گستره‌ی تماشاییِ تالاب استیل شایسته‌ی حفاظت است اما این زیست‌بوم ارزشمند در معرض خطرات ناشی ازاحداث مسیر ریلی رشت- آستارا قرار دارد.
کارشناسان بسیاری افزایش بهره‌وری از موقعیت خاص جغرافیایی گیلان و بنادر اقتصادی این استان را در گرو احداث این خط ریلی می‌دانند که آخرین قطعه از کریدور شمال – جنوب کشور بوده و حائز اهمیت بسیار در عرصه‌ی حمل‌ونقل محسوب می‌شود؛ اما از یاد نباید برد که ملاحظات محیط زیستی و حفظ منابع موجود نیز در این میان دارای اهمیت ویژه است. و البته در مورد پروژه‌ی خط آهن رشت- آستارا سرنوشت تالاب ارزشمند استیل و آسیب‌هایی که می‌تواند متوجه آن باشد از جمله مواردی است که باید مورد توجه متولیان امر قرار گیرد .
کارشناسان بسیاری افزایش بهره‌وری از موقعیت خاص جغرافیایی گیلان و بنادر اقتصادی این استان را در گرو احداث این خط ریلی می‌دانند که آخرین قطعه از کریدور شمال – جنوب کشور محسوب می‌شود و حائز اهمیت بسیار در عرصه‌ی حمل‌ونقل محسوب می‌شود
در این راستا باید گفت: ۲۸ مرداد سال جاری روابط عمومی شرکت سهامی آب منطقه‌ای گیلان از برگزاری نشستی مشترک برای بررسی چگونگی اجرای طرح عبور راه آهن رشت به آستارا از محدوده‌ی تالاب استیل با حضور «محسن نوروزی» مدیرکل فنی و بررسی طرح‌های راه آهن شرکت ساخت و توسعه‌ی زیر بناهای حمل‌ونقل کشور و هیأت همراه با «وحید خرّمی» رییس هیأت مدیره و مدیرعامل شرکت سهامی آب منطقه‌ای گیلان، مدیران مرتبط و کارشناسان این مجموعه خبر داد.
در این جلسه رییس هیأت مدیره و مدیرعامل شرکت سهامی آب منطقه‌ای گیلان ضمن بیان توضیحاتی درباره‌ی سیما، اهمیت و قدمت تالاب استیل گفت: اجرای خط راه آهن رشت- آستار باید با رعایت ضوابط فنی طرفین اجرا شود.
مدیرکل فنی و بررسی طرح‌های راه آهن نیز در این نشست اظهار کرد: با توجه به درجه‌ی اهمیت این طرح برای جمهوری اسلامی ایران که یکی از طرح‌های مهم و زیربنایی محسوب می‌شود، مباحث زمین‌شناختی، رعایت حد قانونی حریم تالاب و گزینه‌یابی مسیر مبتنی بر آزمایشات صحرایی در کانون توجه ما بوده است.
گفتنی است درپایان این خبر اعلام شد؛ چگونگی پیگیری‌های طرفین به منظور به ثمر نشستن این طرح ملی مورد توافق قرار گرفت. اما متاسفانه درباره‌ی این که چه تصمیمی گرفته شد و چگونه قرار است از تالاب استیل در اجرای این طرح محافظت شود، توضیحی داده نشد و باز متاسفانه پیگیری‌های ما در تماس با تعدادی از متولیان ذی‌ربط برای اطلاع یافتن از چگونگی این امر به نتیجه نرسید.
بر اساس داده‌هایی که تا کنون از طریق منابع غیر رسمی داشته‌ام و همچنین مشاهده‌ی میدانی پی‌ریزیهای انجام گرفته به منظور ریل‌گذاری، می‌توان گفت خط آهن قرار است از مسیر باریک بین ضلع غربی تالاب استیل و کوه‌های دربند بگذرد و با توجه به حریم ۱۷ متری راه‌آهن در هر طرف ممکن است بخشی از ضلع غربی تالاب نیز پر شود.
اطلاعات شفاف نیست
ارائه‌ی اطلاعات مناسب و تعامل با نخبگان و کنشگران می‌تواند در اجرای بهینه‌ی پروژه‌ها و حفظ محیط زیست موثر باشد.
«مهدی نصرتی» فعال محیط زیست در گفت‌وگو با مرور اظهار کرد: متاسفانه اطلاعات شفافی در خصوص چگونگی انجام پروژه‌ی خط آهن رشت- آستارا ارائه نشده اما بر اساس داده‌هایی که تا کنون از طریق منابع غیر رسمی داشته‌ام و همچنین مشاهده‌ی میدانی از پی‌ریزیهای انجام گرفته به منظور ریل‌گذاری، می‌توان گفت: خط آهن قرار است از مسیر باریک بین ضلع غربی تالاب استیل و کوه‌های دربند بگذرد و با توجه به حریم ۱۷ متری راه‌آهن در هر طرف ممکن است بخشی از ضلع غربی تالاب نیز پر شود.
البته در ابتدا قرار بود در بخشی از این مسیر تونل احداث شود که گویا بعدها به دلایل نامعلوم ساخت آن تونل هم حذف شد. لازم به ذکر است که سال ۹۶ رییس وقت اداره‌ی محیط زیست آستارا از ارائه‌ی پیشنهادی مبنی بر ساخت پلی دارای دیواره برای ممانعت از ورود صدای قطار به تالاب خبر داد؛ ولی همه می‌دانیم که در کشور ما برای محیط زیست چنین هزینه‌هایی صورت نمی‌گیرد. بنابراین می‌توان گفت با اجرا شدن این پروژه عملا تالاب استیل پیش پای قطار ذبح می‌شود.
گوشه‌ای از اهمیت تالاب استیل
این کنشگر در بخشی از سخنانش تصریح کرد: تالاب استیل دارای تنوع زیستی گسترده با بیش از ۱۳۰ گونه پرنده است که تعدادی از این گونه‌ها در ایران تنها در تالاب استیل رصد شده‌اند. همچنین تعدادی از پرندگان مهاجر این تالاب نظیر «پلیکان خاکستری» در معرض انقراض قرار دارند. همچنین تالاب استیل بعد از نابودی تالاب «پریان» آستارا اولین استراحتگاه پرندگان مهاجری است که از مرز شمالی وارد آسمان ایران می‌شوند، در عین حال مهم‌ترین محل زادآوری پرنده‌ی «باکلان» یا «قره باتّاق» در کشور است.
متاسفانه تالاب استیل در پایین‌ترین رده‌ی حفاظتی سازمان محیط زیست یعنی منطقه‌ی شکار ممنوع طبقه‌بندی شده است؛ در حالی که ارتقاء آن به مناطق چهارگانه شاید می‌توانست دست‌کم جلوی بخشی از این دست‌اندازی‌ها را بگیرد.
مصایب تالاب استیل
نصرتی درباره مصایب تالاب استیل اظهار کرد: بعد از خشکاندن نیمه‌ی جنوبی تالاب استیل در دهه‌ی شصت، نابودی تالاب آق در دهه‌ی هفتاد و پر کردن و خشکاندن تالاب‌های درون‌شهری پریان و شیلات در دهه‌های هشتاد و نود، تالاب استیل آخرین تالاب باقی مانده در آستاراست. با این حال تحلیل واقع بینانه‌ی رفتاری که در سال‌های گذشته با این عرصه‌ی طبیعی انجام شده، نشان می‌دهد که متاسفانه تالاب استیل هم دیر یا زود به همان سرنوشت غم‌انگیز تالاب‌های قبلی دچار خواهد شد؛ منفجر کردن کوه و جنگل زیبای تک‌آغاج در حریم غربی تالاب برای معدن‌کاری و ساخت جاده و هتل و کارخانه‌ی آسفالت‌سازی و دکل‌های برق فشار قوی در حریم شرقی استیل، تنها بخشی از آسیب‌هایی‌ست که به این زیستگاه آبی منحصر به فرد وارد شده است.
وی افزود: شهرداری آستارا در سال ۹۶ با خاکریزی و ساخت جاده درونِ تالاب استیل، آن هم درست در محل زادآوری پرندگان، این زیستگاه ارزشمند را تا مرز نابودی پیش برد. اما خوشبختانه فعالان محیط زیست با ایجاد کمپین مردمی موفق شدند در کمیسیون اصل ۹۰ مجلس، شهرداری را محکوم و جاده را حذف کنند.
طرح کلبه‌ی شناور نیز یکی دیگر از پروژه‌های آسیب‌رسان به تالاب استیل بود که این بار نیز با مقاومت شدید فعالان محیط زیست و جوامع محلی روبرو شد.
نصرتی با تصریح بر نقش اکولوژیک این تالاب به عنوان حلقه‌ی واسطه‌ی جنگل کوهستانی دربند و جنگل جلگه‌ای پناهگاه حیات وحش لوندویل گفت: متاسفانه تالاب استیل در پایین‌ترین رده‌ی حفاظتی سازمان محیط زیست یعنی منطقه‌ی شکار ممنوع طبقه‌بندی شده است؛ در حالی که ارتقاء آن به مناطق چهارگانه شاید می‌توانست دست‌کم جلوی بخشی از این دست‌اندازی‌ها را بگیرد.
وی با بیان اینکه بر اساس قانون مصوب تالاب‌ها در سال ۹۶ هرگونه تغییر کاربری در حریم تالاب‌ها ممنوع است، یادآور شد: برای تالاب‌ها ۱۵۰ متر خط بستر و حریم تعریف شده است، یعنی در فاصله‌ی ۱۵۰ متری تالاب‌ها نباید هیچ‌گونه ساخت‌وسازی انجام شود. البته این قانون فقط روی کاغذ وجود دارد. چرا که بر اساس آن حتی جاده‌ی هشتپر- آستارا هم در حریم تالاب استیل قرار دارد، چه رسد به صدها سازه و بنایی که در چند متری تالاب ساخته شده‌اند.
این کنشگر با انتقاد از نگاه غیرعلمی برخی از مسوولان گفت: افرادی که از دانش اکولوژیک بی‌بهره‌اند، تالاب را یک استخر بزرگ طبیعی تصور کرده و با آن مانند یک شیء بی‌جان رفتار می‌کنند. در حالی که تالاب یک ارگانیسم زنده‌ی پیچیده است و حتی یک دستکاری کوچک در آن می‌تواند به خسارات جبران ناپذیری منجر شود.
نصرتی در پایان صحبت‌هایش تاکید کرد: ما فعالان محیط زیست مخالف توسعه نیستیم، بلکه خواهان توسعه‌ی پایدار و حفظ منابع موجود برای نسل‌های آینده هستیم. عبور راه آهن از مسیر تعیین شده، برای تالاب استیل حکم تیر خلاص را دارد، در حالی که با اتخاذ شیوه‌ای صحیح می‌شود هم راه آهن ساخت و هم تالاب را حفظ کرد.
نظرات بسته شده است.