کاروان گیاهان دارویی از رودسر تا مشهد

بازنشستگی پایان نیست. می‌توان از دور دست‌ها آمد و به سرزمین پدری سلام گفت. می‌شود  با مهربانی  به تماشای  گلهای روییده بر دامن خاک ایستاد و به جوانانی اندیشید که بیکاری روزگارشان را تیره و تار کرده است.

«زهرا دهقان» بانویی کارآفرین است که این گونه سرمشقِ پویایی و امید را در حافظه‌ی گیلان‌زمین  تحریر کرده است. وی عمری معلم بود و با کتاب و دفتر و تحصیل دانش‌آموزانش سر و کار داشت، اما در همه‌ی این سال‌ها زمین پدری و رنگ وعطر گل‌های زادگاهش را از یاد نبرد و سرانجام از مشهد راهی گیلان شد تا کارخانه‌ی عرقیات گیاهی  تاسیس کند.

 او که  صدایش از آن سوی خطوط  مخابرات، موجی از سرزندگی  و امید به همراه دارد، می‌گوید: معلم باز نشسته هستم. اهل  روستای «بندبن» واجارگاه از توابع بخش کلاچای شهرستان رودسر، اما سال‌های متمادی در مشهد زندگی کردم. گذشته‌ام از ۳۱ سال خدمت در آموزش و پرورش نشان دارد و حدود ۲۵ سال از آن را مدیر بوده‌ام.

زهرا بانو که همه‌ی سال‌های عمرش به کار و تلاشِ بسیار پیوند خورده است، بازنشستگی را زمانی برای استراحت ندانست و راهی زادگاهش شد.

او ادامه می‌دهد: مشهد که بودم با همکاران بصورت سنتی عرق گیاهان را می‌گرفتیم. پس از درگذشت  پدرم، زمینی از او به ارث رسید و من به فکر احیای آن افتادم.  بنابراین راهیِ روستای پدری شدم و   کارخانه‌ی عرقیات گیاهی مختار را دایر کردم.

 مختار نام پدر مرحومش است که از او با لفظ «آقاجان» یاد می‌کند.

این بانوی توانمند و کوشا یادآورمی‌شود: وقتی ازمشکل بیکاری جوانان می‌شنیدم، همیشه به این موضوع فکر می‌کردم که آیا یک معلم می‌تواند برای چند نفر ایجاد اشتغال کند؟  بعدتر دیدم بله، به یاری خدا یک معلم هم می‌تواند فراز و نشیب‌ها را پشت سربگذارد و برای چند نفر دیگر امکان اشتغال پدید آورد.

 ظرفیت‌های از یاد رفته‌ی گیلان

   گیلان سرزمین ظرفیت‌های کم‌نظیر است. بنا بر اظهارات کارشناسان، مناطق مختلف این استان رویشگاه  بیش از ۱۵۰ نوع گیاه دارویی است. گیاهانی که از خواص دارویی بسیار خوبی برخوردارند و می‌توانند در توسعه‌ی اقتصادی استان و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید با تکیه بر گسترش صنایع تبدیلی، تاثیرگذار باشند. و اما  بانو زهرا دهقان زمانی که به فکر کارآفرینی افتاد، از این ظرفیت زادگاهش غافل نشد.

 وی اظهار می‌دارد: عرق‌گیری از انواع گیاهان دارویی نظیر، نعنا، رازیانه، بهارنارنج، کاسنی، آویشن، شاه‌تره، خارمریم، خارشتر بر اساس مجوزهایی که از سازمان‌های جهاد کشاورزی، غذا و دارو  و همچنین  استاندارد دریافت داشته‌ایم، صورت می‌گیرد.

 او درباره‌ی تهیه گیاهان مورد نیاز کارخانه  بیان می‌کند:  گل  لازم برای گلاب‌گیری را از شفت، جیرده و گیلده تهیه می‌کنیم. گیاهان مورد نیاز دیگر را هم از اشکور، رحیم آباد و ییلاقات می‌خریم و گیاهانی مانند زنیان، زیره  و رازیانه که در گیلان نیست یا خارمریم و خار شتر که در گیلان دیده‌ام اما جمع‌آوری نمی‌شود را از مشهد تهیه می‌کنیم.

 این بانوی کارآفرین با تصریح بر کیفیت عرقیات گیاهی این کارخانه و بازتاب‌های مثبتی که از مشتریانش داشته است، می‌افزاید: تا سال ۱۴۰۰ حدود ۱۳ نفر در این کارخانه مشغول بکار بودند اما حالا به دنبال ضعف و رکود بازار این تعداد به ۸ نیرو کاهش یافته است.

بازار فروش محصولات

 از یا نباید برد که حمایت از تولیدات بومی، نقش موثری در حمایت از تولیدکنندگان ، اشتغال‌زایی و بهبود اوضاع اقتصادی استان می‌تواند داشته باشد. اما صحبت از فروش محصولات که به میان می‌آید، زهرا بانو از کم‌توجهی عطاری‌های گیلان نسبت به عرضه‌ی تولیدات کارخانه‌اش گلایه‌ می‌کند.

هم اکنون بازار ضعیف است و به همین نسبت تولید ما کاهش یافته است. در این میان همه‌گیری بیماری کرونا نیز بر روند کار ما تاثیر گذاشته، چرا که از یک سو ارتباط  من با مردم و بازار ضعیف شده و از سوی  دیگر قدرت خرید مردم کاهش یافته است.

 این کارآفرین در بخشی از سخنانش یادآورمی‌شود: مسوولیت فروش محصولات‌مان در مشهد با دخترم  است و خواهرم نیز در تهران این مسوولیت را بر عهده دارد. من برای فروش محصولاتمان در گیلان به عطاری های مختلفی در رودسر و رشت مراجعه کرده‌ام، اما این عطاری‌ها معمولا مایل بودند تا جنس در فروشگاه‌شان بماند و پس از فروش، قیمتش را بپردازند. متاسفانه بکارگیری بازاریاب و تبلیغات در فضای مجازی و صحبت با عطاران هم نتیجه‌ی مناسبی در این راستا نداشت؛ در حالی‌که انتظار می‌رود     عطاری‌ها دستِ‌کم  کیفیت محصول را امتحان کنند و سپس برای عرضه‌ یا عدم عرضه‌ی آن تصمیم بگیرند.

 وی میزان تولید کارخانه را درگرو تقاضای بازار دانسته و تصریح ‌می‌کند: هم اکنون بازار ضعیف است و به همین نسبت تولید ما کاهش یافته است. بعنوان مثال  یکی از دیگ‌های کارخانه  که می‌تواند روزانه حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ لیتر تولید داشته باشد  از ابتدای آغاز بکار این کارخانه در سال ۱۳۹۷ تا کنون اصلا روشن نشده است. در این میان همه‌گیری بیماری کرونا نیز بر روند کار ما تاثیر گذاشته، چرا که از یک سو ارتباط  من با مردم و بازار ضعیف شده و از سوی  دیگر قدرت خرید مردم کاهش یافته است.

این بانوی توانمند گیلانی در پایان بار دیگر بر اهمیت حمایت گیلانی ها از تولیدات بومی استان تاکید کرد.