تغییرات آبوهوایی اغلب بر میزان تولید محصولات کشاورزی تأثیر میگذارند. این تغییرات میتوانند تاثیرات متفاوتی برهر منطقه به جای بگذارند. در گیلان بعد از برنج، باغات چای بیشترین سطوح کشاورزی و اشتغال دراین بخش را به خود اختصاص داده است. حال با وقوع تغییرات اقلیمی درسطح جهان و نفوذ دامنه این تغییرات درسطح محلی و منطقه ای، باغات چای دراستانهای شمالی کشور نیز درمقابل آن آسیبپذیر شده اند. چرا که به گفته کارشناسان تغییر در دما و میزان بارندگی بر تولید چای تأثیر میگذارد و کیفیت چای را دستخوش تغییراتی میکند.
در دو استان شمالی کشور سالانه به طور متوسط ۲۱ الی ۲۵ هزار تن چای خشک تولید میشود. این در حالیست که مصرف سرانه کشور در حدود ۱۰۵ تا ۱۱۰ هزار تن چای است. درعین حال کاهش بارشها و خشکسالی که چند سالیاست سایه سنگینی را بر سر کشور انداخته، تولید محصولات دیم از جمله چای را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. بنا به آمارهای سازمان چای کشور، کاهش ۲۵ تا ۳۰ درصدی بارشها در فصل کشت و برداشت در چند سال اخیر، موجب کاهش ۶ درصدی تولید برداشت برگ سبز چای شده است.
چای گیلان اساسا گیاه بومی آسیای جنوب شرقی است که به دلیل شرایط مشابه آب وهوایی در گیلان نیز کشت شد. به مرور زمان این گیاه بحرانهای متنوعی را به آرامی پشت سر گذاشت وسطح زیر کشت آن در استانهای شمالی افزایش پیدا کرد.
کمیت و کیفیت چای به طور معمول همواره تحت تاثیر اقلیم قرار داشته است اما در تغییر اقلیم جهانی میبینیم که از جنبه کیفی بر چای اثر گذاشته است. آمارها نشان میدهد که از سال دوهزار تولید چای در گیلان به شدت کاهش پیدا کرده است. با توجه به آمارهای استخراج شده از سازمان فائو، در سال ۱۳۷۹ چیز حدود ۲۰ هزار تن برگ سبز چای در استانهای شمالی تولید میشد که این آمار در سال ۱۳۸۹، ۱۲۱ هزار تن و در سال ۱۳۹۹ به ۱۳۱ تن رسید. در واقع طی یک دوره زمانی ۲۰ ساله کاهش چشمگیری را در تولید چای شاهد بودیم.
طی این دوره زمانی در برخی سالها، ترسالی و حتی پر بارشی را نیز شاهد بودیم. بررسیها نشان میدهند تولید چای به نسبت تغییرات دورهای آسیب پذیرتربودهاند. اما در آسیب پذیری چای دو قضیه را باید مد نظر قرار داد. اینکه خشکسالی اثرات بلند مدت و کوتاه مدت به روی این گیاه داشته است. در اثرات بلند مدت، دیم کاری نتوانست آبیاری مناسبی برای چای باشد و حجم زیادی از بوتههای چای باغات نابود شدند. خالی شدن باغات از بوته چای، فرسایش خاک و کاهش عملکرد را به دنبال داشت. این تغییرات دورهای و متاثراز تغییرات اقلیمی افزایش پیدا کرده است. درتحقیقاتی که درسالهای ۹۲ الی ۹۴ انجام شد متوجه شدیم از سالهای ۸۰ به بعد تعداد روزهای که دمای هوا در گیلان بالای ۳۵ درجه بوده افزایش پیدا کرده است. درواقع توالی و شدت افزایش دما در گیلان در حال افزایش است. در نهایت با از دست دادن بارندگی و به طبع آن افزایش دما، شانس اینکه چای بتواند این افزایش دما را تحمل کند کم میشود.
تغییرات اقلیمی به همره خود بی نظمی در بارشها را به دنبال دارد. اقلیم های خشک را خشکتر و اقلیمهای پر آب را پر بارشتر میکند.از آنجایی که گیلان استان معتدل و مرطوب است حال به نظر میرسد به سمت آب و هوای سرد وخشک میرویم. یعنی روزهای خشک استان بیشتر و بارندگیهای کمتری داریم.
بنابراین برای ساز گاری چای با تغییرات آب وهوایی لازم است راهکارهایی را در نظر بگیریم که دارای اهمیت ویژهای باشد. تغییر اقلیم یک فراینده پیچیده جهانی است که مقابله و سازگاری با آن در کوتاه مدت قابل اجرا نیست. شاید مجبور باشیم در مناطق کشاورزی خود بر روی مزیت نسبی محصولات تجدید نظر کنیم و یا از ارقام مقاوم تری برای کشت بهره ببریم. راهکار دیگر استفاده از محرکهای رشد یا استفاده از موادی که گیاه را در برابر خشکی مقاوم کند که این کار نیاز به یک دوره ۱۰ تا ۱۵ ساله دارد.
همچنین در کشت ارقام جدید چای باید از تولید کنندگان بخش خصوصی حمایتهای یارانهای صورت بگیرد . ارقام جدید و مقاوم چای نیاز به یک دوره ۵ تا ۷ ساله برای تبدیل شدن به یک بوته چای کامل نیاز دارند. دراین مدت باید برای کشاورز ایجاد انگیزه انجام شود. به دلیل اینکه تا حدی بتوانیم اثرات تغییرات اقلیمی را بروی باغات چای کاهش دهیم نیاز به حفظ آب درباغات چای داریم. باغات فعلی در کوهپایهها قرار دارند که به دلیل شیب آب را درخود نگاه نمیدارند. لذا با کشت بوتههای ارقام جدید در دامنهها و مالچ پاشی بروی خاک به منظور جلوگیری از تبخیر آب، امکان ذخیره سازی آب را برای بوتههای چای ارقام جدید افزایش خواهیم داد.
تغییرات اقلیمی ضمن اثر گذاری درکیفیت چای، تبعات اقتصادی و کاش عملکرد در برگ سبز و تبعات اجتماعی را به دنبال دارد. با تخریب باغات، به تدریج باروری باغات کاهش و باغات به ویلا تبدیل میشوند. از این رو تهدید بزرگ تغییرات اقلیمی برای باغات چای استان، تغییرکاربری و تبدیل آنها به ویلا است. عاملی که بدون بازگشت است