«فیاض زاهد» پژوهشگر تاریخ اجتماعی، در مراسم گرامیداشت هوشنگ عباسی، شاعر، نویسنده، گیلان‌پژوه و روزنامه‌نگار گیلانی، با تأکید بر جایگاه شعر در شناخت فرهنگ ایران، به تحلیل تحولات اجتماعی و تاریخی کشور پرداخت.
این استاد دانشگاه با اشاره به دو رخداد مهم تاریخی در ایران گفت: اعراب مسلمان با همه برکاتی که برای ایران آوردند، نظام اجتماعی ایران را به‌طور کامل از بین بردند. تغییر آن طبقات اجتماعی منجر به گسترش نظام ایلیاتی در ایران شد و نظام ایلیاتی و عشیره‌ای در ایران، هم ساخت روابط سیاسی را نابود کرد و هم ساخت مناسبات اجتماعی را به هم ریخت.
این پژوهشگر تاریخ عنوان کرد: ایران هزار سال تلاش کرد که این ساختار را اصلاح کند. این از پیچیدگی‌های تاریخ اجتماعی ما است که در آن هم نظام شهری فرو ریخت، هم اخلاق اجتماعی دچار اضمحلال شد، و هم یک سرکوب مستمر ۲۰۰ تا ۳۰۰ ساله صورت گرفت تا جامعه به آنچه می‌خواهد بازنگردد. اما ایرانیان در نهایت با اسلام همزیستی کردند و همزیستی خوبی نیز کردند که آثارش در قرن پنجم و ششم خودش را نشان می‌دهد.
زاهد با اشاره به نقش دولت‌های محلی نظیر طاهریان، صفاریان، سامانیان و دیلمیان گفت: این حکومت‌ها، پژواک‌های تاریخی ایران را در قالب شعر، متل، خدای‌نامه‌ها و داستان‌های ملی حفظ کردند. فردوسی، بیهقی، جوینی و رشیدالدین فضل‌الله همدانی، چهره‌هایی هستند که رنسانس فرهنگی ایران را رقم زدند.
این کنشگر سیاسی همچنین به استمرار تاریخی حملات و فشارهای خارجی بر ایران از دوران اسکندر تا مغول و ایلخانان اشاره و تصریح کرد: سرزمین ما هر بار خواست قد راست کند، با یک هجوم جدید مواجه شد و این ملت شگفت‌انگیز، همچنان هویت، یکپارچگی و هارمونی خود را حفظ می‌کند و در دل تمام این سرکوب‌های داخلی و خارجی، تلاش می‌کند که پویش اجتماعی زنده‌ای را نمایندگی کند.
این استاد دانشگاه با تأکید بر جایگاه ویژه شعر در تاریخ فرهنگی ایران افزود: شاعران ایرانی در طول تاریخ، نمادهای ایستادگی فرهنگی بوده‌اند. وقتی همه سر خم می‌کردند، شاعر ایرانی نهضت را ادامه می‌داد. اگر کسی بخواهد ایران را بشناسد، باید با شعر فارسی آشنا شود. این مسأله مهمی است که ما نیازمند بازخوانی آن در فهم تغییرات اجتماعی در ایران هستیم.
وی با اشاره به جایگاه والای حافظ و سعدی، دو شاعر بزرگ ایرانی اظهار کرد: سعدی، مصلحی اجتماعی و جهان‌دیده است، در حالی که حافظ با نگاهی بسته‌تر، ولی با زبان رمزآلود خود، بیانگر مقاومت اجتماعی در قالب شعر است.
فیاض زاهد همچنین با بیان تجربه شخصی‌اش از تدریس تاریخ روسیه در دانشگاه، گفت: اگر بپرسند ما با روسیه چطور آشنا بشویم، توصیه من همیشه این است که قصه بخوانید. من در دانشگاه تاریخ روسیه درس می‌دادم، نصف درس‌هایم توصیه به رمان‌های روسی بود. شما اگر قرار است روسیه را بشناسید، باید شولوخف، داستایوفسکی و تولستوی را بشناسید.
زاهد ضمن تقدیر از برگزاری مراسم بزرگداشت برای هوشنگ عباسی، کنشگر عرصه فرهنگ گیلان، و تلاش‌های دکتر فریدون شایسته در این خصوص، ابراز امیدواری کرد که فرهنگ بزرگداشت از فرهیختگان در دوران حیات آنان به یک سنت ماندگار تبدیل شود.
عکاس: گیتی بابایی
