اهمیت درختان خشکه‌دار و کهن در جنکلهای هیرکانی

1 144

با نگاهی به اکوسیستم‌ها به عنوان یک چرخه زیستی و حضور انسان در این چرخه بخوبی نشاندهنده این نکته است که انسان در تعامل کامل با محیط‌زیست قرار دارد.

 به زبان ساده‌تر اگر درک کنیم که جنگل‌ها، فقط جنگل‌ها می‌توانند اکسیژن، آب، غذا، گردشگری، لباس و شغل بیش از ۶۰ میلیون نفر را تامین کنند و در حفظ سلامت ما و زمین، حاصلخیزی خاک، افزایش امید به زندگی و طول عمر که در طوال سال با صرف هزینه‌های بسیار در پی آن هستیم نقشی ویژه دارند پس بنابراین برای حفظ و گسترش جنگل‌ها نهایت تلاش خود را خواهیم کرد.

در سه استان شمالی و بخش‌هایی از استان‌های شمال غربی و شمال شرقی کشور؛ جنگل‌های بسیار با ارزش هیرکانی واقع شده اند. جنگل‌های هیرکانی ناحیه‌ای به طول ۸۰۰ متر و عرض ۱۱۰ کیلومتر و مساحت ۱.۸۵ میلیون هکتار را شامل می‌شوند که در دامنه‌های شمالی رشته کوه البرز قرار گرفته‌اند. این جنگل‌ها از نظر جهانی ارزش بسیار بالایی دارند. یکی از دلایل این امر برخورداری از مناطق بکر و دست نخورده است.

 این موضوع از این نظر بسیار مهم و قابل توجه است که در حال حاضر حدود ۱ درصد از جنگل‌های پهن برگ جهان در نیمکره شمالی همچنان بکر و دست نخورده باقی مانده‌اند.

شیوه‌های جنگل‌شناسی جدید بر تنوع زیستی و پایداری جنگل اشاره و تاکید دارد و برداشت چوب درختان جنگلی را که طبیعی و بکر هستند ممنوع اعلام کرده است. برخلاف دستورالعمل سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور که در آن تصریح شده درختان افتاده، شکسته و ریشه کن شده نشانه‌گذاری و از جنگل خارج شوند اما باید گفت باقیمانده خشکه‌دارها در جنگل در سلامت بومسازگان جنگل اهمیت زیادی دارد. زیرا این درختان خشکیده در واقع زیستگاهی برای بسیاری از موجودات زنده محسوب می‌شوند.

رشد قارچ‌ها و  بذر گیاهان، حفظ تنوع زیستی توده‌ی جنگلی، تولید غذا برای برخی حیوانات و حفظ شبکه حیات جنگل از جمله مزیت‌های مهم خشکه‌دارها است. از دیگر تاثیرات خشکه‌دارها بر جنگل می‌توان به افزایش تنوع زیستی و زادآوری گونه‌های گیاهی و همچنین بهبود حاصلخیزی خاک‌های جنگلی اشاره کرد.

خشکه‌دارها یا درختان پیر که ظرفیت تولید برگ و گل و میوه را از دست می‌دهند و تقریبا خشک می‌شوند هنوز بخش زنده و تپنده جنگل هستند و در حفظ سیر طبیعی اکوسیستم جنگل بسیار موثرند. منابع طبیعی بنا بر اصل ۳۸  قانون برنامه پنج ساله توسعه، اجازه برداشت خشکه‌دارها و درختان کهنسال جنگلی را ندارد.

از طرفی به دلیل اثرات منفی بر جنگل و حیات گونه‌های آن و نیز پس از اعلام طرح تنفس جنگل این کار کاملا متوقف شد. باید بدانیم که درختان خشکیده و در حال پوسیدن یکی از مشخصات بارز جنگل‌های بکر و دست نخورده هستند و حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد تنوع جانوری و گیاهی وابسته به آنهاست.

درختان خشکیده در زادآوری، ذخیره کربن و چرخه عناصر در جنگل اهمیت فراوان دارند و یکی از تضمین کننده‌های مهم سلامت جنگل محسوب می‌شوند. اهمیت خشکه‌دارها تا حدی است که طی بررسی‌های انجام شده و آزمایش‌های صورت گرفته مشخص شد که خشکه‌دارهای قطور در استقرار و جوانه‌زنی بذرها و ماندگاری نهال‌ها و تجدید حیات طبیعی و حفظ تنوع زیستی توده‌های جنگلی نقش مهمی دارند.

 این نشان می‌دهد که خشکه‌دارها طی سال‌ها رشد و ماندگاری در اکوسیستم دارای منبع غنی مواد غذایی و زیستی جهت رشد گونه‌های گیاهی مختلف بوده و حتی بستر مناسبی برای بخشی از زندگی گونه‌های جانوری به حساب می‌آیند. خشکه‌دارها مخفیگاه و زیستگاه حشراتی مانند مورچه‌ها، سوسک‌ها، زنبورها، دوزیستانی مانند سمندر، وزغ، قورباغه، پستاندارانی مانند راکون، سنجاب، خفاش، گوزن و روباه، خزندگانی مانند مارها و لاک پشت‌ها و قارچ‌ها، گلسنگ‌ها و موجودات دیگر هستند.

خشکه‌دارها می‌توانند سرپناه و مانعی برای تغذیه نهال‌های جوان توسط گیاهخوران شوند و به حفظ حیات وحش و حضور بیشتر حیوانات به ویژه پرندگان کمک می‌کنند.

زیرا حشرات موجود در تنه خشکه‌دارها غذای بسیار مطبوعی برای آن‌هاست. حدود ۳۸ گونه پرنده وجود دارد که یا سوراخ‌های لانه خود را در بدن این درختان حفاری کرده و یا از سوراخ‌های موجود در تنه آن‌ها استفاده می‌کنند.

 ۲۹ گونه پستاندار نیز از حفره داخل درخت استفاده می‌کنند. به عنوان مثال دارکوب‌ها از قسمت‌های فاسد نشده درخت به عنوان طبل برای نشان دادن قلمرو خود بهره می‌برند. در ضمن شاخه‌ها و تنه‌های درختانی که روی زمین می‌افتد نقاط مخفی و مکان‌هایی را فراهم می‌کند که رطوبت را نگه می‌دارند و وقتی تجزیه می‌شوند مواد معدنی مهمی را به خاک می‌دهند که این به رشد گیاهان کمک زیادی می‌کند.

اندام، شاخه‌ها و تقریبا همه بخش‌های این درختان به اندازه درختان سالم برای اکوسیستم مهم هستند. در صورتی‌که شیوه‌های مدیریتی حفظ جنگل، درختان مرده و افتاده را خارج کند آن جنگل موفق به رشد نخواهد شد. در واقع هیچ جنگلی بدون درختان خشکیده و افتاده به یک جنگل تبدیل نمی‌شود. بنابراین حفظ، نگهداری و جلوگیری از خروج این درختان برای حفظ مناطق جنگلی بسیار ضروری است.

1 نظر
  1. حاتم منفرد می گوید

    در مورد خوشکه دارها، توضیحات خوبی بیان شد که خودم به آن توجه نکرده بودم
    ضمن اینکه بیان بریدن خوشکه دارها بهانه و مستمسک خوبی برای آنانی استکه جنگل‌ها را به تاراج می‌برند

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.