برنج پس از گندم دومین کالای اساسی کشاورزی مورد مصرف مردم کشورمحسوب می‌شود. به طوری که آمارها ازمصرف سالانه بالغ بر۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تن برنج در کشور حاکی است. به گفته مسوولان جهاد کشاورزی، برنج مورد نیاز مصرف کشور از طریق ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن تولید داخلی و یک میلیون تن نیز از طریق صادرات تأمین می‌شود.
در حالیکه بنا براعلام مسولان جهاد کشاورزی، امسال شالیکاران استانهای شمالی با خشکسالی و کم آبی در فصل کشت مواجه بودند اما با این وجود موفق به افزایش ۳۰ درصدی تولید برنج نسبت به سال گذشته شدند. هر چند این امر سبب کاهش ۲۰درصدی قیمت این کالای اساسی در ماههای اخیر شد، اما گزارش‌ها از دپو هزاران تن برنج داخلی در انبارهای کشاورزان و کارخانجات شالیکوبی خبر می‌دهند.
با این حال هر ساله یکی از سیاستهای دولت و وزارت جهاد کشاورزی برای تنظیم بازار مصرف برنج و جلوگیری از افزایش قیمت، واردات برنج ارزان قیمت خارجی از کشورهای هند و پاکستان بوده تا هیچگونه مشکلی در تنظیم بازار این محصول در بازار داخلی وجود نداشته باشد. از این رو طبق دستورالعمل های وزارتخانه جهاد کشاورزی که هرگونه واردات برنج خارجی ازابتدای فصل برداشت تا آذرماه را ممنوع کرده امسال نیز بر اساس آمارهای موجود تا هشت ماهه سال جاری بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن برنج به کشور وارد شد.
با این حال طی یک ماه گذشته همزمان با موعد آزادسازی واردات برنج خارجی به کشور، وزارت جهاد کشاورزی به بهانه متعادل سازی تراز تجاری با کشورهند و در پاسخ متقابل به ممنوعیت صادرات کیوی ایران به این کشوردر اقدامی ناگهانی واردات برنج از هند را ممنوع اعلام کرد.
تصمیمی ناگهانی و بدون در نظر گرفتن جوانب آثار تورمی و اقتصادی که کمبود عرضه برنج خارجی در بازارها و موجی از گرانی برنج داخلی و سایر اقلام اساسی مورد نیاز مردم را به همراه خواهد داشت. اکنون دولت با این تصمیم، خود چالش جدیدی در اقتصاد تحریم زده ایران رقم زده که با گرانی و کمبود عرضه برنج خارجی آسیب آن متوجه اقشار ضعیف و دهک های پایین جامعه می‌شود.
همین چند وقت پیش بود که رییس اتحادیه برنج فروشان رشت از اقبال ۸۰ درصدی مردم استان به خرید برنج خارجی خبر داده بود. شاید این خبر در استانی که خود تولید کننده و تامین کننده بخشی از نیاز برنج کشور است، چندان خوشایند برخی نباشد اما چه بخواهیم و نخواهیم در این سالها سفره حداقل شش دهک اول کشور و حتی مردم گیلان وابسته به برنجهای وارداتی شده که قیمت به مراتب کمتری از تولیدات داخلی دارند.
هرچند که ارقام برنج محلی به مذاق مردم گیلان گواراتر و دلپذیراست اما فراموش نکنیم که افزایش افسار گسیخته برنج داخلی در کنار کیفیت بالا، قیمت مناسب و تقاضای بازار انواع برنج خارجی منجر به تغییر ذائقه مصرف‌کننده و جایگزینی با برنج داخلی شده است. امری که دیگر در کوتاه مدت امکان تغییر آن وجود ندارد. با این وجود در حالیکه همه ساله در ماههای پایانی سال، تقاضای کشور به خرید برنج افزایش می‌یابد و با شرایط اقتصادی ویژه این که دولت و ملت به دلیل تحریم ها با آن روبرو هستند، به ناگهان ممنوعیت واردات برنج از سوی وزارت جهاد کشاورزی، موج جدیدی از گرانی کالاهای اساسی را با خود به همراه می‌آورد.
بخصوص اینکه آثار ممنوعیت واردات برنج خارجی قطعا در افزایش قیمت برنج داخلی نیز تاثیر مستقیمی خواهد داشت. بطوریکه همین امروز به نقل از دبیر انجمن وارد کنندگان برنج، برنج های پاکستانی و هندی موجود در بازار های خرده فروشی با افزایش قیمت ۱۰ درصدی مواجه شدند.
اخیرا وزارت رفاه، در گزارشی متوسط مصرف کالاهای اساسی در سال۱۴۰۰ نسبت به سال۱۳۹۹ را اعلام کرد که کالاهایی نظیر نظیر مرغ، برنج، شیر و ماست، میوه در سفره خانواره های ایرانی کاهش یافته و تنها مصرف گوشت قرمز افزایشی بوده، اکنون با اقدام جدید دولت باید انتظار کاهش و حذف برنج خارجی ارزان قیمت از سفره های مردم را هم داشته باشیم.
در سوی دیگر آثار تورمی و اثرات افزایش قیمت برنج خارجی در پی ممنوعیت واردات و کمبود عرضه آن نه تنها موجب افزایش قیمت برنج های خارجی موجود در بازارها می‌شود بلکه فرصتی مناسبی برای عرضه گرانتر برنجهای داخلی انبار شده برای کارخانجات و کشاورزان فراهم می‌کند. در حال حاضر بالغ بر ۱۲۰ هزار تن برنج سفید در انبارهای کارخانجات و چند ده هزار تن در دست کشاورزان استان به انتظار افزایش قیمت پیش از سال جدید دپو شده است که بلافاصله با قیمتهای گزاف ترعرضه می‌شوند. امری که در نهایت ضرر و آسیبهایش برای مصرف کنندگان طبقه فرودست و ضعیف جامعه خواهد بود که چیزی جز حذف برنج خارجی ارزان قیمت از سفره ها و اقبال بیشتر به سمت نان برای آنها به همراه ندارد.
در عین حال فراموش نکنیم که با کمبود عرضه برنج خارجی و افزایش قیمت برنج داخلی تقاضا بیش ازپیش برای این محصول کاهش می‌یابد و این به منزله کاهش تولید، تغییر کاربری شالیزار‌ها و مرگ تدریجی برنج سفید ایرانی است.