روزنامه_سفر_میمنت/ ترجمه فاطمه لطفی از اکونومیست- برای بسیاری که در سواحل قزاقستان زندگی می‌کنند، این رخ‌داد از مدت‌ها پیش آشکار بود. دریای خزر در حال خشک شدن است. بزرگترین دریاچه جهان از اواسط دهه ۱۹۹۰ دو متر کاهش سطح آب داشته و ۱۵۰۰۰ کیلومتر مربع کوچکتر شده است، یعنی منطقه‌ای بزرگتر از کنِتیکت. شهر ساحلی آکتائو قزاقستان هر سال شاهد است که دریا مدام عقب‌نشینی می‌کند.
دو عامل در پس افول خزر نهفته است. مصرف رو به رشد آب در امتداد رودخانه ولگا روسیه که ۸۰ تا ۹۰ درصد آب ورودی خزر را تامین می‌کند و باعث کاهش حجم ورودی به دریا شده است. در همین حال، افزایش دما نرخ تبخیر را افزایش داده و آب بیشتری را از خود دریا خارج می‌کند.
محققان دانشگاه برمن پیش‌بینی می‌کنند که اگر گرمایش جهانی با روند امروزی ادامه یابد، خزر تا پایان قرن حدود هشت متر کاهش سطح خواهد یافت. اگر دما سریعتر افزایش یابد، این کاهش سطح می‌تواند تا ۲۰ متر هم باشد. کاهش در این محدوده باعث ناپدید شدن بخش‌هایی از دریا به ویژه در شمال شرقی می‌شود که کم عمق است.
فوری‌ترین تاثیر این کوچک شدن خزر را حیات‌وحش خزر احساس می‌کند. آسل بایموکانوا، محقق موسسه هیدروبیولوژی و اکولوژی قزاقستان، می‌گوید گونه‌هایی مانند فوک خزری در حال حاضر با کاهش سطح آب در معرض خطر هستند.
اما عقب نشینی خزر عواقب زیست محیطی غیرقابل پیش‌بینی برای منطقه وسیع‌تری نیز خواهد داشت. با گذشت زمان، خزر کوچکتر منجر به کاهش بارندگی در آسیای مرکزی می‌شود، در همین مناطق آب در حال حاضر هم کمیاب است.
اقتصادهای آسیای مرکزی نیز ممکن است آسیب ببینند. از زمان آغاز جنگ در اوکراین، تجارت در منطقه به ویژه از طریق «کریدور میانی» که روسیه را با اتصال شرق آسیا به اروپا از طریق بنادر خزر دور می‌زند، رونق گرفته است.
اما با کوچک شدن خزر، سرمایه گذاری در زیرساخت های جدید پرمخاطره‌تر به نظر می‌رسد. کشتی‌ها قبل از بارگیری کامل شهر آکتائو قزاقستان را به دلیل کم‌عمق تر شدن آب ترک می‌کنند.
مقامات کوریک، یکی دیگر از بندرهای قزاقستان، در تلاش برای افزایش ظرفیت بنادر دستور لایروبی در مقیاس بزرگ را داده‌اند. اپراتور میدان نفتی کاشاگان در شمال خزر اخیراً پس از آنکه افت سطح دریا مانع دسترسی شناورهای عادی به این میدان شد، مجبور به حفر کانال‌هایی در بستر دریا برای دسترسی کشتی‌ها به تاسیسات آن شد.
سال گذشته مقامات محلی آکتائو به دلیل کاهش سطح آب وضعیت اضطراری اعلام کردند. تابستان امسال الهام علی‌اف، رئیس جمهور آذربایجان، از ولادیمیر پوتین، همتای روس خود شاکی شد که وضعیت ممکن است «فاجعه بار» شود.
این امر پیامدهای بزرگی برای خود روسیه دارد که به بنادر آسیای مرکزی متکی است. اصولاً طبق کنوانسیون ۲۰۰۳ تهران، کشورهای اطراف خزر متعهد به حفظ محیط‌زیست آن هستند. اما دولت‌های آن‌ها– ترکیبی از رژیم‌ها و حکومت‌های استبدادی پس از فروپاشی شوروی– علیرغم پیامدهای اقتصادی احتمالی، چندان علاقه‌ای به یک اقدام فوری ندارند.
https://t.me/RoznamehSafareMeimanat
