روز گذشته نیزارهای تالاب انزلی بار دیگر دچار آتش سوزی شد و ۷ هکتار از اراضی تالابی روستای شانگهای پرده انزلی و دهنه سرشیجان خمام، چندین ساعت در آتش طمع متصرفین و زمین خواران سوخت.
آتش سوزی در نیزارهای تالاب انزلی مسبوق به سابقه است و پیش از این نیز در سال ۹۸، حدود ۱۰ هکتار از اراضی تالابی منطقه در حریق عمدی سوختند. به گفته کارشناسان محیط زیستی دلیل این حریق ها، طمع افرادی است که قصد افزایش زمین و توسعه کشاورزی در حاشیه تالاب را دارند.
سال هاست که تالاب انزلی با کم آبی مواجه است و افزایش سطح رسوب‌ها که باعث کاهش عمق این تالاب شده و هرسال از میزان پهنه آبی کاسته و به میزان اراضی خشک افزوده می‌شود. این موضوع تالاب انزلی را علاوه بر اینکه در برابر تهدیدهای زیست محیطی ناپایدار و آسیب پذیر کرده، فرصتی برای افراد سودجو و متصرف در توسعه اراضی کشاورزی و زمین خواری فراهم کرده تا بخشی از اراضی حاشیه تالاب را به طورغیر قانونی به زمینهای کشاورزی تغییر کاربری دهند.
به بهانه سوزاندن زباله آتش را به جان نیزارهای تالاب می‌اندازند تا این اراضی که در مرز اکولوژیکی تالاب قرار دارد را به اراضی کشاورزی خود اضافه کنند.
در حالی روز و شب گذشته نیزارهای تالاب انزلی در آتش سوزی عمدی سوخت که این نیزارها زیستگاه امن پرندگان وخزندگان تالابی است. تالاب بین المللی انزلی با مساحتی حدود ۲۰ هزار هکتار از با ارزش‌ترین اکوسیستم‌های کشور است و از بزرگ‌‌ترین زیستگاه‌های طبیعی جانوران ایران محسوب می‌شود و هر ساله پذیرای تعداد زیادی از پرندگانی است که از کشورهای همسایه شمالی در قطب، به ایران مهاجرت می‌کنند.
به بهانه سوزاندن زباله آتش را به جان نیزارهای تالاب می‌اندازند تا این اراضی که در مرز اکولوژیکی تالاب قرار دارد را به اراضی کشاورزی خود اضافه کنند. «سیدفرشید فلاح» سرپرست اداره محیط زیست انزلی با بیان این مطلب به مرور گفت: آتش سوزی روز گذشته در نیزارهای حاشیه تالاب و در جنب تصفیه خانه شرقی شهرستان بندر انزلی توسط سود جویان رخ داده است.
وی با انتقاد ازعدم اطلاع رسانی به موقع و نبود هماهنگی بین دستگاهی در حفاظت و جلوگیری از وقوع آتش سوزی افزود: روز گذشته به طور اتفاقی در هنگام عبور از منطقه از آتش سوزی مطلع شد، اما اگر نگهبانی تصفیه خانه وقوع آتش را اطلاع می‌داد خیلی زودتر می‌شد از گسترش آن جلوگیری کنیم.
در سال جاری بعد از آتش سوزی در منطقه سنگاچین این دومین حریق در تالاب انزلی به وسعت زیاد بوده که در مجاورت زمینهای کشاورزی رخ می‌دهد. به دلیل نامشخص بودن مرز اراضی تالابی از اراضی کشاورزی و استفاده مداوم کشاورزان از کودهای شیمیایی، صدمات زیست محیطی زیادی به پیکره تالاب و زیستمندان موجود در آن وارد شده است.
فلاح در ادامه اظهار کرد: خشکی نیزار و وجود باد و درجه حرارت بالا موجب شد آتش سوزی ساعتها ادامه داشته باشد و با مساعدت آتش نشانی‌های انزلی، منطقه آزاد و بنادر و کشتیرانی و با همراهی ۳۰ نفر نیروی انسانی موفق به کنترل حریق شدیم. متأسفانه در کنترل حرق دسترسی ما به بخشی از نیزار امکان پذیر نبود که از شب گذشته تا صبح امروز با فروکش کردن باد، آتش در این نقطه خود به خود خاموش شد.
سرپرست محیط زیست بندر انزلی با تأکید به اینکه هر ساله چندین مورد آتش سوزی در اراضی حاشیه تالاب انزلی اتفاق می‌افتد افزود: در سال جاری بعد از آتش سوزی در منطقه سنگاچین این دومین حریق در تالاب انزلی به وسعت زیاد بوده که در مجاورت زمینهای کشاورزی رخ می‌دهد. به دلیل نامشخص بودن مرز اراضی تالابی از اراضی کشاورزی و استفاده مداوم کشاورزان از کودهای شیمیایی، صدمات زیست محیطی زیادی به پیکره تالاب و زیستمندان موجود در آن از جمله پرندگان و لانه های آنها وارد شده که نیازمند پایش بیشتر دراین اراضی هستیم.
در پی انتقال سند تالاب انزلی به وزارت نیرو و پیگیری این وزارتخانه برای دریافت سند ۴۲ تالاب دیگر، تاکنون مالکیت تالابها به سازمان جنگل‌ها بازنگشته است. درحالیکه بر اساس قانون تالابها به هیچ‌وجه قابل واگذاری نیستند و وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل‌ها هر کدام وظایف مشخصی از جمله حفاظت، تعیین حد بستر و… تالابها را بر عهده دارند.
مرز و حدود اراضی تالابی مشخص نیست
در این رابطه فلاح با تأکید به اینکه بر اساس قانون بحث حفاظت از تالاب انزلی در حوزه رسالت محیط زیست و جلوگیری از تصرفات عدوانی در حوزه اختیار منابع طبیعی و جهاد کشاورزی است، اما همزمان با واگذاری مالکیت تالابها به وزارت نیرو، آب منطقه‌ای متولی این کار بوده و دستگاه‌های دیگر فقط حق گزارش دادن به آب منطقه‌ای را دارند. متأسفانه برخی قوانین حفاظت از تالاب انزلی به گونه‌ای چیده شده‌اند که چند دستگاه در آن درگیر هستند و این موضوع هماهنگی بین دستگاهی را در چنین مواقعی زمان بر و دشوار می‌کند. برای تسهیل امر می‌توان همه وظایف را برعهده یک دستگاه واگذار کرد.
آب منطقه‌ای به عنوان متولی توزیع آب وظیفه دارد مرز و حدود این مناطق را به وسیله لوله گذاری و نشانه گذاری و جلوگیری از تصرفات مشخص کند. در حال حاضر حدود و وسعت تالاب انزلی از نظرنقشه‌های آب منطقه‌ای ۲۵ هزار و ۶۲ هزار هکتار است اما انچه که برای محیط زیست استان قابل اهمیت اکولوژیکی این ۱۹ هزار و ۴۵۸ هکتار است.
فلاح افزود: در حال حاضر محیط زیست بغیراز مناطق چهار گانه حفاظت شده در استان حق دخل و تصرف در سایر نقاط را ندارد.
فلاح با اشاره به تصرفات بخشهایی از تالاب انزلی در سالهای گذشته اظهار کرد: یکی از عوامل تصرف تالابی، خشکسالی است افزود: کشاورزان حاشیه تالاب نیز یا به عمد و یا با به آتش زدن کاه وکلش به منظور نابودی کرم ساقه خوار موجبات گسترش وسرایت آتش به نیزارها را فراهم می‌کنند و سپس آن مناطق را به اراضی خود اضافه می‌کنند. در این بخش آب منطقه‌ای به عنوان متولی توزیع آب وظیفه دارد مرز و حدود این مناطق را به وسیله لوله گذاری و نشانه گذاری و جلوگیری از تصرفات مشخص کند. در حال حاضر حدود و وسعت تالاب انزلی از نظرنقشه‌های آب منطقه‌ای ۲۵ هزار و ۶۲ هزار هکتار است اما انچه که برای محیط زیست استان قابل اهمیت اکولوژیکی این۱۹ هزار و ۴۵۸ هکتار است .
آتش سوزیهای مکرر در زیستگاه‌های حیات وحش از جمله تالاب انزلی توان نیروهای آتش نشان را برای خدمت رسانی به مردم در مواقع خطر کاهش می‌دهد.
کمبود نیروی انسانی در مهار آتش سوزی های تالابی
«مهرداد رضاپور» رییس آنشانی شهرستان بندرانزلی دراین باره به مرور اظهار کرد: نیمی از آتش سوزیهای رخ داده در تالاب انزلی توسط کشاورزان به منظور سوزاندن کاه و کلش و نیمی دیگر ازسوی زمین خواران و متصرفین تالاب انجام می‌شود. در حریق شب و روز گذشته نیز به صورت عمدی و برای تصرف اراضی تالابی ایجاد شد.
رضاپور با اشاره به وسعت ۳۰ هکتار نیزارهای تالاب در روستای شانگای پرده گفت: بعد از اطفای آتش در حریم جاده و مناطق قابل دسترس به دلیل اینکه بخشی از نیزار هنوز مستعد شعله ور شدن دوباره بود یک تیم خودرویی تا صبح امروز در منطقه حضور داشت تا از گسترش آن به سمت منازل مسکونی حاشیه تالاب جلوگیری کند.
وی افزود: وسعت حریق حدود ۶ هکتار بود که طی آن صدرصد نیزارها آسیب دیدند. متأسفانه به دلیل ناهمواری و باتلاقی بودن نیزار، حریق به صورت دستی و با استفاده بیل و شلنگ آب توسط نیروها خاموش شد. با توجه به آتش سوزیهای متعدد در مناطق تالابی ما به شدت از لحاظ نیروی انسانی کمبود داریم. طبق استانداردها باید تعداد نیروهای ما ۱۴۴ نفر باشند اما اکنون پرسنل ما ۵۵ هستند. در بخش امکانات خودرویی و لجستیکی نیز بروز نیستیم.
رییس آتش نشانی بندرانزلی به تعداد دیگری از آتش سوزیها در حاشیه مناطق تالابی اشاره کرد و افزود: در سال ۹۸ نیزاین منطقه به وسعت ۱۰ هکتار دچار آتش سوزی شد. پیشتر نیر در منطقه ماراگوده انزلی در وسعت کمتری این حریق رخ داد.