فعالیت‌های اقتصادی گیلان بر پایه محصولات کشاورزی استوار است. کشاورزی از مهمترین بخش‌های اقتصادی گیلان است که نقش مهمی در مسیر توسعه این استان ایفا می‌کند. بر اساس آمارهای مدیریت و برنامه و بودجه، حدود ۳۰ درصد از اشتغال و نیمی از اقتصاد استان بر پایه کشاورزی بوده و بالغ بر۳۰۰ هزار بهره بردار در این بخش فعالیت می‌کنند.
تولید بیش از ۷۰ نوع محصول کشاورزی و تولید ۲۰ نوع محصول خاص و استراتژیک ازجمله برنج، چای، زیتون، ابریشم، فندق، بادام زمینی و نیز تامین ۳۰ درصد نیاز برنج کشور در این استان نشان از ظرفیتها و پتانسیلهای کشاورزی گیلان است که نیازمند توجه به رفع مشکلات و موانع از سوی با دستگاه‌های متولی از جمله وزارت خانه جهاد کشاورزی است.
با وجود مشکلاتی چون نبود صنایع فرآوری، آیا اجرای طرح مورد نظر وزیر جهادکشاورزی در خصوص واگذاری یک درصد از اراضی ملی به صنایع می‌تواند مشکلات و کمبودهای استان در خصوص افزایش صنایع تبدیلی را پوشش دهد یا خیر؟ به جز این چقدر می توان از انحرافات این طرح جلوگیری کرد تا بار دیگر توان و دانش کشور صرف طرح های یک شبه و گمراه کننده نشود؟ این سوال را در کنار دیگر مشکلات بخش کشاورزی گیلان از نمایندگان گیلان پرسیدیم.
نماینده لنگرود: صنایع تبدیلی و فرآوری از مهمترین پیش شرطهای توسعه و افزایش تولیدات کشاورزی در سطح است که در این بخش ضعف زیادی داریم. افزایش این صنایع نیازمند زمین است. با توجه به اینکه از یک میلیون ۴۰۰ هزار هکتار از اراضی استان فقط کمی بیش از ۳۰۰ هزار هکتار به کشاورزی اختصاص یافته، آنچه مسلم است برای ایجاد این صنایع نه در شهرها و روستاها بلکه در اراضی ملی می‌توان برنامه ریزی کرد.
تعدادی از نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی در گفت وگو با مرور ضمن بیان مشکلات و ظرفیتهای مورد مطالبه حوزه کشاورزی گیلان در خصوص طرح وزیر جهاد کشاورزی هم صحبت کردند.
بهینه سازی اراضی بایر با ایجاد صنایع تبدیلی
«پرویز محمدنژاد» نماینده مردم لنگرود در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه کشاورزی گیلان چالش‌های زیادی پیش روی خود دارد به مرور بیان کرد: صنایع تبدیلی و فرآوری از مهمترین پیش شرطهای توسعه و افزایش تولیدات کشاورزی در سطح است که در این بخش ضعف زیادی داریم. افزایش این صنایع نیازمند زمین است. با توجه به اینکه از یک میلیون ۴۰۰ هزار هکتار از اراضی استان فقط کمی بیش از ۳۰۰ هزار هکتار به کشاورزی اختصاص یافته، آنچه مسلم است برای ایجاد این صنایع نه در شهرها و روستاها بلکه در اراضی ملی می‌توان برنامه ریزی کرد.
این نماینده مجلس با تأکید به اینکه طرح وزیر در خصوص واگذاری یک درصد از اراضی ملی به صنایع، هنوز خام است و نیازمند پژوهش و بررسی کارشناسی است به ضایعات فراوان در صنایع مرتبط با برنجکوبی و چای اشاره تصریح کرد: ناگزیریم برای کاهش ضایعات در محصولات کشاورزی از اراضی ملی کمک بگیریم و به نظرم اختصاص یک درصد از این اراضی برای ایجاد صنایع کشاورزی آنچنان قابل ملاحظه نیست که اثر منفی به دنبال داشته باشد. همچنین می‌توان با صدور مجوز احداث این صنایع برای اراضی کشاورزی بایر، علاوه بر بهینه سازی این اراضی از فروش آنها به منظور ویلاسازی جلوگیری کنیم.
گیلان نیازمند پروژه های انتقال آب
محمد نژاد در ادامه به سایر مطالبات در حوزه کشاورزی استان اشاره کرد و افزود: مشکل تامین منابع آبی از جمله مهمترین این درخواستهای بخش کشاورزی است. اینکه بگویند گیلان استان پر آبی است و دسترسی خوبی به منابع آبهای زیرزمینی و سطحی دارد برای سرپوش گذاشتن به این ضعف است. با توجه به اینکه بخشی از مسایل آب مربوط به آبیاری اراضی است، گیلان نیازمند پروژه‌های انتقال آب از جمله انهار و کانالها و و تقویت ایستگاه‌های پمپاژ در حوزه توزیع و انتقال شبکه آبیاری است.
این نماینده مجلس به لزوم رایزنی جهاد کشاورزی با وزارت صمت در خصوص فروش و توزیع چای تولید بهاره در بازار مصرف و جلوگیری از انباشته شدن چای در انبارها تأکید و درباره محصول برنج اظهار کرد: در حوزه تولید برنج امسال در استان با ۲۰ درصد کاهش تولید مواجه شدیم. این تولید برای ۱۰ ماه سال جوابگوی بازار مصرف است و نیاز به واردات برنج خارجی است اما با این حال در فصل برداشت برنج علاوه بر اینکه با واردات بی رویه احجاف زیادی به کشاورزان می‌شود، با تورم زیادی که در بازار برنج وجود دارد نیازداریم با واردات به موقع بازار را متعادل نگاه داریم. متولی حفظ و صیانت از محصول و تولید کننده و نیز در راس حلقه پشتیبان بازارفروش برنج، جهاد کشاورزی است. با وجود اینکه طبق قانون سه ماه قبل و سه ماه بعد از تولید برنج، واردات ممنوع است انتظار می‌رود جهاد کشاورزی در این بخش ورود جدی تری داشته باشد.
نماینده لنگرود: در بخش دیگری به ابریشم و نوغانداری در شهرستان لنگرود اشاره و بیان کرد: در سالهای گذشته ابریشم گیلان به دلیل بی توجهی مسؤولین به مرز نابودی کشیده شد. نیاز داریم با اجرای طرحهای تحقیقاتی و پژوهشی در تولید ابریشم، وزارتخانه گامهای محکم تری برای رونق ابریشم و نوغانداری دراستان بردارد.
هزینه های گران سرمایه گذاری در صنایع تبدیلی و فرآوری از چالش های این حوزه در استان است و ضمانتهای خوبی برای سرمایه گذاری دراین بخش پیش بینی نشده است. بطوری که فقط در شرق گیلان بعنوان قطب تولید مرکبات فقط دو کارخانه فرآوری مرکبات وجود دارد و نبود صنایع مکمل غذایی و بسته بندی به هزینه های تولید محصول و دستمزد برداشت افزوده است.
نماینده آستارا: اینجا کرمان و مرکز کشور نیست که زمین فراوان وجود داشته باشد. گیلان با محدودیت زمین مواجه است. به حتم با اجرای چنین طرحی ما مهاجرت معکوس خواهیم داشت و این گیلانیان هستند که به شهرهای دیگر روانه خواهند شد. درمقابل از استانهای جنوبی وارد گیلان می‌شوند و با خریداری زمینها تحت عنوان اشتغالزایی، مردم بومی را سرایدار خود خواهند کرد.
محمدنژاد با بیان اینکه در تولید مرکبات نیز نیمی از محصول در فرایند برداشت و نگه داری نابود می‌شود اضافه کرد: قابل قبول نیست که این درحوزه مرکبات به دلیل نبود تشکیلات مناسب و صنایع فرآوری این حجم ضایعات داشته باشیم. ما در گیلان با کمبود صنایع فرآوری مرکبات مواجه هستیم و اکثر صنایع موجود نیز در مناطقی ایجاد شده‌اند که اصلا مزیت ندارند. در حال حاضر ۶۰ تا ۷۰ درصد صنایع موجود در شهرکهای صنعتی استان تعطیل هستند. می‌توان در این بخش، برخی ازاین واحدها را به صنایع فرآوری مرکبات تبدیل کرد.
وی تأکید کرد: شهرستانهای لنگرود و رودسر که قطب تولید مرکبات استان هستند از وجود صنایع آب میوه و بسته بندی در محرومیت هستند که لازم است وزیر کشاورزی در سفر به استان به این موضوعات توجه کند.
ضعف زیرساختهای آبیاری کشاورزی در گیلان
«غلامرضا مرحبا» نماینده مردم آستارا در مجلس شورای اسلامی نیز به موضوعات و مشکلات مورد توجه در شهرستان انتخابیه خود اشاره کرد. مرحبا با تأکید به اینکه گیلان یکی از قطبهای کشاورزی کشور است و تعدادی از محصولات به طور انحصاری فقط در این استان تولید می‌شوند به ضعف زیر ساختهای آبیاری کشاورزی در گیلان اشاره کرد و افزود: تامین آب مزارع شالیزاری در فصل تابستان به دلیل نبود زیرساختهای مناسب، سختیهای زیادی برای کشاورز به همراه دارد. ما در شهرستانهای مختلف نیاز به ایجاد انهار و کانالهای ذهکشی بیشتری داریم. در آستارا نیز آبندان و سد به‌اندازه کافی وجود ندارد. ساخت سد ملاهادی چندین سال است که به درازا کشیده است.
مرحبا همچنین به کمبود نهاده‌های کشاورزی و دامی در این شهرستان اشاره کرد و افزود: وزیر کشاورزی باید هر چه سریعتر در خصو تامین کنسانتره و سبوس دامداران رایزنی‌های لازم را با گمرک انجام دهد.
نماینده آستارا نیز به کمبود صنایع فرآوری و بسته بندی کیوی در شهرستانهای تولید کننده این محصول اشاره و اضافه کرد: در قلب تولید این محصولات با کمبود صنایع بسته بندی جهت صادرات مواجه هستیم.
وی همچنین با اشاره به وضع محدودیت در صادرات کیوی گفت: درحالیکه ما با برداشت کیوی و محدودیت زمانی در صادرات آن به بازارهای هدف روبرو هستیم اما سایر تولید کنندگان کشورهای دیگر از این فرصت استفاده کرده و با صادرات محصول خود پیش از ایران، بازارهای هدف ایران را هدف گرفته‌اند.
در حالیکه نماینده لنگرود به واگذاری یک درصد از اراضی ملی به صنایع چراغ سفید نشان داد اما نماینده مردم آستارا از مخالفت صد درصدی خود با این طرح گفت. وی افزود: اینجا کرمان و مرکز کشور نیست که زمین فراوان وجود داشته باشد. گیلان با محدودیت زمین مواجه است. به حتم با اجرای چنین طرحی ما مهاجرت معکوس خواهیم داشت و این گیلانیان هستند که به شهرهای دیگر روانه خواهند شد. درمقابل از استانهای جنوبی وارد گیلان می‌شوند و با خریداری زمینها تحت عنوان اشتغالزایی، مردم بومی را سرایدار خود خواهند کرد. قطعا چنین طرحهایی نیازمند کارشناسی است و ازسوی دیگر می‌بایست بجای کوچک کردن اراضی و قطعه قطعه کردن زمینها به سمت یکپارچه سازی گام برداریم.
نماینده صومعه‌سرا: اختصاص زمین از اراضی ملی فرصت خوبی برای ایجاد این واحدها در استان است. ضمن اینکه موجب اشتغالزایی می‌شود. از سوی دیگرهمه محصولات کشاورزی نیازمند صنایع بسته بندی و فراوری مختص به خود هستند و با اختصاص یک درصد از اراضی ملی به صنایع مخالفتی ندارم.
گیلان با برخورداری از ۸۰۰ واحد مرغداری فعال بیش از ۴۵۰ تن گوشت مرغ تولید می‌شود که به گفته کارشناسان، هشت درصد نیاز مرغ کشور را تأمین می‌کند و در این بخش نیز با وجود همه ظرفیتها مشکلات فراوانی وجود دارد. وجود مشکل در تأمین نهاده‌های مورد نیاز از مهمترین دغدغه تولید کنندگان مرغ در قطب تولید آن است. موضوعی که بر روی قیمت و عرضه مرغ در گیلان و حتی برخی از استان‌هایی که از مرغ تولیدی در گیلان بهره می‌برند نیز تأثیر گذاشته است.
صنعت مرغداری گیلان در وضعیت خوبی نیست
«محمد کاظم دلخوش» نماینده مردم صومعه سرا نیز با تأکید به تولید محصولات استراتژیک در استان خواستار رفع ریشه‌ای موانع و مشکلات این حوزه در استان شد.
دلخوش از جمله مهمترین مطالبات حوزه کشاورزی شهرستان را کمبود نهاده‌های طیور برای مرغداران اعلام و اظهار کرد: این شهرستان با دارا بودن بالغ بر ۲۸۰ واحد مرغداری یکی از قطبهای تولید مرغ در استان و کشور است. اما متأسفانه این صنعت به دلیل کمبود نهاده‌های دامی و طیور در شرایط مناسبی به سر نمی‌برد. این مساله موجب کاهش تولید در حوزه مرغ و افزایش قیمت آن شده است. وزارت خانه دراین بخش باید با تخصیص یارانه به تولید کنندگان کمک کند.
نماینده صومعه سرا همچنین با تأکید به تامین به موقع کود و سموم کشاورزی اضافه کرد: بارندگی‌های فصلی به کشاورزان خسارات زیادی وارد کرده و لازم است سقف بیمه خسارات کشاورزی افزایش پیدا کند.
وی با تأکید به حمایت از تولیدکنندگان برنج در استان، خواستارجلوگیری از واردات برنج خارجی در فصل برداشت شد و افزود: جهاد کشاورزی می‌بایست در بخش مکانیزاسیون کشاورزی و ارایه وام در خرید ماشین آلات از کشاورزان حمایت کند.
دلخوش نیز به کمبود صنایع تبدیلی و فرآوری در حوزه برنج و زیتون و تولید کنسانتره دامی اشاره کرد و گفت: اختصاص زمین از اراضی ملی فرصت خوبی برای ایجاد این واحدها در استان است. ضمن اینکه موجب اشتغالزایی می‌شود. از سوی دیگرهمه محصولات کشاورزی نیازمند صنایع بسته بندی و فراوری مختص به خود هستند و با اختصاص یک درصد از اراضی ملی به صنایع مخالفتی ندارم.