ترافیک شهر با تقاطع غیرهمسطح حل نمی شود

در هفته‌های اخیر؛ ارایه و تصویب لایحه طرح میثاق از سوی شهرداری و شورای شهر رشت که با حمایت قاطع اعضای شورای ششم همراه بود، به خبرسازی‌های گسترده‌ای در سطح شهر بدل شد. شهردار رشت عنوان کرد: پروژه‌های طرح میثاق؛ پروژه‌هایی بسیار بزرگ محسوب می‌شوند و از اعضای شورای اسلامی شهر رشت تقاضا دارم هر نکته و نظری در مورد پروژه‌های کلان ترافیکی طرح میثاق دارند بیان نمایند تا در کنار هم و با همدلی یکدیگر برای شتاب دهی به عملیات اجرایی آن‌ها تلاش کنیم. شهردار جوان رشت که بیش از شصت روز از فعالیت رسمی‌اش در این مقام می‌گذرد و در حال حاضر از حمایت شورانشینان برخوردار است. در رابطه با این پروژه‌های عمرانی خطاب به شهروندان گفت: برای به ثمر نشستن اقدامات کلان عمرانی بیش از پیش نیازمند صبر و تحمل شما هستیم.

در این طرح قرار است هشت پروژه تقاطع همسطح و غیر همسطح در شهر رشت؛ فلکه توشیبا، بلوار شهید باهنر، نیروی دریایی، میدان امام حسین، فلکه فرزانه، سه راه رودباری، حمیدیان و بلوار نماز با هدف رفع گره‌های ترافیکی در طول ۱۸ ماه اجرایی شوند.

در فرایند تصویب طرح عمرانی میثاق این موارد در نظر گرفته شد: هشت پروژه تقاطع همسطح و غیر همسطح در شهر رشت؛ فلکه توشیبا، بلوار شهید باهنر، نیروی دریایی، میدان امام حسین، فلکه فرزانه، سه راه رودباری، حمیدیان و بلوار نماز با هدف رفع گره‌های ترافیکی در طول ۱۸ ماه اجرایی شوند. طبق آخرین اطلاعیه شهرداری رشت، شروع فرآیند اجرایی احداث ۴ پروژه طرح میثاق و فراخوان عمومی انتخاب پیمانکار صادر شد. این پروژه‌ها در خیابان‌های شهید باهنر، شهید حمیدیان، رودباری و محدوده میدان نیروی دریایی پس از طی مراحل انتخاب پیمانکار آغاز می‌شود.

رمضانی نایب رئیس شورای اسلامی شهر رشت در مورد طرح بیان داشت: طرح میثاق، بزرگترین طرح عمرانی تاریخ ادوار شورای اسلامی و شهرداری رشت محسوب می‌شود. حسینی سخنگوی شورای اسلامی شهر رشت نیز در اینباره عنوان کرد: ما اعضای شورای اسلامی تمام قد در کنار شهردار رشت هستیم. وی تصریح کرد: بعد از سال‌ها قرار است برای شهر رشت اتفاقات خوبی در حوزه عمرانی رقم بخورد.

شفیعی رئیس کمیسیون برنامه، بودجه و حقوقی شورای اسلامی شهر رشت در مورد اعتبار پروژه‌های ترافیکی رشت گفت: طبق برآورد انجام شده در سال ۱۴۰۲ معادل ۹۵۰ میلیارد تومان در نظر گرفته شد که قرار است پروژه‌های ترافیکی و پل‌های همسطح و غیر همسطح رشت در سال ۱۴۰۲ حدود ۳۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته باشند و ممکن است تعدادی از این پروژه‌ها همین امسال به بهره‌برداری برسند. در رابطه پروژه‌های ترافیکی، محسن سماکچی رئیس کمیسیون عمران شورای شهر افزود: در تمام شهر‌های بزرگ منابع اجرای رینگ شهری را از اعتبارات ملی تأمین کرده‌اند اما متأسفانه بابت اجرای پروژه رینگ ۹۰ متری شهر رشت تاکنون حتی هزار تومان برای این شهر مظلوم اختصاص نیافته است. همچنین وی خاطر نشان کرد: به تمام مردم شهر رشت نوید می‌دهم برای اجرای پروژه‌های عمرانی طرح میثاق مشکل و مانع تأمین اعتبار وجود نخواهد داشت.

با ارایه این طرح و تصویب از سوی شورای شهر، آنطور که پیداست مدیریت شهری در نظر دارد؛ تعلل و اهمال کاری سال‌های اخیر را به هر طریقی که شده، جبران نماید. اما صرف نظر از اینکه آیا حل و فصل ترافیک کلانشهر رشت با احداث چندین تقاطع غیرهمسطح جبران‌پذیر است، نیز در نوع خود حایز اهمیت است. مدتهاست که در اصول مدیریت شهری جهانی با اتکا به اصطلاح شهر انسان محور، شهر‌ها را به آن سمت پیش خواهند برد. در کشور ما؛ این واژه بیش از اینکه به رسمیت شناخته شود، مادام فقط در صحبت‌های مدیران شهری به صورت واژه‌هایی متمول بیان می‌شود. سیامک دربیکی کارشناس ارشد مدیریت شهری در اینباره می‌گوید: در طرح برخی از سیاست‌های شهری، مبانی نظری کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد و گاه تنها با طرح یک عنوان یا واژه بدون تبیین چارچوب‌های علمی و فنی و بی‌توجه به پیش‌نیاز‌های لازم یا مطالعه تجربیات دیگران برای اجرای آن سیاست، مفهوم اصطلاح مذکور در افکار عمومی در مواردی به غلط معنی می‌شود.

دکتر ثابت قدم شهردار اسبق کلانشهر رشت معتقد بود: که به جای ساخت راه، پل و تقاطع غیر همسطح، بایستی با رفتارهای ترافیکی خودمان، بسیاری از هزینه های ترافیکی، زمان تردد و مزاحمت های ترافیکی در شهر را به حداقل برسانیم. 

تسریع امور عمرانی و اجرایی در رشت از سوی مدیریت شهری و با توجه به وضعیت ترافیکی کنونی شهر و آغاز عملیات اجرایی احداث تقاطع ها، این مقصود را بیان میدارد، که در رشت تعویق این سالها را قرار است؛ با آغاز چندین پروژه عمرانی از جمله؛  احداث تقاطع های غیرهمسطح مذکور و دو طبقه سازی خیابان های شهر تسکین نمایند. دکتر ثابت قدم شهردار اسبق کلانشهر رشت در روند اجرای پروژه پیاده راه رشت با اشاره به تحلیل مشکلات ترافیکی کشور و دنیا، راه حل های نرم افزاری را برای ترافیک کلانشهر رشت بهینه می دانست. وی در نظر داشت؛ که به جای ساخت راه، پل و تقاطع غیر همسطح، بایستی با رفتارهای ترافیکی خودمان، بسیاری از هزینه های ترافیکی، زمان تردد و مزاحمت های ترافیکی در شهر را به حداقل برسانیم.

مهندس کیوان بهمنش با اشاره به وضع موجود ترافیک رشت که بیانگر تفکر حمل و نقلی سراسر اشتباه مدیران مجموعه شهری رشت است، اشاره کرد. وی با تحلیل سه نقطه پرترافیک این شهر از جمله؛ میدان بلوار گیلان(مقابل برج گلسار)، میدان فرشته در بلوار گلسار و انتهای بلوار دیلمان منتهی به بلوار انصاری می‌نویسد: میدان‌های بلوار گیلان و فرشته بدون محاسبه سیستم خط در مباحث کنترل ترافیک که باید با مطالعه در روز‌ها و ساعات مختلف از شبانه روز سنجیده شود تا بتوان درک نمود؛ که چه میزان تردد از خروجی‌های اول، دوم، سوم و چهارم صورت می‌گیرد. در موقعیت سوم (انتهای بلوار دیلمان منتهی به انصاری) نیز که حاصل یک تفکر اشتباه است، چنین موضوعی را شاهد هستیم. در انتهای دیلمان به انصاری یک زایده ماهیچه‌ای تعبیه شده که تقریباً ۴۰ درصد از عرض بلوار را محدود کرده، برای خودرو‌هایی که می‌خواهند از طریق دوربرگردان در انتهای بلوار دیلمان مجدد به گلسار بازگردند. وی در ادامه می‌نویسد: فقط کافیست که یکساعت وقت بگذارید و بسنجید که از هر ۱۰ خودرو چه تعداد، در انتهای بلوار از این دوربرگردان استفاده می‌کنند؟ با قاطعیت می‌توانم بگویم که کمتر از ۱۰ درصد خودرو‌ها از این دوربرگردان دور می‌زنند و مجدد به گلسار باز می‌گردند. حال برای این مقدار ۴۰ درصد بلوار را محدود کرده‌اند. در ساعات ترافیکی نه تنها این بلوار بلکه نمونه این تفکر اشتباه در کمربندی خرمشهر، بلوار انصاری و سایر نقاط رشت نیز دیده می‌شود. این دوربرگردان‌ها همانند یک قیف ترافیکی در انتهای بلوار عمل می‌کنند. مهندس بهمنش در پایان با اشاره به احداث تقاطع‌های غیرهمسطح توسط شهرداری رشت اشاره دارد: جنس مسیله ترافیک رشت سخت‌افزاری نیست! در سیستم‌های حمل و نقل و ترافیک مباحث تخصصی وجود دارد که قبل از تصمیم به احداث تقاطع‌ها به جمع‌آوری آمار و اطلاعات در مورد وضعیت موجود ترابری هر نقطه از شهر اقدام می‌کنند تا الگو‌های سفر خودرو‌ها را بدست بیاورند و با ایجاد یک مدل‌سازی از وضعیت موجود، مدل نهایی سفر به راه‌های منتهی به این نقطه را تولید تا براساس این مدل نهایی تصمیم‌گیری نمایند. وی با طرح سوالی از مجموعه مدیریت شهری اظهار میکند؛ آیا محاسبات برای اجرای این تقاطع ها موجود است و برای این تقاطع ها مدل سازی کرده اید؟

در طرح جامع حمل و نقل بیرمنگام آمده است: «تخصیص فضای جاده از خودرو‌های شخصی تک سرنشین تغییر خواهد کرد». در واقع در نظر دارند؛ که تعداد سفر‌های ماشینی در شهر را کاهش دهند. ‌ایده اجرای چنین طرحی اینست؛ که باید در شهر، مردم را جابجا کنیم، نه وسایل نقلیه موتوری.

بیرمنگام؛ شهری واقع در کلانشهر مستقل از ناحیه میدلَند غربی انگلستان است. برنامه جامع حمل و نقل این شهر که به شهر موتوری انگلستان مشهور و دومین شهر پرجمعیت بریتانیا محسوب می‌شود، در سیزده ژانویه ۲۰۲۰ راه‌اندازی شد. این طرح جامع حمل و نقل وعده می‌دهد: «تخصیص فضای جاده از خودرو‌های شخصی تک سرنشین تغییر خواهد کرد». در واقع در نظر دارند؛ که تعداد سفر‌های ماشینی در شهر را کاهش دهند. ‌ایده اجرای چنین طرحی اینست؛ که باید در شهر، مردم را جابجا کنیم، نه وسایل نقلیه موتوری. داده‌های آماری از وضع موجود حمل و نقل تا قبل از تهیه طرح جامع جدید بیانگر اینست: حدود ۲۵ درصد از کل سفر‌های ماشینی در بیرمنگام یک مایل یا کمتر است. طبق این آمار که نشان دهنده استفاده حمل و نقل شبه عمومی در بیرمنگام است، شورای شهر بیرمنگام برای جلوگیری از استفاده وسایل نقلیه موتوری و همچنین دیگر اثرات همچون کاهش ازدحام و بهبود کیفیت هوا، برنامه‌ریزی گسترده حمل و نقلی خود را با استفاده از رویکرد گردش موتوری مشابه که در شهر گنت بلژیک در سال ۲۰۱۷ اجرا شد، معرفی کرد. مقامات شهری در گنت، شهر را به شش منطقه تقسیم کرده و از طریق علائم و زیرساخت‌های سخت، رانندگان را مجاب کرده که به جای اینکه بتوانند مستقیماً از منطقه‌ای به منطقه دیگر رانندگی کنند، به جاده‌های توزیع‌کننده منحرف شوند. علاوه بر این، یک منطقه مرکزی کوچک، از جمله بخش زیادی از شهر قدیمی، به طور کامل به روی خودرو‌ها بسته شد. در واقع می‌توان گفت: طرح سلول ترافیکی پیشنهادی بیرمنگام به این معنی است که رانندگانی که می‌خواهند با ماشین بین دو ربع سفر کنند، به جاده کمربندی هدایت شوند.

با توجه به فعالیت شهردار رشت و تصویب طرح میثاق توسط شورای شهر و رایزنی‌های صورت گرفته در مورد احداث تقاطع‌های غیرهمسطح که در مرحله نخست قرار است با ۴ تقاطع آغاز گردد. باید گفت: مشکل ترافیک در کلانشهر‌ها با افزایش سطح معابر حل نمی‌شود و بلکه ایجاد تقاطع و تعریض خیابان‌ها فقط فرش قرمزی برای حضور هرچه بیشتر خودرو در معابر خواهد بود. در حال حاضر بخش عمده‌ای از کلانشهر‌های دنیا و ایران برای رفت و آمد خودرو ساخته می‌شوند و همچنان مشکلات ترافیکی در کلانشهر‌ها پابرجاست و این بیانگر اینست؛ که ثروت عظیمی از شهر‌ها و شهروندان به آسفالت و اَبرسازه‌های طبقاتی اختصاص یافته است. تقریباً حدود ۶۰ درصد بودجه شهر‌های بزرگی همچون؛ تهران، اصفهان، شیراز و… به بودجه‌های عمرانی اعم از ساخت اتوبان، تقاطع‌ها، پل و تونل‌ها اختصاص دارد. در حالیکه این پروژه‌ها پس از بهره برداری فقط سرعت عبور و مرور خودرو‌ها را افزایش می‌دهد و در کاهش ترافیک چندان مؤثر نبوده‌اند.