حمل و نقل عمومی،ستون فقرات توسعه شهری است

در دهه ۹۰، مفهوم بازآفرینی شهری به عنوان یکی از اصلی‌ترین راهبردهای مدیریت شهری برای ارتقاء کیفیت زندگی در مناطق شهری مطرح شد. این پروژه‌ها با هدف بهبود زیرساخت‌ها، ارتقاء خدمات عمومی، بازسازی مناطق فرسوده و جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید شکل گرفتند.

دراین میان، حمل و نقل عمومی به عنوان یکی از مهم‌ترین عناصر توسعه پایدار شهری، نقشی اساسی در موفقیت این پروژه‌ها دارد. ضرورت توجه به حمل و نقل عمومی در چارچوب بازآفرینی شهری از چندین جنبه قابل بررسی است:

 

کاهش تراکم ترافیک و آلودگی هوا

یکی از چالش‌های اصلی شهرهای بزرگ، تراکم بالای ترافیک و آلودگی هوا است. در پروژه‌های بازآفرینی شهری، بهبود حمل و نقل عمومی می‌تواند تأثیر قابل توجهی در کاهش استفاده از خودروهای شخصی داشته باشد. سیستم‌های حمل و نقل عمومی مانند مترو، اتوبوس و تراموا، با ظرفیت بالای جابه‌جایی مسافر، نقش مهمی در کاهش تعداد خودروها در خیابان‌ها ایفا می‌کنند. این امر نه تنها باعث کاهش آلودگی هوا و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شود، بلکه به بهبود کیفیت زندگی شهروندان نیز کمک می‌کند.

 

 افزایش دسترسی به خدمات و فرصت‌ها

یکی از اهداف اصلی بازآفرینی شهری، ایجاد دسترسی عادلانه به خدمات و فرصت‌ها برای همه اقشار جامعه است. حمل و نقل عمومی کارآمد می‌تواند این دسترسی را بهبود بخشد و شهروندان را به مراکز شغلی، آموزشی، درمانی و تفریحی متصل کند. این امر به ویژه برای اقشار کم‌درآمد که توانایی استفاده از خودروهای شخصی را ندارند، از اهمیت بیشتری برخوردار است.

 

تقویت ارتباطات اجتماعی و اقتصادی

شبکه‌های حمل و نقل عمومی می‌توانند ارتباطات اجتماعی و اقتصادی میان مناطق مختلف شهر را تقویت کنند. در شهرهایی که پروژه‌های بازآفرینی شهری درآن‌ها اجرا می‌شود، اتصال مناطق بازآفرینی‌شده به سایر نقاط شهر از طریق حمل و نقل عمومی، به رونق اقتصادی این مناطق کمک می‌کند. دسترسی آسان‌تر به این مناطق، می‌تواند موجب جذب سرمایه‌گذاری و افزایش فعالیت‌های تجاری و فرهنگی شود.

 

ترویج توسعه پایدار شهری

حمل و نقل عمومی به عنوان یکی از ابزارهای اصلی توسعه پایدار، می‌تواند نقشی کلیدی در کاهش مصرف انرژی،کاهش انتشار آلاینده‌ها و استفاده بهینه از منابع شهری ایفا کند. در چارچوب پروژه‌های بازآفرینی شهری، تأمین زیرساخت‌های مناسب برای حمل و نقل عمومی می‌تواند از گسترش بی‌رویه شهر جلوگیری کرده و استفاده از زمین‌های شهری را بهینه کند.

 

ایجاد عدالت فضایی

یکی از اهداف بازآفرینی شهری، کاهش شکاف‌های اجتماعی و فضایی است. توسعه شبکه‌های حمل و نقل عمومی می‌تواند به کاهش این شکاف‌ها کمک کند. مناطق محروم که اغلب به دلیل عدم دسترسی مناسب به حمل و نقل عمومی از چرخه اقتصادی و اجتماعی شهر خارج شده‌اند، با توسعه این زیرساخت‌ها می‌توانند به مراکز اصلی شهر متصل شوند و از مزایای توسعه شهری بهره‌مند شوند.

 

حفظ میراث فرهنگی و تاریخی

در برخی از پروژه‌های بازآفرینی شهری، مناطق تاریخی و بافت‌های قدیمی شهر بازسازی می‌شوند. استفاده از حمل و نقل عمومی می‌تواند به کاهش ترافیک خودروهای شخصی در این مناطق کمک کند و فشارهای زیست‌محیطی و ساختاری را بر بناهای تاریخی کاهش دهد. این امر به حفاظت از میراث فرهنگی و ایجاد فضاهای عمومی بهتر برای شهروندان کمک می‌کند.

 

 کاهش هزینه‌های اقتصادی خانوارها

سیستم حمل و نقل عمومی کارآمد می‌تواند هزینه‌های اقتصادی خانوارها را کاهش دهد. در شهرهایی که بازآفرینی شهری در آن‌ها اجرا می‌شود، با ارائه گزینه‌های حمل و نقل عمومی مقرون‌به‌صرفه و کارآمد، شهروندان می‌توانند از هزینه‌های بالای استفاده از خودروهای شخصی، از جمله سوخت، تعمیر و نگهداری و بیمه، رهایی یابند.

 

نتیجه‌گیری

حمل و نقل عمومی به عنوان ستون فقرات توسعه شهری، نقشی اساسی در موفقیت پروژه‌های بازآفرینی شهری ایفا می‌کند. از کاهش ترافیک و آلودگی گرفته تا تقویت عدالت فضایی و بهبود کیفیت زندگی،mحمل و نقل عمومی یک ابزار حیاتی برای ایجاد شهرهایی پایدار، زیست‌پذیر و منصفانه است. در دهه ۹۰، شهرهای مختلفی با اجرای پروژه‌های بازآفرینی شهری توانستند نشان دهند که سرمایه‌گذاری در حمل و نقل عمومی، نه تنها یک ضرورت، بلکه یک فرصت برای تحقق اهداف بلندمدت توسعه شهری است.

 

*کارشناس ارشد معماری و شهرسازی، فعال اجتماعی، فعال حوزه معلولین