یک هفته پس از اعتراض دوستداران میراثفرهنگی به ساخت و ساز در حریم یک اثر ملی در مرکز شهر رشت، مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی، دستور توقف عملیات ساخت و ساز در حریمخانه تاریخی قدیری را صادر کرد.
با وجود چند روز از صدور این دستور از سوی سلمانخواه- که در پرتال رسمی میراث آریا منتشر شده است- نه تنها شاهد ادامه ساخت و ساز هستیم، بلکه مالک مدعی است نهتنها پروژه متوقف نمیشود، بلکه یک طبقه مازاد همساخته خواهد شد.
کوتاهی متولیان میراثفرهنگی، در ساخت یک بنای چند طبقه در حریم یک اثر ملی، مربوط به یک هفته اخیر نیست کهرسانهای شده باشد. شنیدهها حاکی است در سال گذشته، مالک توانسته در کمیسیون ماده ۵ ملک خود را از کاربری آموزشی خارج و مجوز مسکونی دریافت کند. و پس از دریافت مجوز ساخت مسکونی، طبقات را افزایش میدهد و لابد با پرداخت خلاف به کمبسیون ماده صد شهرداری، مشکل حل خواهد شد!
شنیدهها حاکی است در سال گذشته، مالک خانه قدیری توانسته در کمیسیون ماده ۵ ملک خود را از کاربری آموزشی خارج و مجوز مسکونی دریافت کند و پس از دریافت مجوز ساخت مسکونی، طبقات را افزایش میدهد
حفظ و حراست از خانههای تاریخی رشت، به تعبیر فردوسی” یکی داستان است پر آب چشم” خانه قدیری، درست در مرکز شهر است و بهعنوان ساختمان اداری میراث شهرستان رشت کاربری دارد و روزانه وضعیت ساخت و ساز در حریم آن قابل رصد است. اینجاست که باید گفت؛ وای به روزی که بگندد نمک.
خانه مادام ژنی در محله استادسرا، شبانه خراب شد، خانه منسوب به خاندان اکبر در خیابان بحرالعلوم شبانه سوزانده شد و سالهاست زمینی متروکه است، خانه جفرودی در کوچه سعیدالملک که در برف ۱۴۰۳ فرو ریخت و پارکینگ شد، خانه شبان، شبانه تخریب شد و…
اکنون نوبت خانههایی است که در فهرست آثار ملی ثبت شده است، خانه قدیری خود نیازمند مرمت اساسی است و اعتباری از سوی متولی خرج این امامزاده نشده، حالا در حریمآنبنایی چند طبقه درحال قد کشیدن است.
سرعت صدور تکذیبیه و جلوگیری از ساخت در دو روز ابتدایی انتشار گزارش، تجاوز به حریم خانه قدیری، مثل تب تند، زود عرق کرد. چیزی که در بنای درحال ساخت دیده میشود تسریع مالک در ساخت و ساز است نه توقف.
پس از رسانهای شدن موضوع ساخت و ساز در حریم خانه قدیری و پیگیری معاونت میراث فرهنگی کل کشور، سرپرست جدید میراث فرهنگی استان گیلان طی نامهای از شهردار منطقه یک رشت خواست تا تصمیمگیری نهایی در خصوص این خانه، ساخت و ساز ملک مجاور متوقف شود
بهتر نیست مدیرکل میراث بررسی کند که کدام مدیر میراث، نماینده در کمیسیون ماده ۵ بوده و نسبت به تغییرکاربری یک ملک آموزشی به مسکونی رای داده و یا احیانا در آنجمع، سکوت اختیار کردا است؟!
وقتی حرمت امامزاده را متولی نگه نمیدارد، چرا نمایندهای به کمیسیون ماده ۵ میفرستد! و اکنون مدیرکل میراث، پس از یک سال از صدور نوسازی برای بنای مذکور در جوار ادارهاش، در پاسخ به حساسیت افکار عمومی، تنها واکنش دستوری صادر کرده که ضمانت اجرایی ندارد.
معماری خانههای گیلان نیاز به گردش جریان هوا در پیرامون آن دارد که در اندک پروژههای مرمت و بهرهبرداری که امسال شاهد آن بودهایم، همین نکته بدیهی در نظر گرفته نشده است و بزودی اخبار نگران کننده از سایر بناهای رشت نیز به گوش خواهد رسید
خبرنگار مرور، ضمن بررسی موضوع خواستار پاسخ مدیرکل میراث میشود و مدیر روابط عمومی اداره کل میراثفرهنگی به دستور مدیرکل اشاره و ادعا میکند؛ با شهرداری برای جلوگیری از ادامه ساخت توافق شده است. اما بازدید میدانی نگارنده نشان میدهد، کارگران مشغول کارند.
کمتر از یک هفته از برگزاری همایش پرطمطراق میراث پنهان شهر میگذرد که هر دو سخنران اصلی آن، مهندس بهشتی و دکتر طالقانی، به هویت شهری و تهی شدن رشت از هویت اشاره کردند. اما این همایش صرفا یک گفتار درمانی پر سر و صدا بود که اولین خروجی آن انتشار خبر تجاوز به حریم منظر خانه قدیری بود.
در رسانه میراث باشی آمده است، پس از رسانهای شدن موضوع ساخت و ساز در حریم خانه قدیری و پیگیری معاونت میراثفرهنگی کل کشور، سرپرست جدید میراثفرهنگی استان گیلان طی نامهای از شهردار منطقه یک رشت خواست تا تصمیمگیری نهایی در خصوص این خانه، ساخت و ساز ملک مجاور متوقف شود.
علاوه بر این در ۲۵ شهریور ۱۴۰۳مجوزی از سوی میراثفرهنگی استان گیلان صادر شده با این استدلال که به دلیل قرارگیری ملک درحال ساخت در پهنه ۱۲۱ طرح تفصیلی ساخت ۳ طبقه بر روی پیلوت مجاز است. از سویی شهرداری چون عرصه ملک بیش از دو برابر حد نصاب قطعه بوده مجوز یک طبقه تشویقی را هم برای مالک صادر کرده است به این ترتیب مالک مجوز احداث چهار طبقه بر روی پیلوت را دریافت کرده است.
اما در ۲۷ آذر ۱۴۰۳ پس از بررسی مجدد، به علت قرار گرفتن ملک مذکور در حریم خانه قدیری مجوز پیشین باطل اعلام شده و صدور مجوز منوط به ساخت دو طبقه روی پیلوت اعلام شده است.
مجوز ابتدایی در حالی از سوی میراثفرهنگی استان گیلان صادر شده که وزارت میراثفرهنگی در ۲۸ اردیبهشت سال ۹۹ رسما اعلام کرده که بلندترین نقطه بناهای ثبت ملی هر ارتفاعی دارد، تا دو برابر آن ارتفاع بر روی زمین حریم اثر به شمار میرود و املاک اطراف آن نباید ارتفاعی بیش از اثر ثبتی داشته باشند.( فرضا اگر بنای ثبتملی ۸ متر باشد بر روی زمین تا ۱۶ متر از هر طرفِ ملکِ مذکور هیچ بنایی نمیتواند ارتفاعی بیش از ۸ متر داشته باشد)
مگر میشود اداره کل میراثفرهنگی از این مصوبه مطلع نباشد؟!
معماری خانههای گیلان نیاز به گردش جریان هوا در پیرامون آن دارد که در اندک پروژههای مرمت و بهرهبرداری که امسال شاهد آن بودهایم، همین نکته بدیهی در نظر گرفته نشده است و بزودی اخبار نگران کننده از سایر بناهای رشت نیز به گوش خواهد رسید.
اما خانه قدیری یک تفاوت اساسی با سایر این بناها دارد و آن هم این است که این خانه، مکان اداری اداره میراثفرهنگی شهرستان رشت است. چگونه است که در روز روشن و بیشتر از یک سال، در فاصله کمتر از ده متر از اداره میراث رشت چنین تخلفی صورت گیرد و تنها با تغییر مدیرکل، اخبار آن با جزئیات منتشر شده است؟
چند روز پیش بازرسی استان در مصاحبه با خبرگزاریها به درستی اشاره کرد که اگر بخواهیم با تخلف در ادارات گیلان مقابله کنیم باید با تمام ادارات برخورد کنیم!!! یعنی یک کارمند در این اداره که از عریض و طویلی فقط نام آن را دارد و سالهاست یک ساختمان برای تجمیع کارمندان خود ندارد، وجود نداشت که این تخلف را ببیند؟
خانه قدیری، منسوب به محمدولی خان تنکابنی سپهدار، حکمران وقت گیلان است که در اواخر دوره قاجاریه بنا شد. این خانه، ابتدا تا سال ۱۳۴۴ در اختیار «محمدحسن و نصرالله همدانی» بود و سپس به «دکتر فریدون نصیری» فروخته شد. نصیری نیز در همان سال ملک را به عنوان مهریه ازدواج به نام همسرش «اکرم قدیری» کرد؛ از آن پس این خانه با نام خانه «قدیری» شناخته شد
حال با ساخته شدن بخشی از ملک و رسانهای شدن موضوع و مطلع شدن معاونت میراثفرهنگی کل کشور و پیگیری این معاونت، اداره کل میراثفرهنگی استان اعلام کرده که نیازمند بررسیهای کارشناسی بیشتر است و در این فاصله از شهرداری خواسته تا گرفتن تصمیم نهایی، عملیات ساخت و ساز متوقف شود که بررسی میدانی چیز دیگری نشان میدهد.
گفتنی است؛ خانه قدیری، منسوب به محمدولی خان تنکابنی سپهدار، حکمران وقت گیلان است که در اواخر دوره قاجاریه بنا شد. این خانه، ابتدا تا سال ۱۳۴۴ در اختیار «محمدحسن و نصرالله همدانی» بود و سپس به «دکتر فریدون نصیری» فروخته شد. نصیری نیز در همان سال ملک را به عنوان مهریهی ازدواج به نام همسرش «اکرم قدیری» کرد؛ از آن پس این خانه با نام خانه «قدیری» شناخته شد.
این عمارت از زیباترین نمونههای معماری تاریخی رشت است و به شماره ۲۶۸۶ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است و در سال ۱۳۶۸ توسط اداره کل میراثفرهنگی استان گیلان خریداری و مرمت شد.
عکس شاخص: فرزاد فخرایی