خط شکنی مه‎کیا صادقی بانوی دریانورد ایرانی

شاید نام آرتمیس بانوی دریاسالار نیروی دریایی ایران در زمان هخامنشیان را شنیده و یا خوانده باشید. او ۲ هزار و ۴۸۵ سال پیش نخستین فرمانده زن روی آب جهان بوده است و همین موضوع نشان می‌دهد در فرهنگ ایرانی بانوان در چه جایگاهی هستند. حالا حضور «مه‌کیا صادقی» بانوی ایرانی در یک کشتی تجاری دریای کاسپی (خزر) و جایگاهی که طی دهه‌های گذشته به شکل انحصاری بیشتر در اختیار مردان کشورمان بوده در نوع خود توجه همه را به خود جلب کرده است.

همین موضوع در لحظه مخابره تفسیرهای عجیب و غریبی پیدا کرده و ذوق زدگی رسانه ها در پوشش خبری موجب شده تا هر کس بر اساس پندارهای خود به ماجرا نگاه کند. برخی با عنوان نخستین بانوی دریانورد ایرانی از وی یاد کنند و گروهی نیز وی را نخستین بانوی دریانورد ایرانی دریای کاسپی (خزر) می‌دانند. برخی فکر می‌کنند که وی از کارکنان بندر فریدون کنار و  یا مازندرانی الاصل است. این در حالی است که که مه کیا صادقی چنین ادعایی نکرده و اصل ماجرا لابلای اظهار نظرها  پنهان می‌شود. خلاصه کلام این که وی بسیار مورد توجه رسانه های داخلی و خارجی قرار گرفته است.

مه کیا (کوثر) صادقی منفرد دختر ۲۱ ساله‌ی متولد ۱۳۷۸ در زنجان، ۲۸ اردیبهشت امسال نخستین سفر کاری دریایی خود را از بندر فریدون‌کنار مازندران آغاز کرده است.

وی با رتبه کارآموز افسری کشتی‌های اقیانوس پیما، فارغ التحصیل دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر است. صادقی از سال ۱۳۹۸ شناسنامه دریایی گرفته و علاوه بر تحصیل دانشگاهی به موسسات آموزشی دریانوردی نیز رفته تا بتواند روی کشتی کار کند. آموزش‌های ئتوریک و عملی را هم در بندر بوشهر طی کرده است. وقتی برای نخستین بار سوار بر کشتی تجاری می‌شد نمی‌دانست که ممکن است چقدر زود مورد توجه مردم و واکنش رسانه های داخلی و خارجی قرار بگیرد.

واکنش ستاد حقوق بشر قوه قضاییه

ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران وابسته قوه قضاییه هم یکشنبه ۶تیر ماه به این ماجرا واکنش نشان داده و وب سایت این ستاد تصویر بانویی ایستاده با پوشاک کار کشتی و مقنعه مشکی به سر را پشت سکان منتشر کرده است. این ستاد اعلام کرده که مانع حقوقی و قانونی برای کار و حضور بانوان ایرانی در صنایع دریایی و کشتیرانی کشورمان نیست و پیش از مه کیا صادقی نیز تعدادی در بخش‌های دیگر کشتیرانی و دریانوردی مشغول بکار هستند.

بیش از ۳۰۰ بانوی دریانورد

همین واکنش‌ها بوده که بالاخره آمار حضور زنان روی آب ایرانی توسط سازمان بنادر و کشتیرانی منتشر شده است. گزارش ستاد حقوق بشر قضاییه به نقل از پوریا کولیوند رییس اداره امور دریانوردان سازمان بنادر و دریانوردی کشورمان تصریح می‌کند: هم اکنون ۳۴۷ بانوی دریانورد در بخش‌های مختلف دریانوردی مانند ملوان صیاد، ملوان عمومی و ملوان عرشه شناورهای مسافری فعالیت می‌کنند و تعداد اندکی از این افراد نیز در رده افسری مشغول فعالیت هستند.

کولیوند همچنین با بیان مشکلات و علاقمندی در این مورد می‌گوید: برای حضور بانوان در این صنعت همیشه یک سری موانع عرفی وجود داشت که این باور طی سال‌های اخیر با ورود برخی بانوان شکسته شده است. شاهد حضور بانوان در دوره‌های آموزشی صنعت دریانوردی این سازمان هستیم و تعدادی هم در شرکت‌های خصوصی فعال دریانوردی و بیشتر در خطوط مسافربری جذب شده‌اند.

حال پرسش اینجاست که چرا طی سال‌های گذشته خبری از حضور بانوان دریانورد و آمار تعداد آنها منتشر نمی‌شده است.

مستندی برای بانوان دریانورد

خبرگزاری ایسنا ۹ تیر اعلام کرده تدوین فیلم مستند از سروستان تا اقیانوس به کارگردانی تینا میرکریمی از نیمه گذشته است. این فیلم به روایت گر زندگی راحله طهماسبی نخستین بانوی دریانوردی است که درجه افسری کشتی های زیر ۳ هزار تن را کسب کرده و در سال ۱۳۹۶ به عنوان دریانورد نمونه استان هرمزگان انتخاب شده است.

 دریانوردی تجاری ودریای کاسپی

کشتی ۱۸ هزار و ۵۰۰ تنی سپهر آرتین در کلاس شناورهای جنرال کارگو مخصوص حمل بار است که توانایی حضور در اقیانوس‌ها را دارد و مه کیا صادقی سفرش را با آن آغاز کرده است. شناوری متعلق به شرکت گیلانی «عرش افق آبی» که دفتر مرکزی آن برخلاف انتظار همه در بندرانزلی استان گیلان قرار دارد. نکته قابل توجه این است که نخستین بانوی تاریخ ناوگان تجاری کشورمان کارش را از  دریای کاسپی (خزر) شروع کرده است.

مه‌کیا صادقی: اتفاق غیرقابل باوری برای من رخ داد و تلاش‌های ۳ ساله ام به ثمر رسید. گیلان اولین استان ایران است که دختران خود را به مدرسه فرستادند و در این گونه اقدامات پیشرو هستند. نمی‌توانم بگویم که اگر استان دیگری بود چه اتفاقی می‌افتاد. زمانی که پس از نخستین سفر به بندرامیرآباد استان مازندران وارد شدم هم تعدادی از نویسندگان به استقبال من آمدند.

حالا وی پا در دنیای تجارت حمل و نقل دریایی گذاشته و کارهای نسبتا سخت فیزیکی و دفتری را انجام می‌دهد. البته کشتی سپهر آرتین برای تعمیرات اکنون در خشکی پهلو گرفته و صادقی که جزو فهرست ۵ بانوی افسر کشتی ایران است فرصت کرده تا کمی خاطراتش را مرور کند.

مه کیا به روایت خودش

گفت و گو با او نشان می‌دهد بسیاری از عناوین ساخته و پرداخته ذهن نگارندگان خبرها بوده است. این بانوی دریانورد درباره دوره‌های عملی و تئوری که طی کرده، به مرور اظهار می‌کند: پیش از من بانوان دریانورد دیگری نیز بوده‌اند. این افراد در کشتی‌های مسافربری با تناژ (وزن) کمتر از ۵۰۰ تنی و ۳ هزار تنی مشغول به کار شده‌اند ولی در کشتی های ناوگان تجاری و باربری فعالیت نمی‌کردند. اما من نخستین بانوی ایرانی هستم که گواهی دوره‌هایی برای کشتی تجاری و سفرهای بین المللی با کشتی‌های اقیانوس پیما و اصطلاحا تناژ نامحدود را گذرانده‌ام.

مقاومت رسانه‌ای

خانم صادقی درباره نوع خبرنویسی رسانه‌ها درباره خود می‌گوید: رسانه‌ها در برابر این موضوع مقاومت می‌کنند و مدارک کلاس اقیانوس پیما را برجسته نمی‌کنند و همچنان اصرار دارند که مرا به عنوان نختسین بانوی دریانورد ایرانی معرفی کنند که برای من بسیار عجیب است.

گیلانی ها پیشرو هستند

راهی که او رفته را کمتر کسی می‌رود و بیشتر افراد فکر می‌کردند که مدارک دانشگاهی و دوره‌هایی که گذرانده روی طاقچه خاک می‌خورد و شغلی روی آب نصیبش نمی‌شود. حالا مه کیا که ستاره بختش در دریای کاسپی طلوع کرده، به همین رویداد اشاره می‌کند و در این باره روایت می‌کند: رزومه‌ام را همه جا فرستادم ولی تماسی در کار نبود. کاپیتانی هندی مدارک مرا به یک کاریاب ایرانی ارایه کرده بود که وی رابط میان من و شرکت گیلانی بود.

وی می‌گوید: اتفاق غیرقابل باوری برای من رخ داد و تلاش‌های ۳ ساله ام به ثمر رسید. گیلان اولین استان ایران است که دختران خود را به مدرسه فرستادند و در این گونه اقدامات پیشرو هستند. نمی‌توانم بگویم که اگر استان دیگری بود چه اتفاقی می‌افتاد. زمانی که پس از نخستین سفر به بندرامیرآباد استان مازندران وارد شدم هم تعدادی از نویسندگان به استقبال من آمدند. کاپیتان بر اساس گواهی دوره‌هایی که گذرانده‌ام بسیاری از عملیات های مانورینگ کشتی را به من واگذار کرده که توانستم به خوبی آنها انجام دهم. طی نخستین سفر به بندر آکتائو قزاقستان هم ۶ ساعت پشت سکان بودم.

البته این که کاپیتان در آکتائو و نقطه اتصال راهگذر شرق به غرب کنترل کشتی را به یک بانو سپرده در نوع خبر خوبی محسوب می‌شود که باید به فال نیک گرفت.

 نادیده انگاری بانوان

وی درباره شغلی که انتخاب کرده و طی دهه‌های گذشته بیشتر به شکل انحصاری در اختیار مردان این سرزمین بوده تصریح می‌کند: سفر و کار در کشتی های بزرگ تجاری و باربری حس خاصی دارد و کلمات قادر به توصیف آن نیست و حتما باید تجربه کنید. تصور می‌کنم افرادی که می‌گویند این شغل برای خانم ها نیست نظر شخصی خود را بیان می‌کنند. من شغلم را دوست دارم هر بار که آن مرور می‌کنم احساس خوبی به من می‌دهد.

این افسر کشتی در پاسخ به پرسش رابطه فرهنگی جامعه و انتخاب شغلش می‌گوید: ما در آسیا زندگی می‌کنیم و به لحاظ فرهنگی خانم‌ها را نادیده می‌گیرند. می‌بینند، ولی دوست دارند نادیده بگیرند. دقیقا به همین دلیل بسیاری تشویق می‌کنند و خوشحال هستند. تعدادی از افرادی که به من پیام صوتی می‌دهند اشک شوق می‌ریزند. خیلی‌ها هم هستند که می‌خواهند با حرف هایشان ما را بکوبند. البته هر موفقیتی دشمنی دارد و بسیاری از افراد این موضوع را تجربه کرده‌اند و نباید بخاطر این موضوع ناراحت شویم چون این افراد طی ۴ دهه گذشته با همین رویکرد فرهنگی زندگی کرده‌اند. ما باید خوشحال باشیم چون این افراد مخالف حضور زنان در مشاغل به قطار در حال حرکت سنگ می‌اندازند.

نگاه جنسیتی نداشته باشید

بانوی دریانورد درباره نگاه جنسیتی زنان و مردان جامعه نسبت به شغلی که انتخاب کرده تشریح می‌کند: ابتدا باید بگویم که بسیاری از مواقع زنان علیه زنان هستند و بگونه‌ای تخریب می‌کنند. البته در بسیاری مواقع حقوق مردان نیز ضایع می‌شود. من هوادار حقوق بشر و تمامی انسان‌ها اعم از زن و مرد هستم و دوست دارم همه حقوق انسان را تجربه کنند. زمانی که خبر شغل من روی کشتی همه جا پخش شد تعدادی از خانم و آقایان پیام‌هایی منفی در صفحه اجتماعی من می‌فرستادند که البته تعدادشان زیاد هم نبود. محتوای این پیام‌ها بیشتر این بوده که بانوان نباید کار سنگین انجام دهند. البته گروهی از مردان کارگر بندر هم بودند که با همان نگاه جنسیتی نگاه می‌کردند. کارکنان، کاپیتان کشتی و شرکت مرا از روز اول پذیرفته‌اند و رفتار جنسیت زده‌ای ندیده‌ام. مهم این است که من توانایی خود را باور کرده و در این راه قدم گذاشته‌ام. بسیاری از افراد مانند من هستند که تلاش می‌کنند که چنین موقعیتی را به دست بیاورند و تعداد زیادی نیز هستند که شغل‌های این چنینی را صرفا در اختیار مردان قرار دهند.

گفته آخر مه کیا صادقی تامل برانگیز است. وی درباره آمار که اداره امور دریانوردان سازمان بنادر ارایه کرده می‌گوید: آمار ۳۴۷ نفری بانوان مربوط به کسانی است که مدارک خود را دریافت کرده‌اند و بیشترشان هنوز شغلی روی دریا ندارند.

صادقی در ابتدای سال‌های جوانی است. وی با اشاره برخی نظرات درباره رابطه سن و شغلش تاکید می‌کند: جوانان از نظر من هر چقدر تلاش کنند همانقدر نتیجه می‌گیرند. افرادی هستند که در مورد سن کم من هم نظر می‌دهند. من به می‌گویم که در این باره قضاوت نکنید و اینکه تا می‌توانید به این افراد کمک کنید و اگر نمی‌توانید کمک کنید سنگ اندازی نکنید. من دل پری از این دست آدم‌ها دارم و همیشه سخنانم به اینجا ختم می‌شود.

برجسته سازی حضور بانوی ایرانی روی دریا بسیاری را مجذوب خود کرده تا خطوط عرفی موجود را بشکنند و حقی را که سال هاست داده نشده را در عرصه های مختلف مطالبه کنند.

گفته آخر مه کیا صادقی تامل برانگیز است. وی درباره آمار که اداره امور دریانوردان سازمان بنادر ارایه کرده می‌گوید: آمار ۳۴۷ نفری بانوان مربوط به کسانی است که مدارک خود را دریافت کرده‌اند و بیشترشان هنوز شغلی روی دریا ندارند.