چندی پیش شهردار رشت از اجرایی شدن دستور العمل صدور پروانه ساختمانی برای املاک نسقی رشت خبر داد.
بر این اساس زین پس با صدور پروانه ساختمانی برای زمین‌های نسقی، کلیه سازندگان موظف به اخذ پروانه ساخت از مناطق شهرداری بوده و هرگونه ساخت و ساز بدون مجوز و پروانه، دیگر پذیرفتنی نیست. همچنین مناطق ۵ گانه شهرداری درصدور پروانه و برقراری گشت شبانه روزی توسط «شهربان» به منظور جلوگیری از ساخت و ساز غیر مجاز فعال و تقویت می‌شوند.
زمستان گذشته لایحه صدور پروانه به املاک نسقی پس از تصویب درکمیسیون عمران در صحن شورای اسلامی شهر رشت تأیید و به تصویب اعضا رسید. شیوه نامه‌ی ساخت و ساز در زمین‌های نسقی که پیش از آن در دور چهارم شورای شهر رشت در ۱۵ ماده تدوین شده بود، شهرداری رشت مناطق مختلف رشت را مکلف می‌کند با تعیین مختصات جغرافیایی زمین مورد براساس نقشه طرح تفضیلی شهر و تعیین عرض معبرملک و کاربری پیش‌بینی شده در آن، نسبت به صدور پروانه‌ی ساختمانی اقدام کنند. اقدامی که به گفته کارشناسان شهری رشت، تاثیر قابل توجهی در کاهش خلاف سازی ساختمانی این شهر به دنبال دارد.
با توجه به اینکه رشت طی چند دهه گذشته شهر امن خلاف سازان ساختمانی کشور بود و ساخت و ساز بی رویه خانه‌های نسقی در آن از مهمترین چالشهای مدیریت شهری در ادوار گذشته بوده از اینرو ادامه بی توجهی به اصول مهندسی نظام ساختمان وعدم رعایت ضوابط شهرسازی،عرض معابر وعدم پیش بینی زیر ساختهای مناسب در دریافت خدمات شهری، مدیریت شهری را بر آن داشت گامهای محکم تری به سمت استاندارد سازی ساخت مسکن طبق مقررات ملی ساختمان و نظارت‌های نظام مهندسی بردارد.
اجرای این شیوه نامه ضمن اینکه به شهرداری اجازه می‌دهد به املاک فاقد سند مالکیت پروانه ساخت ارایه کند، از بخش اعظمی از ساخت وساز خلاف نیزجلوگیری می‌کند. پیش ازاین چارت مشخصی در حوزه برخورد با تخلفات شهرداری وجود نداشت.
اما ساز وکار اجرایی صدور پروانه ساخت در شهرداری رشت چگونه پیش خواهد رفت؟ آیا به کوتاه شدن دست خلاف سازان از اراضی نسقی رشت منجرمی شود؟ آیا خلاف سازان به حاشیه می روند؟
نظارت چند لایه بر ساخت وساز شهری
«مهدی برزگر» مدرس دانشگاه و کارشناس حوزه مدیریت شهری در گفت و گو با مرور به تشریح اجرای این دستور العمل پرداخت.
برزگر با تأکید به اصلاح ساختار شهرداری در برخورد با تخلفات می‌گوید: اجرای این شیوه نامه ضمن اینکه به شهرداری اجازه می‌دهد به املاک فاقد سند مالکیت پروانه ساخت ارایه کند، از بخش اعظمی از ساخت وساز خلاف نیزجلوگیری می‌کند. پیش ازاین چارت مشخصی در حوزه برخورد با تخلفات شهرداری وجود نداشت. اکنون با صدور پروانه ساخت تحت دستورالعمل شیوه نامه املاک نسقی وظایف و چارت سازمانی مشخص می‌شود. حتی تعریفی از ترک فعل در برخورد با تخلفات ساختمانی نداشتیم. در حال حاضر اگر در ناحیه‌ای یک ساختمان بدون پروانه ساخت تا سقف اول هم ساخته شود، تخلف متوجه مسؤول ناحیه بوده و به مراجع قضایی معرفی می‌شود. همچنین یکی دیگر از کارکردهای اجری دستور العمل، شروع به کار پلیس ساختمان یا شهربان است و طی آن مامورین پلیس ساختمان از مامورین سد معبر جدا می‌شوند و به صورت تخصصی از حلات مختلف بازدید خواهند داشت.
این کارشناس حوزه مدیریت شهری با تأکید به اینکه در دنیا ۵۰ درصد گزارش تخلفات شهری از سوی مردم انجام می‌شود اضافه می‌کند: ازاین پس دیگر هیچ گزارش تخلفی در سامانه ۱۳۷ شهرداری مفقود نمی‌شود وهمه گزارشها به صورت شفاف در سامانه قرار می‌گیرند. اگر درعرض یک هفته این گزارش رسیدگی نشود، مسؤول مرتبط دچار ترک فعل و تخلف شده و باید پاسخگوی مراجع نظارتی بالاتر باشد. در واقع بر کلیه ساخت و سازهای شهر نظارت چند لایه صورت می‌گیرد.
اجرای درست و موفقیت آمیز شیوه نامه املاک نسقی نیازمند بستر و زیر ساخت است. این زیر ساخت وجود نقشه‌های هوایی از اراضی شهر و ممیزی املاک است. متأسفانه رشت فاقد نقشه برداری هوایی و ممیزی املاک است و تا زمانیکه عکس برداری هوایی در این شهر انجام نشود، نقشه دقیقی از املاک و اراضی نسقی به دست نمی‌آید.
برخورد با تخلفات ساختمانی و اجرای شیوه نامه املاک نسقی در شهرداری رشت در ابتدای مسیر خود است. با این حال نباید از یاد برد که خلاف سازان نیز روشها و شیوه‌های مخصوص به خود را در ادامه ساخت و ساز خلاف دارند و پیش ازاین نیز از داعیه ورود به شورای شهر و اعمال نفوذ در مصوبات مدیریت شهری خبر داده بودند. آیا اجرای این طرح در رشت موفقیت آمیزخواهد بود؟
برزگر در این رابطه به وجود تعارض منافع در شهرداری رشت اشاره می‌کند. اینکه از یک سو شهرداری وابستگی شدیدی به درآمد حاصل از جریمه تخلفات ساختمانی در کمیسیون ماده ۱۰۰ دارد و هم می‌بایست از بروز تخلفات ساختمانی جلوگیری کند. دراین بخش شیوه نامه املاک نسقی علاوه بر نقش نظارتی برای شهرداری برای سازمان نظام مهندسی ساختمان و راه وشهرسازی نیز نقش نظارتی تعریف کرده است. این دستور العمل می‌تواند تا نیمی از خلاف سازی رشت را تعدیل کند. البته شهرداری باید به دنبال ظرفیت سازی و کسب منابع مالی جدید برای خود باشد و میزان درآمد زایی اش از تخلفات ساختمانی را در بودجه سالیانه محدود کند.
به گفته کارشناسان هر گونه تعیین مختصات جغرافیایی و کاربری در املاک نسقی نیازمند وجود نقشه و عکس برداری هوایی از رشت است. در حالیکه اجرای طرح کاداستر با هدف تثبیت مالکیت دولت براراضی ملی، جلوگیری از دست‌اندازی و تصرف زمین‌های ملی و تفکیک حقوق مردم از دولت و نیز اطلاعات دقیق و به روز در قالب کروکی‌های مشخص از عرصه و اعیان املاک است، اما شهر رشت فاقد نقشه و عکس برداری هوایی بروز رسانی شده است.
برزگر در این باره می‌گوید: اجرای درست و موفقیت آمیز شیوه نامه املاک نسقی نیازمند بستر و زیر ساخت است. این زیر ساخت وجود نقشه‌های هوایی از اراضی شهر و ممیزی املاک است. متأسفانه رشت فاقد نقشه برداری هوایی و ممیزی املاک است و تا زمانیکه عکس برداری هوایی در این شهر انجام نشود، نقشه دقیقی از املاک و اراضی نسقی به دست نمی‌آید. این درحالیست که سال گذشته سازمان نقشه برداری کشور در تعاملی با شورای شهر و شهرداری موظف شده بود تا تیرماه ۱۴۰۰ عکس برداری هوایی رشت را تکمیل کند. در حال حاضر مدیریت شهری باید این موضوع را از سازمان نقشه برداری کشور مطالبه کند.
این کارشناس شهری همچنین به نبود ممیزی در املاک شهری نیز اشاره می‌کند و می‌افزاید: سالهاست شهرداری رشت بحث ممیزی املاک را به نتیجه نرسانده است و علیرغم اینکه سال گذشته شهرداری رشت قراردادی به منظور تهیه ممیزی با یک شرکت منعقد کرد اما این قرارداد هنوز به مرحله اجرا نرسیده است.
صدور پروانه ساخت با نقشه های طرح تفضیلی رشت
«رضا ویسی» معاونت شهرسازی شهرداری رشت در پاسخ به مرور به صدور پروانه ساخت براساس ضوابط و مقررات طرح تفضیلی رشت اشاره می‌کند و می‌گوید: همه مناطق شهرداری موظف به صدور پروانه براساس طرح تفضیلی رشت هستند. البته در نقشه طرح تفضیلی خیلی به مالکیت‌ها دسترسی نداریم در عین حال نوع کاربری اراضی مشخص شده و اسناد مالکین دارای سند و دست خط که متقاضی پروانه ساخت هستند با این نقشه مطابقت داده می‌شود. قطعا ملکی که کاربری خیابان یا سایر فضاهای شهری برای آن پیش بینی شده، پروانه ساخت دریافت نمی‌کند.
معاون شهرسازی شهرداری رشت با اشاره به تهیه طرح تفضیلی همه مناطق شهرداری تا سال ۹۹، وسعت رشت را ۱۰ هزار و ۲۴۰ هکتار اعلام کرد و اضافه کرد: چون هنوز رشت فاقد ممیزی املاک است آماری از تعداد ساختمانهای مسکونی و تجاری شهر موجود نیست.
ویسی در خصوص تاثیر صدور پروانه ساختمانی در کاهش ساخت وساز خلاف تأکید می‌کند: در ابتدا نیازمند اطلاع رسانی گسترده در سطح مناطق رشت هستیم و با سازو کارهایی که فرهم شده شهرداریهای مناطق فرصت لازم برای صدور پروانه ساخت برای همه متقاضیان خواهند داشت. امیدواریم نیمی از اراضی فاقد سند مالکیت رسمی در این سیکل ورود کنند .البته باید این نکته را در نظر داشت برخی از اراضی نسقی حتی در داخل محدوده شهری دارای کاربری کشاوری هستند و همه اراضی نسقی قابلیت ساخت مسکونی ندارند و برای آنها کاربری ورزشی فرهنگی و.. پیش بینی شده است.
رشت پایلوت شهر هوشمند کشور
«غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی» رییس سازمان نقشه برداری کشور در پاسخ به سوال مرور از لزوم عکس برداری هوایی رشت به اجرای دیجیتال توینگ رشت اشاره کرد.
وی به مرور اضافه کرد: شهر رشت به عنوان شهر دیجیتال کشور پایلوت انتخاب شده و طی این طرح تمام اطلاعات شهر به صورت مکان محور در نقشه قابل مشاهده خواهد بود.
جعفرزاده با اشاره به اینکه رشت هوشمند خواهد شد می‌افزاید: کلیه اقدامات انجام شده روی اراضی و ساختمانهای شهر در این نرم افزار قابل مشاهده است. در حال حاضر بار گذاری اطلاعات لازم برای رشت اجرا شده و در انتظار هماهنگی بین دستگاهی از سوی مدیریت و برنامه استان با مدیریت شهری برای رونمایی از آن هستیم.
رییس سازمان نقشه برداری کشور تأکید می‌کند: روشهای سنتی و عکس برداری هوایی دیگر در نقشه برداری دنبال نمی‌شود و با اجرای روش ثبت دیجیتالی اطلاعات، رشت اولین شهر هوشمند کشور است که می‌توان آن را به صورت سه بعدی و نقطه به نقطه رصد کرد وهر گونه توصیف از اطلاعات موجود دراین نرم افزار بر عهده شهرداری خواهد بود.
با سلام و عرض ادب
این تصمیم و این ایده بسیار خوب و پسندیده هست بشرط انکه اجرایی کنند