فارین پالیسی مجله مشهور آمریکایی طی گزارشی نوشت: در حالی که همه در حال تماشای جنگ اوکراین هستند، سفرهای دریایی مرموز در دریای خزر رو به اوج گذاشته است. این دریاچه عظیم به عنوان بزرگترین دریاچه جهان با قزاقستان، ترکمنستان، آذربایجان، روسیه و ایران همسایه است و این روزها این دریای اقیانوس‌مانند صحنه تردد حجم عظیمی از کشتی‌های عمدتاً روسی و ایرانی شده است.
در سه ماه گذشته کشتی های روسی ۱۸۰۰ بار سیستم ردیابی خود در این دریا را خاموش کرده اند که این کار نسبت به سال قبل ۶ برابر شده است. اخیرا در یک روز، ۱۲ کشتی که بین روسیه و ایران در دریای خزر در حال تردد بودند، در هنگام انجام مکالمات سیستم ردیابی خود را خاموش کرده بودند. این کشتی‌ها به وضوح می‌خواستند تا حد امکان هویت و موقعیتشان مخفی باقی بماند و هیچ نیروی پلیس دریایی بین المللی در آن جا وجود ندارد. همچنین انتقال کشتی به کشتی یکی از پدیده های رایج در این دریا شده است.
این تنها بخشی از رمز و رازی است که این روزها کشتیرانی در دریای خزر را دربرگرفته است. در ماه مه، ۱۳۸ کشتی با پرچم روسیه که در دریای خزر حرکت می کردند، ۶۵۷ بار سیستم ردیابی خود را خاموش کردند. بر اساس داده‌های ارائه شده توسط موسسه لوید، در ماه ژوئن، ۶۲۵ بار این سیستم توسط ۱۶۰ کشتی و در ماه جولای حداقل ۶۳۰ بار توسط ۱۵۷ کشتی خاموش شد. این ارقام چهار برابر بیشتر از ماه های می، ژوئن و جولای سال گذشته است.
در اردیبهشت امسال، ۴۸ شناور با پرچم ایران، ۱۹۹ بار سیستم ردیابی خود را خاموش کردند. در خردادماه ۴۸ شناور ایرانی ۲۱۸ بار و در تیرماه ۴۷ شناور ۱۹۲ بار این کار را انجام دادند. این رقم دو برابر مدت مشابه سال قبل است. تعداد قابل توجهی از کشتی هایی که این کار را انجام داده اند بین بنادر روسیه و ایران در حال تردد بودند.
در مقام مقایسه، کشتی های آذربایجانی، قزاقستانی و ترکمنی که در دریای خزر حرکت می کردند، بسیار کمتر سیستم ردیابی خود را خاموش کرده اند. اما اگر این کشتی ها بخواهند فعالیت های خود را پنهان کنند، متوقف کردن آنها دشوار خواهد بود.
اگرچه کشتی‌هایی که بین روسیه و ایران در حال تردد هستند نیازی به نگرانی در مورد بازرسی ندارند، اما به وضوح ترجیح می‌دهند به صورت مخفیانه سفر کنند. این ممکن است به این دلیل باشد که کسی از تجارت رو به رشد دو کشور آگاهی پیدا نکند.
بریجیت دیاکون، تحلیلگر موسسه لوید گفت: « روس ها می دانند که تحت نظر هستند. دریای خزر برای تجارت با ایران واقعا مناسب است و روس‌ها می‌توانند کشتی‌هایی را از دریای آزوف به آنجا بیاورند. به نظر می رسد که آنها سعی می کنند فعالیت خود را، هر چه که باشد، پنهان کنند. دریای خزر شلوغ‌تر از گذشته است.»
پنهان کاری تنها یکی از پدیده های رایج در دریای خزر است. انتقال کشتی به کشتی که شامل کشتی‌های روسی یا ایرانی می‌شود نیز در این دریا متداول شده و نسبت به گذشته دو برابر شده است.
جعل و وارونه نمایی هم در این دریا دیده شده است. کشتی هایی در این دریا با دستکاری در سیستم ردیابی، موقعیت نادرستی از خود به نمایش می گذارند.
اگرچه کشتی‌هایی که از دریای خزر بین روسیه و ایران عبور می‌کنند، نگران بازرسی‌های نامناسب در بنادر روسیه یا ایران نیستند، اما به وضوح فکر می‌کنند که سفر مخفیانه به نفعشان است. روسیه قبل از حمله به اوکراین نیاز چندانی به تجارت با ایران نداشت. این کشور در سال ۲۰۲۰ کمی بیش از ۱.۴ میلیارد دلار کالا به ایران صادر کرد و نزدیک به ۸۰۰ میلیون دلار کالا از ایران وارد کرد. در سه سال قبل از آن، تجارت بین دو کشور حتی کمتر بود. ناگهان در سال ۲۰۲۱، صادرات روسیه به ایران به بیش از ۳ میلیارد دلار و واردات از ایران تقریباً نزدیک به ۱ میلیارد دلار شد.
جنگ اوکراین ایران را به تامین کننده بسیار مهم روسیه تبدیل کرده است. در ماه ژوئن، روسیه اعلام کرد که انتظار دارد تا پایان سال یک توافق تجارت آزاد با ایران و سایر کشورهای اوراسیا امضا شود و ایران می‌گوید که روی «حجم‌های عظیم» سوآپ نفت و گاز با روسیه حساب می‌کند. اما بیشتر کشتی هایی که سفرهای مخفی انجام می دهند نفتکش نیستند بلکه کشتی های باری هستند. به عنوان مثال، در ماه ژوئیه فقط ۲۰ کشتی که در طول سفر خود از رادار خارج شدند، تانکرهایی بودند که نفت و محصولات شیمیایی را حمل می کردند، در حالی که ۱۲۹ کشتی باری بودند.این کشتی‌ها چه چیزی را حمل می‌کنند، و چرا آن‌قدر مشتاق هستند که فعالیت‌هایشان در هاله‌ای از رمز و راز باقی بماند؟
سفرهای مرموز در دریای خزر تصویری از اقتصاد امروز روسیه است. تا همین چند سال پیش، روسیه یکی از اعضای مهم دراقتصاد جهانی شده بود، هرچند که تحت تحریم های مختلف غرب قرار داشت. در ژوئن ۲۰۲۱، ایالات متحده ۵۳۶.۶ میلیون دلار کالا به روسیه صادر کرد و ۲.۷ میلیارد دلار کالا از این کشور وارد کرد. امروز روسیه از تجارت با پیشرفته ترین اقتصادهای جهان منع شده است. در ژوئن سال جاری، ایالات متحده ۴۱۱.۷ میلیون دلار کالا از روسیه وارد و تنها ۳۰.۹ میلیون دلار کالا به این کشور صادر کرده است.
شرکت‌های روسی قطعاً موفق شده‌اند روابط خود را با کشورهایی مانند چین، هند و ترکیه تقویت کنند. در سال ۲۰۲۲، روسیه دو برابر سال ۲۰۲۱ از ترکیه کالا وارد کرد. روسیه مجبور است با کشورهایی مانند ایران تجارت بیشتری داشته باشد. البته باید مثل آنها هم رفتار کند.
انتظار افزایش تردد با ردیاب های خاموش و انتقال کشتی به کشتی بیشتر در دریای خزر را داشته باشید.
