنی میراث فرهنگی، بررسی و درنهایت برای اخذ پیمانکار به شهرداری ابلاغ گردید.

 

امید اکبری افزود: فاز نخست مرمت این عمارت در شهریور ۱۴۰۱ آغاز و در آخرین روز مردادماه ۱۴۰۲، با تحویل موقت پروژه، به اتمام رسید. این فاز شامل؛ اصلاح آبروها، ناودان‌ها، خرپاها، سازه‌های چوبی سقف، شیروانی و سفال‌چینی مجدد بود و با مرمت تمام بخش‌های بام خطر نفوذ نزولات جوی به داخل بنا رفع گردید. هم‌چنین اقداماتی چون اصلاح لمبه‌کوبی، رطوبت‌زدایی از کف، اصلاح گربه‌روها و اجرای زیرساخت تأسیسات انجام گرفت.

 

اکبری، با اشاره به دیوار حیاط شمالی، که در عدم اجرای فونداسیون مناسب دیوار قدیمی و فشار خاک رانشی ملک همسایه منحرف شده و خطرآفرین بود، توضیح داد: با این‌که در فاز نخست، احیای دیوار منحرف شده ضلع شمالی نیز در دستور کار بود، سازمان عمران برای حفظ و اصلاح آن و نه تخریب، نیاز داشت به صورت قانونی به ملک همسایه ورود نماید تا ضمن اصلاح پی، دیوار را به شرایط پایدار قبلی بازگرداند. انجام این مهم، مستلزم اخذ مجوزهای قانونی برای ورود به ملک غیر و انجام امور عمرانی طی چندماه بود که متأسفانه با وجود یک سال ونیم مذاکرات کارشناسان دادگستری و میراث فرهنگی با مالکین آپارتمان مجاور، اجازه ورود به پیمانکار داده نشد. بنابراین استحکام بخشی دیوار حیاط شمالی از دستور کار فاز اول خارج شد تا فرصتی به‌دست آوریم تا شاید مالکین مجاور برای ورود و عملیات عمرانی اجازه دهند. اما به دلیل ممانعت همسایگان و با استناد به تأمین دلیل اداره‌کل میراث فرهنگی استان، هم‌چنین بر پایه استعلام کارشناس رسمی دادگستری و نتایج آزمایش مکانیک خاک در آبان سال گذشته، مجوز واچینی و عین‌به‌عین‌سازی دیوار شمالی در تیرماه سال جاری صادر شد. این مجوز از سوی اداره‌کل میراث فرهنگی گیلان به شهرداری رشت ابلاغ گردید و تمامی مستندات آن موجود است.

 

معاون بازآفرینی سازمان عمران نیز پیرامون مشکلات ایجاد شده برای اصلاح دیوار شمالی توضیح داد: فاز دوم مرمت عمارت میرزاخلیل، در اصل اجرای تاسیسات مکانیکی و برقی عمارت است و سازمان عمران طی برگزاری دو فقره مناقصه، که آگهی آن نیز در روزنامه‌های سراسری و محلی منتشر شده، نسبت به اخذ پیمانکار دارای صلاحیت مرمت و تاسیسات، اقدام نمود.

 

خاطره محجوب افزود: باوجود آن‌که فاز دوم مرمت؛ اجرای تاسیسات و آبرسانی، نصب اعلان حریق، اجرای vrf (سیستم پیشرفته گرمایش و سرمایش بنا) برق، گاز و هم‌چنین مرمت درب و پنجره‌ها می‌باشد، ناچار شدیم اصلاح دیوار شمالی را هم به دلیل مشکلات حقوقی یاد شده، در فاز دوم اجرا نماییم.

 

خاطره محجوب با اشاره به اجرای آزمایش مکانیک خاک برای دیوار افزود: نتایج آزمایشگاه نشان داد که دیوار فاقد فونداسیون لازم برای استحکام‌بخشی است. آزمایش ژئوتکنیک نیز وجود خاک دستی با خلل و فرج بالا و ظرفیت باربری اندک نسبت به تحمل بارهای جانبی را تأیید کرد. و نیز با وجود اختلاف ارتفاع بیش از یک‌ونیم متر میان حیاط عمارت و حیاط همسایه مشاور و پیمانکار با استناد به محاسبات مهندسی و نتایج آزمایش‌های ژئوفیزیک و ژئوتکنیک پیشنهاد دادند که دیوار پس از واچینی، با اجرای پی مناسب و به‌صورت عین‌به‌عین بازسازی شود.

 

محجوب تأکید کرد: کلیه اقدامات صورت پذیرفته طی گزارش کامل به مدیر کل جدید میراث فرهنگی نیز با تمامی پیوست‌ها در روزهای نخست مردادماه سال جاری ارسال گردیده است.

 

گفتنی است، عمارت نخستین شهردار رشت، یکی از بناهای تاریخی به‌جامانده از اواخر دوره قاجار و در میدان صیقلان رشت قرار دارد. این بنا با الگوی معماری بادکوبه‌ای توسط میرزاخلیل رفیع فیلدهی، پسر شریعتمدار، ساخته شد و بعدها به خانواده‌ی زین‌العابدین اخوان فروخته شد. این بنا پس از سال‌ها سکونت خانواده اخوان به دخترش عذرا، زوجه پورعباس می‌رسد و شهرداری رشت در سال ۱۳۸۰ این بنا را از وراث پورعباس خریداری و مرمت کرده و تا دوره چهارم شورای شهر رشت به عنوان ساختمان اداری شورای شهر کاربری داشت.

 

متأسفانه به دلیل استقرار بخش اداری در این عمارت تاریخی، مداخلاتی در بنا انجام شد؛ از جمله حذف گربه‌روها و افزودن چند چشمه سرویس بهداشتی که باعث پوسیدگی بخش‌هایی از سازه شده بود. سازمان عمران پس از تکمیل طرح مرمت، با اخذ پیمانکاری که گرید مرمت دارد و با نظارت عالیه اداره کل میراث فرهنگی گیلان، و با اعتبار شهرداری، مرمت این بنا را در دستور کار قرار داد.