تغییرات اقلیمی در درازمدت به دنبال خود آلودگی هوا، تغییرات دما و نوسانات بارش و سایر پارامترهای هواشناختی را به همراه دارد. اختلاف دماهای بیشینه و کمینه روز و شب در کنار کاهش رطوبت و بارشها و نیز افزایش بارشهای سنگین کوتاه مدت در سالهای نزدیک منجر به ایجاد جزیره های گرمایی در مناطق مختلف شده است.
به گفته کارشناسان اقلیم، روند تغییرات افزایشی در میانگین دماهای کمینه استان و نتایج پردازش تصاویر ماهواره ایی نشان داده که بین ایجاد جزیره حرارتی و کاهش پوشش جنگلی استان ارتباط نزدیکی وجود دارد.
مدل آب و هوایی گیلان تحت تاثیر تغییرات اقلیمی
درهمین رابطه «روح الله اوجی» استاد یاراقلیم دانشگاه گیلان به مرور می گوید: تغییر اقلیم یک پدیده جهانی است؛ که کشورهای مختلف را درگیرکرده است. بطوریکه بر اساس مدل سازی‌هایی که در سراسر دنیا انجام شده آنچه به دست آمده اینست که در نیم کره شمالی تغییرات اقلیم در ابعاد محلی اثرات زیادتری به جای گذاشته است.
وی اضافه می‌کند: در این مطالعات که می‌توان آنرا دردو مدل فیزیکی و آماری دسته بندی کرد؛ سواحل جنوبی بخصوص سواحل جنوب غربی دریای خزر به شدت تحت تاثیر قرار گرفته است. بطوریکه اگر بخواهیم این تاثیرات را درسناریوهای مختلف بررسی کنیم متوجه می‌شویم که این تغییرات در سطح ابعاد محلی برای گیلان به شکل خروجی ضعیفی از مدلهای فیزیکی عمل کردند.
وی در توضیح بیشتر این نکته اضافه می‌کند: قرار گیری گیلان مابین دریا و کوهستان، ویژگی منحصر به فرد آب و هوایی را از لحاظ رطوبت و بارش برای گیلان ایجاد کرده است. بطوریکه وقتی این مدل آب و هوایی تحت تاثیر تغییرات اقلیمی قرار می‌گیرد با رخداد داده‌های دیدبانی فراسنج (دما، بارش و روطوبت) استان همخوانی ندارد. در نهایت بر اساس داده‌های منطقه‌ای ومحلی طی یک دوره زمانی ۵۰ساله متوجه می‌شویم خروجی بارشها در منطقه ضعیف بوده است. بعنوان مثال در ایستگاه انزلی انتظار داریم به طور میانگین ۲ هزار میلی متر بارش سالانه داشته باشیم اما بعد از آنالیز داده‌های ۵۰ سال اخیر می‌بینم که میانگین بارش در این ایستگاه خیلی پایین وضعیف بوده است. در نهایت متوجه می‌شویم خروجی مدلها دارای خطا بوده و از اینرو محقق به استفاده از مدلهای آماری روی می‌آورد تا وضوح بهتری از آمار بارش در اختیار داشته باشد. با همه این اوصاف، داده‌های آماری نیم قرن اخیر به ما نشان می‌دهد که طی سالهای اخیر بارشهای گیلان بی نظم‌تر شده‌اند و بر اساس تقویم پیش بینی نیست. این پژوهشگر ادامه می‌دهد: از سوی دیگر شاهد وقوع بارشهای سنگین و دوره‌های خشک بیشتری در استان هستیم. در واقع باید بگوییم بارشهای گیلان بی نظم شده‌اند و رفتارشان قابل پیش بینی نیست.
وی در خصوص اثرات تغییر اقلیم بروی متغییر دما در استان نیز اظهارمی‌کند: بررسی‌ها نشاندهنده اختلاف دمای بیشینه و کمینه دما در گیلان است. طی سالهای اخیر دمای شبانه در استان افزایش پیدا کرده. یعنی افزایش دمای کمینه در شب بیش از دمای بیشنیه در روز بوده و حتی این فاصله کمتر شده است. این مساله از تبعات تغییرات اقلیمی در استان بوده است.
اوجی همچنین درباره رطوبت نسبی یاد آوری می‌کند: رطوبت نسبی در گیلان به واسطه افزایش دما، مقداری کاهش پیدا کرده است که البته نمی‌توان با قاطعیت این موضوع را تایید کرد.
افزایش دوره گرما و آسیب به کشاورزی و جنگلهای گیلان
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه با افزایش دما طی دوره زمانی معین، فصل سرد سال نسبت به فصل گرم سال عقب نشینی کرده بطوریکه ما در سالهای اخیر روزهای گرم بیشتری را تجربه کردیم. آسیبی که با افزایش دوره گرما به اقلیم و کشاورزی گیلان وارد می‌شود اینکه دوره رشد گیاهان افزایش پیدا می‌کند و محصولات کشاورزی از جمله برنج به دوره آبیاری بیشتری نیاز پیدا می‌کنند.
با افزایش دما و کاهش همزمان پوشش گیاهی در استان، دمای آسایش حتی برای زیست انسانی درمنطقه کاهش یافته بطوریکه روزهای گرم رشت تا ۹۹ درصد افزایش پیدا کرده است
استادیار اقلیم دانشگاه گیلان در ادامه به اثرات تغییر اقلیم بروی پوشش جنگلی استان نیز اشاره می‌کند و می‌افزاید: علاوه بر دست‌اندازی انسانی که به جنگلها شده است، مطالعات بروی سواحل خزر نشان داده که در ۶۰ سال گذشته مساحت جنگلهای استان به نصف کاهش یافته است. طی بررسی بازه زمانی ۳۰ ساله از پوشش گیاهی رشت، از ۷هزار ۲۵۵ هکتار جنگل به ۵ هزار و ۹۹۳ هکتار جنگل رسیدیم وهمچنین از۲۸۵۵ هکتار فضای پر تراکم پوشش جنگلی به ۸۸۸ هکتار رسیدیم. این موضوع نشان می‌دهد که به ازای هر درختی در پوشش جنگلی استان که به دلیل افزایش جمعیت ساخت وساز و تخریب کردیم درخت جایگزین کاشت نشده است.
وی در ادامه با اشاره به نقش درختان در خنکی محیط و ایجاد رطوبت تأکید می‌کند: با افزایش دما و کاهش همزمان پوشش گیاهی در استان، دمای آسایش حتی برای زیست انسانی در منطقه کاهش یافته بطوریکه روزهای گرم رشت تا ۹۹ درصد افزایش پیدا کرده است.
روح اله اوجی با یادآوری این نکته که ماهیت اقلیم، تغییر پذیری آن است تأکید می‌کند: نمی‌توان همه متغیرهای دمایی را منحصرا متاثر از تغییر جهانی اقلیم دانست چراکه این مساله اجزای مختلفی دارد. در واقع برهم کنش این متغیرها می‌تواند تغییرات بلند مدت ایجاد کند. تعداد موج‌های گرمایی دراستان، افزایش آتش سوزیهای جنگلی و بارشهای سنگین کوتاه مدت ازجمله اثرات تغییر اقلیم در آب و هوای گیلان در سالهای اخیر بوده است. این درحالیست که ایران در ۵۰ سال گذشته یکی از خشک‌ترین سری‌های زمانی خود را طی می‌کند.
