مناقشه بر سر بازگشایی مدارس باز هم آغاز شده و دوباره آنچه دانش آموزان و اولیای آن‌ها می‌خواهند مغایر تصمیم کارگزاران اجرایی کشور است.
کمال حیدری، معاون بهداشت وزارت بهداشت روز گذشته در اظهار نظری عجیب اعلام کرد: «رعایت فاصله اجتماعی در مدارس الزامی نیست و همین که دانش آموزان تنگ هم ننشینند، الحمدالله هوای کافی هم برای تهویه وجود دارد و مشکلی پیش نمی‌آید.»
به نظر می‌رسد وزارت بهداشت علاوه بر استناد به آمار واکسیناسیون امن سازمان بهداشت جهانی که بر اساس آن ۷۵ درصد دانش آموزان باید واکسینه شده باشند، اصرار دارد مدت زمان باقیمانده از سال را به صورت حضوری برگزار کند.
اگرچه آمارهای وزارت بهداشت می‌گویند تا ۱۲ فروردین سال جاری تنها ۵۷ میلیون نفر از مردم ایران دو دوز واکسن دریافت کرده‌اند و این تعداد تنها ۶۷ درصد از جمعیت ۸۵ میلیون نفری ایران است، اما وزارت آموزش و پرورش اصرار دارد به آمار واکسیناسیون جامعه دانش‌آموزان استناد کرده و مدارس را حضوری کند.
آیا نباید مدارس را حضوری کرد؟
نمی‌توان مسئله را ساده جلوه داد و بازگشایی ستاب زده مدارس را تنها ناشی از بی مدیریتی حاکم بر ایران دانست. اما باید به تجارب سایر کشورها در بازگشایی مدارس نگاه کرد.
در کشورهایی که مدارس و مراکز آموزشی کاملا به شرایط عادی بازگشته‌اند، چه مقرراتی درحال اجراست؟
توصیه‌ی یونسکو این است که بازگشایی مدارس در مقیاس کلی به ضرر دانش آموزان به حاشیه رانده شده است و اگر شرایط حضوری شدن مهیا باشد، بهتر است مدارس دوباره دایر شوند.
در بهمن ماه امسال که اومیکرون در جهان شیوع پیدا کرد، برخی از تیالت‌های آمریکا مثل شیکاگو و میشیگان مدارس را حضوری اعلام کردند اما اعتراض معلمان و دانش آموزان دوباره آموزش را غیرحضوری کرد. آمریکا ۲۱۷ میلیون نفر از جمعیتش را که معادل ۶۵ درصد کل جمعیت این کشور است واکسینه کرده است.
در ژاپن اگرچه مجوز حضور دانش آموزان در مدارس صادر شده اما در الحاقیه‌های این مجوز تاکید شده است که حتی‌المقدور تعداد دانش آموزان حاضر در مدرسه کم باشد و عمده‌ی آموزش غیرحضوری اجرا شود. ژاپن ۱۰۰ میلیون نفر از جمعیتش معادل ۸۰ درصد کل جمعیت این کشور را واکسینه کرده است.
اوضاع غیرعادی شیوع کرونا در هند مانع از حضوری شدن مدارس در این کشور شد. هرچند آمار واکسیناسیون در هند از میانگین جهانی پایین‌تر است و فقط ۵۹ درصد جمعیت این کشور دو دوز واکسن دریافت کرده‌اند.
ترکیه هم که در آمار واکسیناسیون عقب‌تر از ایران است به صورت مشروط به ابزگشایی مدارس رای مثبت داده است اما آنطور که وزارت کشور ترکیه اعلام کرده است، به نظر نمی‌رسد حکمرانان ترکیه هم مثل ایران دلیل محکمی برای حضوری شدن مدارس داشته باشند.
ایتالیا، آلمان و فرانسه هم قوانین شناور وضع کرده‌اند و اگرچه کلاس‌ها می‌توانند حضوری دایر شوند، اما افزایش تعداد مبتلایان در یک کلاس درس می‌تواند به قزنطینه دانش آموزان یا تعطیلی کل کلاس منجر شود.
در ایران خبری از این پیشبینی ها نیست
این درحالی است که قوانین در ایران نه در حد قوانین ملی یا حتی استانی بلکه تا حد اختیارات شورای مدرسه (در سند یونسکو این نقش به افراد ذی نفوذ محلی واگذار شده است) تنزل پیدا کرده‌اند و صادق ستاری فرد، سخنگوی وزارت آموزش و پرورش آن را این طور تعریف کرده است: «تأکید ستاد ملی کرونا این بوده که دانش‌آموزان به صورت حضوری و روزانه در کلاس‌ها حضور یافته و تأکید بر این است که همه دانش‌آموزان در پنج روز هفته امکان استفاده از آموزش‌های حضوری را در مدارس داشته باشند، اما برنامه‌ریزی برای رعایت پروتکل‌ها و نحوه حضور دانش‌آموزان، جزو اختیارات شورای مدرسه است.»
پروتکل‌های یونسکو اگرچه در جهت عدالت آموزشی تدوین شده‌اند اما به نظر نمی‌رسد در کشوری مانند ایران موفقیت آمیز باشند. در کشوری که اگر دانش آموزی در دو سال گذشته از چرخه تحصیل خارج شده، به نظر نمی‌رسد دوباره بتوان به مدرسه جذبش کرد.
نادر توکلی، معاون درمان ستاد کرونا هم در پاسخ به نگرانی خانواده‌ها از افزایش تعداد مبتلایان به کرونا به دنبال سفرهای نوروزی گفته: این موضوع را باید از تاریخ ۱۵ تا ۳۰ فروردین پایش کنیم، اما امیدواریم افزایش آمار محسوس نباشد.»
این سخت توکلی نمونه‌ای از استراتژی این نهاد است که منتظر می‌ماند تا کرونا مشتش را بزند و سپس به فکر دفاع بیفتد.
یونسکو بازگشایی مدارس را توصیه کرده است
در شیوه نامه‌ی بازگشایی مدارس یونسکو (اینجا را بخوانید) ترجیح بر این است که مدارس حضوری شوند تا دانش آموزانی که از امکانات تحصیلی کامل برخوردار نیستند، بتوانند حداقل از آموزش حضوری استفاده کنند.
پروتکل‌های یونسکو اگرچه در جهت عدالت آموزشی تدوین شده‌اند اما به نظر نمی‌رسد در کشوری مانند ایران موفقیت آمیز باشند. در کشوری که اگر دانش آموزی در دو سال گذشته از چرخه تحصیل خارج شده، به نظر نمی‌رسد دوباره بتوان به مدرسه جذبش کرد.
همچنین یونسکو این نکته را مورد توجه قرار داده که ادامه‌ی آموزش از راه دور ممکن است تغذیه، خدمات بهداشتی و خدمات بهداشت روان به دانش آموزان را مختل کند. اما در ایران که اساسا خبری از تغذیه‌ی دانش آموزی، و خدمات بهداشتی نیست، این توصیه چقدر می‌تواند منطقی باشد؟
سومین دلیل اصرار یونسکو بر بازگشایی مدارس، امکان ارتباط دانش آموزان با یکدیگر است که بخشی از فرآیند شناخت و یادگیری آن‌هاست. یونسکو این نکته را مدنظر قرار داده که ارتباط نداشتن دانش آموزان با یکدیگر می‌تواند به اضطراب و تنش روانی آن‌ها دامن بزند. دلیلی که از دو دلیل قبل عملی‌تر است و این موضوع در ایران و جهان دارای موضوعیت یکسان است.
با این وجود به نظر نمی‌رسد عاقبت این تصمیم ستاد کرونا و وزارت آموزش و پرورش هم خروجی بهتری از تصمیمات این نهادها در دو سال گذشته داشته باشد. تصمیماتی که همیشه دیر و اشتباه گرفته می‌شدند و در هدر دادن منابع مالی و توان انسانی جامعه استعداد ویژه‌ای داشتند. از هزینه‌ی میلیون ها دلار برای ساخت واکسن گرفته تا مبارزه با کرونا به وسیله‌ی آب پاشی خیابان‌ها همه از اقدامات بی‌نتیجه‌ای بودند که از اسفند ۹۸ تاکنون گریبان مردم ایران را رها نکرده است.
