از ایجاد واحد فروش بعد از 24 سال تا رشد ظرفیت کارخانه

عملیات ساخت شرکت کود آلی گیلان در سال 1374 با ظرفیت 250 تن در یک شیفت کاری توسط استانداری گیلان آغاز و در سال 1381  با یک فاز و ظرفیت 250 تن در یک شیفت کاری راه‌اندازی شد. این کارخانه در آن سال، یک سالن عملیات مکانیکی داشت اما سوله‌های تخمیر در آن به اندازه کافی پیش‌بینی شده بود. در سال 1386 یک فاز پردازش با ظرفیت 250 تن به کارخانه اضافه شد. با این حال سالن‌های تخمیر که باید 10 هزار مترمربع دیگر، به این سیستم اضافه می‌شد پیش‌بینی نشد.

از یک دهه پیش تاکنون هنوز هم میزان حجم ورودی پسماندبه کارخانه کودآلی رشت، 250 تن است و گفته می‌شود تجهیزات این کارخانه با قدمت 25 سال فرسوده است و نیاز به بازسازی دارد.

بر اساس نظر مدیران شهری، کارخانه کودآلی با توجه به افزایش جمعیت باید هم اکنون 4 سوله تخمیر پسماند، داشته باشد. در حال حاضر روزانه 5 تن کمپوست (کود نرم) در شرکت کودآلی رشت تولید می‌شود با این حال ظرفیت این کارخانه می‌تواند به روزانه 20 تن کمپوست افزایش یابد. مرور بدنبال این سوال اساسی است که چرا این مهم محقق نشده است؟

در دوره‌های مختلف این نهاد شهری مدیران مختلفی به خود دیده است. آخرین مدیرعامل این کارخانه «سجاد حسینی» از مهرماه 1398بود که رسانه‌های گیلانی در 25 مرداد خبر از تغییر مدیریتی در کارخانه کودآلی گیلان  منتشر کردند در این خبر آمده بود با نظر اعضای هیات مدیره کارخانه کودآلی و حکم شهردار رشت «سعید بشری» به سمت سرپرست مدیرعاملی شرکت کود آلی گیلان شد.

کارخانه کود آلی گیلان که در لاکان رشت قرار دارد  به عنوان فعال‌ترین و بزرگ‌ترین کارخانه کود آلی گیلان شناخته می‌شود. شهرداری رشت  و 11 شهرداری دیگر و سازمان همیاری‌های شهرداری‌های استان گیلان سهام داران این کارخانه هستند که البته شهرداری رشت در میان سهم بیش‌تری در میان سهامداران و باالتبع تاثیر بیش‌تری بر تصمیمات دارد.

در 24 سال گذشته در این کارخانه چیزی به عنوان واحد فروش وجود نداشت که بخواهد بازار هدف محصول کارخانه را شناسایی و برای آن برنامه‌ریزی کند اما اولین کار من در دوره مدیریت جدیدم این بود که ساختار فروش ایجاد کردم.

هنوز گزارشی از طرف هیات مدیره این کارخانه در مورد چرایی این تغییر منتشر نشده است. با توجه به روحیه مشارکتی حسینی، رسانه مرور اولین پرونده مستندسازی عملکرد مدیران شهری استان گیلان را با وی کلید زد، ما در نظر داریم که بررسی انجام شده که نشان دهد که هر مدیر در دوره تصدی خود چه مسوولیت‌هایی داشته، چه کرده و چه می‌توانست اتفاق بیفتد تا خروجی‌ها، اثربخش‌تر می‌شد؟

در گزارش پیش رو تلاش شده است تا از زبان مدیرعامل قبلی کارخانه کود آلی کیلان در مورد اقدامات صورت گرفته در کارخانه مطلع شویم

ایجاد واحد فروش بعد از 24 سال

«سجاد حسینی» در گفت و گو با مرور در مورد فعالیت ۱۱ ماهه خود در این کارخانه با بیان اینکه کارخانه کود آلی ذاتا یک کارخانه تولیدی است می‌گوید: محصول اول این کارخانه کود است که از مواد آلی پسماندهای شهری به دست می‌آید محصول جانبی این کارخانه هم بعد از پردازش دستی حاصل می شود که شامل لاک، فلزات، پت و سایر مواد قابل بازیافت است که در بین پسماندهای شهری وجود دارد.

استاندارد هدایت الکتریکی کود نرم کارخانه از 9 به 4 رسیده است، این در حالی است که استاندارد رسمی ایران 7 و در اروپا 4 است.

او ادامه می دهد: در 24 سال گذشته در این کارخانه چیزی به عنوان واحد فروش وجود نداشت که بخواهد بازار هدف محصول کارخانه را شناسایی و برای آن برنامه‌ریزی کند اما اولین کار من در دوره مدیریت جدیدم این بود که ساختار فروش ایجاد کردم.

حسینی در ادامه در مورد کیفیت کود تولیدی به مرور می‌گوید از آنجایی که دغدغه‌ای در مورد فروش وجود نداشت کیفیت محصول هم اهمیتی پیدا نمی‌کرد اما ما با ایجاد تغییرات ساختاری در پردازش مکانیکی، حذف یک سرند بزرگ (ثانویه) و گماردن سه نیرو برای جداسازی مواد غیرقابل بازیافت در زیر سرندی و هوادهی کیفیت محصول را به استاندارد جهانی رساندیم. استاندارد هدایت الکتریکی کود نرم کارخانه از 9 به 4 رسیده است، این در حالی است که استاندارد رسمی ایران 7 و در اروپا 4 است.

مدیرعامل سابق کارخانه کودآلی گیلان گفت با توجه به بهبود کیفیت، شهرک گلخانه‌ای کیشستان که تا قبل این کود خود را از اصفهان و سایر شهرها تهیه می‌کردند، برای اولین بار خریدار کود کارخانه شدند. تا قبل این شهرداری دارای سهام کارخانه و تعداد خیلی اندک خرده مصرف‌کننده از این کود استفاده می‌کردند.

حسینی صحبت‌های خود را این‌گونه تکمیل می‌کند که کود کارخانه به قیمت کیلویی 150 تومن به فروش می‌رسد و نباید انتظار سودهی این کارخانه را داشته باشیم. این سوبسیدی محیط‌زیستی است تا کمکی به حفظ محیط‌زیست باشد و ترویج استفاده از کودهای آلی با کیفیت؛ زیرا که مواد آلی به نوعی دوباره به خاک برگردانده می‌شوند تا از فقر خاک جلوگیری کنند.

کمک به حل بحران سراوان

لندفیل سراوان بخش جدا نشدنی بحث مربوط به مدیریت پسماند‌های گیلان است. حسینی می گوید:  به دلیل نقص فنی موجود در تجهیزات دفنگاه سراوان در سال گذشته که موجب اعتراضات مردمی نیز همواره بوده، از ابتدای سال تا کنون 3 بار امکان دفن وجود نداشته و هر سه بار می‌توانست بحرانی همانند سال 1398 را ایجاد کند، با دریافت حدود 2 هزار تن پسماند شهری در هر مرحله باعث شد که شرایط بدون هیچ تنش اجتماعی در کارخانه مدیریت شود.

مساله سراوان همواره در طی این سال‌ها در بالاترین سطح امنیتی یعنی شورای تامین استان مطرح بوده‌است که البته حسینی معتقد است که می‌بایست برای سراوان برنامه اساسی داشت و این چسب زخم‌ها راه‌حل نیست.

رفع بوی بد پسماند

مگس و بوی بد دو همراه همیشگی کارخانه کود آلی گیلان بودند اما حسینی می‌گوید در بهار و تابستان امسال خبری از مگس نبود و در روزهای گرم تابستان امسال هم مگس نداشتیم و این مهم در بازدیدهایی که مسئولین مختلف استان از کارخانه داشتند سبب تعجب دوستان شد.

بوی بد پسماندها که حتی ساکنین مسکن مهر در 10 کیلومتری آنجا را آزار می‌داد هم خوشبختانه رفع شده و تلاش کردی این مسایل را مرتفع بسازیم، او معتقد است همه این دستاوردها در فرآیند صحیح مدیریت  تولید کود با کنترل نرم‌افزاری پردازش و هوادهی مناسب به دست آمد.

او کل این نتایج را حاصل تجربه مدیریتی‌اش در حوزه مدیریت پسماند از سال 1379 تا کنون و بازدید از 20 کارخانه در سراسر ایران می‌داند.

تعمیرات  ۱۰۰ میلیونی و نتایجش

در ادامه از حسینی پرسیدیم کارخانه را در چه شرایطی تحویل گرفت.

او توضیح می‌دهد: من در حالی کارخانه کودآلی را تحویل گرفتم که فاز دوم  به دلیل عدم تعمیر و نگهداری شکسته و منهدم و دستگاه‌ها مستهلک شده بود. فاز اول نیز با ۲ سرند به ظاهر کار عملیاتی روی پسماند انجام می‌داد و 150 تن پسماند در روز تحویل گرفته می‌شد که بعد از برداشتن ضایعات خشک مواد آلی به همراه پلاستیک و برخی مواد پلاستیکی در سالن تخمیر وارد می‌شد. بدلیل خرابی ویندرو ترنر مواد آلی هوادهی نمی‌شد و مواد آلی فاسد شده که پس از تحویل توسط 900 سرویس کامیونی به سراوان حمل و دفع شد.

او در ادامه در مورد نگهداری و تعمیرات تجهیزات کارخانه می‌گوید: برای فاز اول کارخانه بدون جذب منابع بیرونی و با امکانات و نیروهای داخلی در 10 روز تعمیر شد.

از  300 تن پسماند، 150 تن تبدیل به کود می‌شود و نیمی از آن به سراوان می‌رود. در حالی که قبلا از ۱۵۰ تن وارد شده به کارخانه تنها در نهایت ۲ تن کاهش پیدا می‌کرد و بقیه راهی سراوان می‌شد. 

ظرفیت کارخانه که در حالت اسمی 250 تن بود  اما در نهایت 150 تن پسماند تحویل می‌گرفت را ارتقا دادیم و روزانه در طی 10 ساعت 300 تن پسماند دریافت می‌کردیم.

او می‌گوید: از  300 تن پسماند، 150 تن تبدیل به کود می‌شود و نیمی از آن به سراوان می‌رود. در حالی که قبلا از ۱۵۰ تن وارد شده به کارخانه تنها در نهایت ۲ تن کاهش پیدا می‌کرد و بقیه راهی سراوان می‌شد.

یکی از دستگاه‌های ویندرو ترنر که 10 سال از خرابی و خواب آن می‌گذشت و قیمت روز آن حدود 7.5 میلیارد تومان است. 10 روزه با 10 میلیون تومان راه‌اندازی شد و در حال حاضر هم در حال کار است.

به گفته حسینی کل این تعمیرات گفته شده با حدود 100 میلیون تومان انجام شده که هم سبب بهبود کیفیت و نیز افزایش ظرفیت شده است.

از جمله مسایل مدیریتی مغفول مانده در شرکت، 4 لودری (با ارزشی حدود 30 میلیارد تومان) بود که 2 دستگاه آن خراب و در انبار بود یعنی علاوه بر دستگاه‌های تخصصی مانند ویندرو و سرندها، سایر ماشین‌آلات نیز هیچ برنامه تعمیر و نگهداری پیش‌بینی نشده‌ای را نداشتند و با تعمیر 60 میلیون تومانی آن‌ها را دوباره وارد چرخه کردیم که در ایام برف زمستان 1398 خودش را نشان داد.

حسینی همچنین  نیروی انسانی را سرمایه مجموعه می‌داند و می‌گوید: کارخانه 70 نیروی کار دارد که همه قرارداد یک ماهه داشتند در زمان حضور من این قراردادها یه یکساله تبدیل شد و حقوق معوقه پرداخت شد و تلاش شد حقوق بروز پرداخت شود. لباس و وسایل ایمنی و ادوات کار بصورت متناسب در اختیار پرسنل قرار گرفت و محل رختکن و شستشو تعمیر و بهبود کامل یافت.

تغییرات ساختمان اداری با موجودی انبارهای شهرداری

بخش بعدی صحبت‌های او به تغییرات ساختمان اداری برمی‌گردد که ظاهرا سبب برخی حرف و حدیث‌ها نیز شده بود. مدیرعامل سابق کارخانه کودآلی گیلان توضیح می‌دهد: ساختمان اداری این مجموعه هم تغییراتی کرد تا در شان شخصیت افرادی باشد که برای جلسه و یا قرارداد در کارخانه حضور پیدا می‌کنند، در گذشته ظاهر دفتر مدیرعامل به صورتی بود که حتی شهردار رشت نیز حاضر نبود در آن حضور پیدا کند.

حسینی برای توضیح این مورد با بیان این‌که من یک فرد محیط‌زیستی هستم، می‌گوید:  تصمیم گرفتم با آنچه موجود است دست به تغییر بزنم و استفاده مجدد را بخوبی بعنوان بخشی از چرخه مدیریت پسماند به نمایش بگذاریم. به دلیل تغییرات خوبی که ایجادشده است برخی فکر می‌کنند برای بخش اداری هزینه زیادی انجام شده در صورتی که از وسایل در انبار مانده شهرداری استفاده کردم و فضای بهتری در مجموعه اداری به وجود آوردم تا به مبحث بازاریابی و فروش کمک نماید.

او معتقد است که اکنون کارخانه کود آلی گیلان در موقعیت حداقل مطلوبی قرار دارد و اگر برنامه‌هایی که او پایه‌ریزی کرده به همراه بودجه ملی که تلاش شده و برای اورحال و افزایش ظرفیت کارخانه مصوب نموده، با یک مدیریت قوی پیگیری شود، حداقل تا پایان سال مشکل جدی نخواهیم داشت، او اعلام کرد که درخواستی به صندوق ملی محیط زیست داده تا بودجه ملی بتواند بیوفیلتر کارخانه را محقق کند که نیاز به پیگیری دارد.