اگر منظور از دلارزدایی، de-dollarization که به معنای کنار گذاشتن دلار از مبادلات تجاریِ جهانی و بین المللی است، پس باید بسیار باید محافظهکارانه به آن نگاه بکنیم؛ حتی چینیها با این که بزرگترین کشور در حال توسعه هستند از این کلمه استفاده نمیکنند.
نقش دلار در اقتصاد جهانی فعلا پابرجا است و پابرجا خواهد ماند. کشورهای دیگر از نظر اقتصادی آنقدر قدرتمند نیستند که بخواهند ارزهای دیگری را جایگزین دلار کنند. کافی است به اقتصاد روسیه، برزیل و سایر کشورهایی که تصمیم دارند این کار انجام دهند نگاه کنید. این کشورها اقتصاد قدرتمندی مانند اقتصاد آمریکا و غرب ندارند. به هر حال این اصطلاح (دلارزدایی) به کار برده میشود با این عنوان که کشورها، از ارزهای کشورهای دو طرف معامله و در شرایطی ایدهآل از ارزی مشترک به غیر از دلار استفاده کنیم.
نکته اینجاست، آن چیزی که در ایران تحت عنوان دلارزدایی مطرح میشود، یک مغالطهی خطرناک و خندهدار است. چنین موضوعی آدرس غلط میدهد و رویکردی ذینفعانه را برای ایجاد رانت هدف گرفته است. تصمیم دارند به اسم دلارزدایی، قیمت خیلی چیزها را ریالی اعلام کنند و هزینهای بابت آن پرداخت نکنند و وارد چرخهای بشود مانند دلار ۴۲۰۰، تا تبدیل به رانت در اقتصاد ایران بشود.
ما در ایران و حتی هیچ کشوری، نمیتوانیم ارزشگذاری را که مبتنی بر دلار است، انجام ندهیم؛ برای مثال، تمام قیمتهای مواد معدنی، انرژی، کشاورزی و… بر اساس دلار در جهان تعیین میشود. ما میتوانیم چیزهایی که در ایران تولید میشود را قیمتش را بر اساس ریال تعیین کنیم اما در جهانی که به همفشرده است، هیچ اقتصادی از دلار نمیتواند جدا باشد.
حال گوییم که ارزش دلار در آینده با سقوط همراه شود و به جای آن هر ارزی دیگری که بگذارید، این موضوع حذفنشدنی است.
در ایران اگر واقعا به چنین کاری علاقه داشته باشند، باید بودجهی ریالی و بودجهی دلار را از یک دیگر جدا میکردند. متاسفانه این کار را نمیکنند زیرا منبع بازی با آمار و ارقام، دلاری و یورویی اعلام کردن قیمت نفت و از آن سو مابهتفاوت، نرخهای چندنرخی ارز و مباحث تسعیری است.
واقعیت امر این است که دلار تا حداقل ۳۰ سال آینده به حاکمیت خود ادامه میدهد و کشورهایی مثل ایران هزینههای زیادی را بابت دلارزدایی پرداخت میکنند. این گفتمان تنها در روسیه و ایران وجود دارد و در کشورهای دیگر به این اندازه مطرح نمیشود و بیراههای است که متاسفانه پایش به اقتصاد ایران باز شده است.