هیچ زمانی به اندازه تابستان ۱۴۰۴، رشت پر ترافیک و شلوغ نبود. بهدلیل تبعات روانی جنگ دوازده روزه، از اقصی نقاط کشور به استانهای شمالی سرازیر شدند و سهم گیلان و رشت، علاوه بر حضور گردشگران، عیان شدن کاستیهای زیرساخت شهری بود.
در آن دوران ترافیک مرکزی شهر در کنار نبود پارکینگ، اگر با تساهل و تسامح مردم رشت همراه نبود، قطعا میتوانست باعث درگیریهای فراوان شود. تقریبا تمام خیابانهای اصلی منتهی به بافت مرکزی شهر در دو طرف پارک دوبله بود و با وجود پیشبینی اتمام آن در پایان تابستان، همچنان ادامه دارد. علاوه بر کمبود پارکینگ نبود وسیله نقلیه عمومی در شهر دلیل این معضل است.
پارکینگهای داخل بافت تاریخی شهر در حال بلعیدن خانههای تاریخی هستند. در واقع گردشگری که عملا برای بازدید جاذبههای گردشگری رشت میآید با خانههای قدیمی و تاریخی مواج میشود که یک به یک در حال تبدیل به پارکینگ هستند.
حتی نگارنده بعد از معرفی خانه قدیری، چند تماس از سوی پارکینگداران برای معرفی خانههای قدیمی در کوچه احتساب برای تبدیل به پارکینگ داشتم!!! دلیل آن سود سرشار و بی حساب و کتاب پارکینگ داری در مرکز شهر رشت است.
چندین خانه در حال تخریب در کوچههای منتهی به شهرداری و بازار نظیر کوچه سعیدالملک، کوچه آشتی کنان( انقلاب فعلی در پشت هتل اردیبهشت )، احتساب(سبزهمیدان )، سرای میخچی، جیر کوچه، کوچه اقتصاد (روبروی دخانیات )، وجود دارد که با پیشنهادات وسوسهانگیز پارکینگداران به جای اینکه مالک دردسر مرمت و بهرهبرداری را به جان بخرد، در حال تخریب طبیعی و تبدیل به پارکینگ هستند.
دلیل عدم تمایل مالکین برای مرمت این بناها، سنگاندازیهای صدور مجوز و الزام به وجود پارکینگ برای پذیرش مهمان بیان شده است. در خیابان بیستون در ابتدای کوچه مستوفی نیز یک مدرسه قدیمی به پارکینگ تبدیل شد که مدتها تعطیل بود.
در دوران جنگ ۱۲ روزه ترافیک مرکزی شهر در کنار نبود پارکینگ اگر با تساهل و تسامح مردم رشت همراه نبود، قطعا میتوانست باعث درگیریهای فراوان شود. تقریبا تمام خیابانهای اصلی منتهی به بافت مرکزی شهر در دو طرف پارک دوبله بود و با وجود پیشبینی اتمام آن در پایان تابستان، همچنان ادامه دارد
یک خانه قدیمی بزرگ نیز در روبهروی موزه بیستون به همین سرنوشت دچار شده است. در جوار ساختمان مخابرات سبزهمیدان جایی که قبلا زورخانه سلامت بخش قرار داشت به پارکینگ تبدیل شده است.
سینمای قدیمی ابتدای استادسرا که در نقشه ۱۲۴۹ اسطلخ جانمایی شده نیز سالهاست تبدیل به پارکینگ شده است. اما در کنار آن در خیابان بحرالعلوم، منزل تاریخی منسوب به خاندان اکبر روبهروی بازار رضا، سالها پیش به آتش کشیده شد و در حال حاضر بایر است و منزل دیگری منسوب به این خاندان در کوچه سعیدالملک نیز بعنوان پارکینگ پشت میدان تغییر کاربری داده است.
در کوچه سعیدالملک که زمانی اعیاننشینترین کوچه رشت بود، اکنون یا خانهها متروکه و رو به ریزشاند و یا تبدیل به پارکینگ شدهاند. آخرین نمونه آن خانه تاریخی جفرودی بود که فرایند تخریب آن از دو سال پیش با یک برف سبک آغاز شد و با بارندگی تشدید شد و در نهایت در ابتدای امسال تخریب و تبدیل به پارکینگ شد.
عملا کوچههایی که زمانی محل زندگی خاندانهای بزرگ اعیان رشت نظیر اکبر، دادخواه، شفیعی، جفرودی، مدقالچی، ریسمانچی و سایرین بودند اکنون به پارکینگ تبدیل شدهاند و تنها شاید خانواده دادخواه باشد که در حال تبدیل خانه خود به فضای اقامتگاهی هستند.
کوچههایی که زمانی محل زندگی خاندانهای بزرگ اعیان رشت نظیر اکبر، دادخواه، شفیعی، جفرودی، مدقالچی، ریسمانچی و سایرین بودند اکنون به پارکینگ تبدیل شدهاند و تنها شاید خانواده دادخواه باشد که در حال تبدیل خانه خود به فضای اقامتگاهی است
بنبست پشت مسجد صفی، بهدلیل تخریب یک خانه تاریخی تبدیل به کوچهای منتهی به حاجیآباد شده است که وجود دو خانه ثبت ملی آیتالله رودباری و خانه نوبخت از تخریب مابقی بافت جلوگیری کرده است.
در کوچه انقلاب پشت هتل اردیبهشت که معروف به کوچه آشتیکنان بود و از هردو طرف به استادسرا ختم میشود نیز همین داستان برقرار است. خانه تاریخی آوانسیان به جای بهرهبرداری و بازدید عمومی توسط اداره ارشاد بهعنوان پارکینگ استفاده میشود. چند خانه بزرگ دیگر نیز در این مسیر به همین سرنوشت دچار شدهاند.
خانه مادام ژنی در کنار آتشنشانی نیز که بعد از تخریب شبانه قرار بود دوباره بازسازی شود، به پارکینگ تبدیل شده است. خانههای تاریخی جیرکوچه نیز تقریبا یکی در میان تخریب، سنگ فرش و پارکینگ شدهاند!
در اطراف صیقلان نیز پارکینگداران مشغول کارند. تنها بدلیل ارزش بیشتر مغازه از پارکینگ، بافت تاریخی مسگران و کاروانسراهای بازار هنوز کاربری خود را حفظ کرده است که عملا کاروانسرای ملک بیشتر بهعنوان پارکینگ فعال است تا حجره و دهها خودرو در آن پارک است.
البته ملک جز پارکینگهای نسبتا خصوصی محسوب میشود و پارکینگ عمومی نیست. اما پارکینگهای زیر کوچه بهدلیل فضای کوچک و درآمدزایی آن داستان جالبتری دارد. این پارکینگها علاوه بر متصدی پارکینگ یک راننده نیز در استخدام دارند.
در بدو ورود به پارکینگ شرایط تحویل سوئیچ گوشزد میشود و در شرایط فعلی کمبود جای پارک، چارهای جز پذیرش این درخواست نیست و خدا نکند خودرو قبل و بعد از تحویل کوچکترین آسیبی ببیند. در کنار همه اینها از ساعت ۲۱ و گاهی زودتر با ورود گاریهای کبابی عملا تنها لاین وسط خیابان قابل تردد است و باعث آزار عابران و شهروندان میشود.
اما چاره چیست؟
در صورت تخریب محدود خانههای تاریخی باقیمانده، عملا از مرکز رشت بازار و میدان بزرگ و مقدار زیادی پارکینگ باقی میماند. گردشگری در ایران به گونهای است که بزودی مقصد جذاب دیگری جای رشت را در شبکههای اجتماعی خواهد گرفت و ما میمانیم و پارکینگهای خالی.
چاره اول توسعه حمل و نقل عمومی و اجازه ورود خودروهای مشخص به مرکز شهر و پارک ماشین مسافران و رشتوندان در خارج از منطقه ۲ است.
در صورت تخریب محدود خانههای تاریخی باقیمانده، عملا از مرکز رشت، بازار و میدان بزرگ و مقدار زیادی پارکینگ باقی میماند. گردشگری در ایران به گونهای است که بهزودی مقصد جذاب دیگری جای رشت را در شبکههای اجتماعی خواهد گرفت و ما میمانیم و پارکینگهای خالی
یعنی با در نظر گرفتن یک رینگ برای خودروهای حمل بار بازاریان، سایر افراد با وسیله نقلیه عمومی، شامل تاکسی و اتوبوس وارد بافت شوند. برای مسافران اقامتگاههای بافت مرکزی، با صدور تاییدیه هتل، اجازه ورود به مرکز شهر و استفاده از پارکینگهای مرکزی داده شود، تا صفوف چند ساعته پارکینگها کمرنگ و به تدریج حذف شود.
محدودیت این رینگ از ابتدای معلم تا میدان مادر و سعدی و از میدان لاکانی و میدان دکتر حشمت اعمال شود و خودروهای عمومی مسافران را به سبزهمیدان حمل کنند و خودروهای برقی از ابتدای حاجی آباد تا شهرداری برای افراد مسن فعال باشند.
چاره دوم توسعه پارکینگها حول محور رینگ ذکر شده است که باعث رضایتمندی بیشتر خواهد شد. بهطور مثال خیابان رودباری بهدلیل وجود شرکت الکتریک، سالها از مسیر توسعه دور مانده است. زمین وسیع این شرکت میتواند یک گزینه برای ایجاد یک پارکینگ بزرگ باشد و مسافران با تابلوهای راهنما از ورودیهای شهر به سمت آن هدایت شوند و از میدان دفاع مقدس تا سبزهمیدان با وسیله نقلیه عمومی هدایت شوند.
تنها راه موجود برای نجات بافت تاریخی رشت از تخریب و حفظ جاذبههای گردشگری آن، محدودیت ورود به مرکز شهر خواهد بود، در غیر اینصورت بهزودی به شهری با پارکینگهای خالی تبدیل خواهیم شد
در حال حاضر تنها راه موجود برای نجات بافت تاریخی رشت از تخریب و حفظ جاذبههای گردشگری، ایجاد محدودیت برای ورود به مرکز شهر خواهد بود. در غیر این صورت بهزودی به شهری با پارکینگهای خالی تبدیل خواهیم شد.
اما چاره آخر، تسهیل و ابهام زدایی از قوانین مربوط به صدور مجوز اقامتگاه در بافت شهری است. سرمایهگذار برای تزریق سرمایه در شرایط تورمی موجود، نباید دغدغه قوانین دست و پا گیر صدور مجوز تعمیر و بهرهبرداری از اقامتگاه را داشته باشد.
فرآیند مرمت بهدلیل فرسودگی خانهها و آسیب بالای آنها از رطوبت گیلان زمین، خود بیش از یک سال طول میکشد اما عملا سختگیری در صدور مجوز قبل از مرمت توسط شهرداری و بعد از مرمت توسط ادارهکل میراثفرهنگی، باعث عدم تمایل افراد برای ورود به این حوزه شده است.
فراخوان جدید شهرداری در خصوص شناسایی مالکان خانههای قدیمی و سرمایهگذاران به منظور پیوند آنان به یکدیگر، ایده خوبیست که در صورت عدم تسهیلگری در صدور مجوز ناکام خواهد ماند.


