آموزش

دوره نوجوانی همیشه با کشف مرزها همراه بود؛ مرز میان کودک‌بودن و بزرگسال بودن، میان وابستگی و استقلال، میان آن‌چه خانواده می‌پسندد و آن‌چه خوشایند دوستان و همسالان است و در مجموع میان آن‌چه هست و آن‌چه می‌تواند باشد. اما حالا چند سالیست که نوجوان امروز، در کنار تمام این مرزها، با یک مرز تازه و نوپدید هم روبه‌روست. مرز میان انسان و ماشین. هوش مصنوعی، که تا همین چند سال پیش حضوری محو و گاهی حتی نامحسوس در زندگی روزمره داشت، حالا به یکی از ارکان و نقش‌آفرینان اصلی دنیای نوجوان تبدیل شده است. برای بسیاری…

خشونت علیه زنان، مسئله‌ اجتماعی محسوب می‌شود و به‌طورِ مشخص سلامت، رفاه، زیست اجتماعی و زندگی روزمره زنان را دچار مخاطره می‌کند. انواع خشونت به‌ویژه خشونت خانگی، آزار جنسی، تجاوز و قتل زنان در غیاب بسترهای مناسب حقوقی و اجتماعی صورت می‌گیرد و به‌نظر می‌رسد که متاثر از «آگاهی جمعی» است. به‌طورِ مشخص در موقعیتی که خشونت علیه زنان به‌مثابه جرم را به خطاهای سهوی و رذالت‌های شخصی تقلیل می‌دهد. در شرایطی که علاوه بر غیاب نهادهای مدنی هیچ متولی‌ مشخص دیگری هم جهت پیشگیری، آموزش و حمایت از زنان در معرض آسیب و آسیب‌دیده وجود ندارد.…

در کلاس پشت میز معلمی‌ نشسته‌ام، اما حس می‌کنم چیزی در حال تغییر است. کلاس درس، که روزی عرصه‌ی ‎کنش و واکنشِ دانش‌آموزان بود، اکنون میزبان بازیگری نامرئی و تازه وارد است: هوش مصنوعی. برای بسیاری از دانش‌آموزانم چت‌جی‌پی‌تی دیگر فقط یک ابزار نیست؛ همکلاسیِ همیشه‌حاضری‌ است که بی‌صدا، اما مؤثر، در حال بازتعریف روابط، ذهنیت‌ها و حتی هویت‌هايشان است. در ابتدا شاید تغییراتي همچون دسترسی بی‌وقفه به پاسخ‌ها، سرعت در انجام تکالیف، و حس استقلال عمل در یادگیری هیجان‌انگیز و اميدواركننده به نظر برسد، اما به زودی، لایه‌های…

زنگ مهر در نخستین روز سال تحصیلی ۱۴۰۵-۱۴۰۴، همزمان با سراسر کشور در ۳ هزار و ۸۶۰ واحد آموزشی گیلان به صدا درآمد. ۳۶۷ هزار دانش‌آموز گیلانی در مقاطع مختلف، در ۱۹ هزار کلاس درس، از امروز اول مهر، سال تحصیلی ۱۴۰۵- ۱۴۰۴ را آغاز می‌کنند. این در حالی‌ست که امسال تعداد دانش‌آموزان پایه اول دبستان در استان کاهش محسوسی نسبت به سال گذشته دارد. در سال تحصیلی گذشته شمار دانش‌آموزان بدو ورود به دبستان در استان بیش از ۲۷ هزار نفر بود اما در سال تحصیلی جدید این رقم به ۲۵ هزار و ۲۰۰ نفر رسیده است. در عین حال طبق…

مدرسه‌ی ماندگار البرز، یکی از باسابقه‌ترین و تأثیرگذارترین نهادهای آموزشی ایران در دوران معاصر است؛ مدرسه‌ای که چندین نسل از نخبگان و شخصیت‌های برجسته‌ی علمی، فرهنگی، سیاسی و دیپلماتیک را پرورش داد. نقطه‌ی عطف این مدرسه، مدیریت پربار دکتر «محمدعلی مجتهدی» بود. مدیری توانمند، دقیق و پیشرو. دکتر محمدعلی مجتهدی گیلانی در سال 1287 خورشیدی در لاهیجان متولد شد. تولد او مقارن بود با روزهایی که  ایران به حکومت مشروطه دست یافته و اختلافات فراوانی بین مشروطه‌خواهان و سلطنت‌طلب‌ها جریان داشت. او پس از تحصیلات مقدماتی در…

آموزش‌ و‌ پرورش در ایران در طول تاریخ، با مراحل مختلف و تحولات چشمگیری روبه‌رو بوده است. این تحولات به‌ویژه در زمینه‌ی نظام آموزشی و مدرسه‌سازی، از دوران باستان تا دوران قاجار و پس از آن، مشهود است. یکی از ویژگی‌های بارز دوران قاجار، وضعیت خاص و پیچیده آموزش در این دوران است که در آن مکتب‌خانه‌ها و حوزه‌های علمیه مهم‌ترین مراکز تعلیم و تربیت به‌شمار می‌رفتند. در این دوران، به‌ویژه تا اواخر دوره‌ی قاجار، مفهوم دبستان به‌صورت مدرن و معاصر آن که امروزه شناخته می‌شود، وجود نداشت. آموزش در آن‌زمان عمدتا به دو شکل در…

از نخستین سنگ‌نوشته‌ها و لوح‌ها، تا نسخه‌های خطی و چاپی، «کتاب» در تمدن بشری نه فقط ابزار انتقال اطلاعات، بلکه ظرف اندیشه، زبان، تفکر و ذخیره‌گاه حافظه‌ی تاریخی انسان بوده است. در ایران، سنت تألیف و نگارش، سابقه‌ای دیرینه دارد؛ از گذشته، تألیف، کار اندیشه‌ورزان و حاصل سال‌ها تحقیق، آزمون، نگارش و بازنگری بوده است. کتاب، خانه‌ی محتوا بود؛ تجلی جست‌وجوی حقیقت. در گذشته، تألیف کتاب نه تنها یک فعالیت علمی، که یک رویداد فرهنگی و اجتماعی به شمار می‌رفت. نویسنده، ماه‌ها و گاه سال‌ها در جست‌وجوی حقیقت، گردآوری داده‌ها،…

ادبیات کودک و نوجوان، یکی از بنیادین‌ترین و اثرگذار‌ترین بخش‌های فرهنگ هر جامعه است؛ جایی که زبان، تخیل، آموزش، عاطفه و هویت در‌هم‌تنیده می‌شوند تا ذهن کودک را برای شناخت جهان و زیستن در آن آماده کنند. این نوع ادبیات، نه سرگرمی صرف است و نه آموزش خشک؛ بلکه عرصه‌ای‌ست برای پرورش نگاه، بالا بردن درک احساسی، تقویت تفکر خلاق و آشنایی با جهان ارزش‌ها. جامعه‌ای که به ادبیات کودک توجه نکند، در‌واقع از تربیت فرهنگی نسل آینده غفلت کرده است. نویسندگان این حوزه، بیش از آن‌که قصه‌گو یا شاعر باشند، پیام‌آوران آینده‌اند؛ کسانی که با…

در لابه‌لای سطرهای یک گزارش رسمی، واقعیتی هولناک خودنمایی می‌کند: حدود ۳۰ درصد از دختران دبیرستانی در ایران به مدرسه نمی‌روند. این آمار را شهلا کاظمی‌پور، جمعیت‌شناس، منتشر کرده و شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان نیز با اشاره به آن، هشدار داده است که ما با یک بحران بی‌صدا، اما عمیق در حوزه‌ی آموزش روبه‌رو هستیم؛ بحرانی که نه‌تنها آینده‌ی یک نسل را می‌بلعد، بلکه ریشه‌های توسعه‌ی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور را نابود می‌کند. با توجه  به آمار ۱۰.۵ میلیونی نوجوانان کشور، باید به ضرورت پوشش تحصیلی همگانی و…

وقتی از آموزش صحبت می‌کنیم، ذهن بسیاری از ما بی‌درنگ به سراغ کتاب، دفتر، درس و امتحان می‌رود. اما آموزش، تنها حفظ کردن فرمول‌ها و اطلاعات نیست. آموزش واقعی یعنی ساختن زیربنای فکری و شخصیتی کودک برای آینده‌ای که هنوز شکل نگرفته. در این مسیر، خلاقیت یکی از کلیدی‌ترین و ارزشمندترین ابزارهاست. خلاقیت، یعنی کودک یاد بگیرد جور دیگری فکر کند. یعنی بداند برای هر مسئله‌ای فقط یک جواب وجود ندارد و گاهی می‌شود راهی نو ساخت. حتی اگر هیچ‌کس قبل از او آن راه را نرفته باشد. خلاقیت در آموزش باعث می‌شود که یادگیری برای کودک…