روزی ۱۵ گرم گوشت برای گیلانی‌ها در سال ۹۸
در گفت و گو با معاون آمار سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان گیلان عنوان شد:
مرکز آمار ایران طرح‌های آمارگیری متنوعی از زیر بخش‌های کشاورزی به ویژه دام که حدود ۲۴ درصد از ارزش افزوده بخش کشاورزی را به خود اختصاص می‌دهد، اجرا و نتایج آن را منتشر می‌کند. خوشبختانه با توجه به اهمیت تولید آمار بهنگام، از سال ۱۳۹۶ گردآوری و انتشار آمار این زیربخش در بازه زمانی فصلی و ماهانه در دستور کار این مرکز قرار گرفت. بر همین اساس از سال ۱۳۹۷ اجرای طرح‌های آماری فصلی دام سبک و از سال ۱۳۹۸ آمارگیری فصلی دام سنگین و همچنین تغییر در شیوه اجرا و زمان انتشار نتایج آمار کشتار دام کشتارگاه‌های رسمی کشور از سالانه به فصلی و ماهانه در دستور کار قرار گرفت. در همین راستا و در خصوص وضعیت کشتار دام، تولید گوشت و میزان مصرف گوشت در سه ماهه سال ۹۹ و سال‌های ۹۸ و ۹۷ با وحید طیفوری، معاون آمار سازمان مدیریت و برنامه ریزی گیلان گفت و گو کردیم که در ادامه می‌خوانید:
– آقای طیفوری وضعیت دام و کشتار رسمی دام در استان گیلان چطور است؟
براساس آخرین آمار یعنی طرح بررسی وضعیت دامداری‌های کشور با تأکید بر استان گیلان که در سال ۱۳۹۶ انجام شد، تعداد بهره برداری‌های دامی کشور در سال ۱۳۹۶ که به پرورش و نگهداری یک یا چند نوع دام فعال بوده‌اند یک میلیون و ۳۹۴ هزار و ۳۹۰ بهره بردار بوده و استان گیلان با ۶۳ هزار و ۱۷۲ بهره بردار در رتبه هفتم کشور قرار داشته است. همچنین بیشترین بهره برداری‌ها در خراسان جنوبی با ۱۳۹ هزار و ۵۲۷ و کمترین بهره برداری در استان البرز با ۳ هزار و ۲۸۸بهره برداری بوده است.
– وضعیت بهره برداری دام سبک و سنگین در استان چطور بوده است؟
در سال ۱۳۹۶ در ۶۳ هزار و ۱۷۲بهره برداری دامی استان ۶۹۷ هزار و ۲۲۹ راس دام سبک و ۳۴۷ هزار و ۸۵۹ راس دام سنگین وجود داشته که از این تعداد بهره برداری ۲۰۰۰ بهره برداری با ۲۳۳ هزار و ۴۷۱ راس دام فقط به پرورش دام سبک، ۵۱ هزار و ۳۹۲ بهره برداری با ۲۶۹ هزار و ۴۳۸راس دام به پرورش دام سنگین و ۵هزار و ۹۲۸ بهره برداری با ۴۶۳ هزار و ۷۵۸ راس دام سبک و ۷۸ هزار و ۴۲۱راس دام سنگین به پرورش توام دام سبک و سنگین مشغول به فعالیت بوده‌اند.
– بهره برداری دام سبک و سنگین استان در مقایسه با کشور در چه وضعیتی است؟
تعداد بهره برداری‌های دامی استان گیلان حدود ۴.۵ درصد از بهره برداری‌های کشور را به خود اختصاص داده و از این منظر در رتبه هفتم قرار دارد. تعداد بهره برداری‌های دارای دام سبک گیلان که فقط گوسفند و بره پرورش می‌دهند برابر ۷۰۱۴ واحد بوده که دارای ۲۶۲ هزار و ۹۸۸ راس گوسفند و بره بوده‌اند. همچنین بهره برداری‌هایی که فقط بز و بزغاله داشته‌اند ۵۲ واحد با ۳۸۵ راس بوده‌اند. لذا گیلان از نظر تعداد گوسفند و بره بهره برداری‌ها در رتبه ۱۹ کشور قرار دارد و استان خراسان رضوی رتبه اول را در این زمینه دارد.
سرانه گوشت کشتار شده در سال برای هر گیلانی حدود پنج کیلو و نیم بوده است که اگر این میزان را به ۳۶۵ روز تقسیم کنیم بطور متوسط می‌شود روزی حدود ۱۵ گرم.
گیلان از نظر تعداد بز و بزغاله در رتبه ۳۰ کشور قرار دارد. سرانه گوسفند و بره هر بهره برداری در گیلان ۳۷ راس و در کشور ۳۸ راس بوده است. تعداد بهره برداری گاو و گوساله در استان۶۰ هزار و ۸۷۵ مورد که دارای ۳۴۲ هزار و ۴۰۰ راس بوده و سرانه هر بهره بردار ۶ راس و سرانه گاو و گوساله هر بهره بردار در کشور نیز ۸ راس است.
– لطفا بفرمایید وضعیت دام و کشتارگاه‌های رسمی سال قبل چطور بوده است؟
در سال ۱۳۹۸ تعداد گوسفند و بره‌ای که کشتار رسمی شد حدود ۷۸ هزار راس بوده با وزنی بالغ بر یک میلیون و ۵۰۰ هزار کیلوگرم، از نظر تعداد ۱.۳۴ درصد از کل کشتار گوسفند بره کشور در استان گیلان انجام شده و از نظر وزنی ۱.۳ درصد به استان اختصاص می‌یابد. تعداد ۶۴ هزار راس نیز بز و بزغاله کشتار شد که با وزنی بالغ بر یک میلیون کیلوگرم از نظر سهم استان در کشور، به لحاظ تعداد چهار درصد و از نظر وزنی ۴.۳۳ درصد وزن کشتار بز و بزغاله در کشور است. همچنین ۶۱ هزار راس گاو و گوساله در سال ۹۸ کشتار داشتیم که وزنی بالغ بر ۱۱ میلیون کیلوگرم به خود اختصاص داد و از نظر سهم به لحاظ تعداد ۷.۴۵ درصد و از نظر وزنی ۶.۵۳ درصد سهم استان در کل کشور بوده است. استان‌های معدودی هم در مورد پرورش گاومیش کار می‌کنند. استان گیلان ۷۰۳ راس گاومیش کشتار داشته با سهمی بالغ بر ۵.۱۱ درصد و از نظر وزنی حدود ۱۲۸ بوده که ۷۶/. درصد است. البته در فصول مختلف سال بسته به ذائقه و تقاضای مشتری و سفارش برای تامین گوشت، میزان کشتار گوسفند و بره یا گاو و گاومیش متفاوت است.
– پیشنهاد می‌کنم موضوع گفت و گو را از دام و تولید گوشت قرمز به مصرف گوشت ببریم. سرانه گوشت کشتار شده در گیلان چقدر است؟
برآورد جمعیت گیلان در سال ۹۸، دو میلیون و ۵۶۲ هزار نفر اعلام شد که با تقسیم وزن کل کشتار دام سیزده میلیون و ۹۹۰ هزار و ۳۰۸ کیلوگرم (۱۴ هزار تن) به جمعیت می‌توان گفت سرانه گوشت کشتار شده در سال برای هر گیلانی حدود پنج کیلو و نیم بوده است که اگر این میزان را به ۳۶۵ روز تقسیم کنیم بطور متوسط می‌شود روزی حدود ۱۵ گرم. البته در این مورد نیاز به توضیح بیشتری است. با توجه به «منبع کشتار دام» * سرانه مصرف گوشت به گرم در روز در سال ۱۳۹۷ کشور برابر ۱۲ و در سال ۱۳۹۸ برابر ۱۱ گرم بوده است که این میزان در استان گیلان در سال ۱۳۹۷، ۱۶ و در سال ۱۳۹۸، ۱۵ گرم بوده است. اما با توجه به «منبع هزینه درآمد» ** خانوار در سال، متوسط مصرف گوشت قرمز به گرم برای هر فرد در کشور در سال ۱۳۹۷، ۷۷/۲۶ گرم و در سال ۱۳۹۸، ۲۳ گرم بوده است که در مقایسه با آمار منبع کشتار رسمی دام علاوه بر کاهش مصرف نشان می‌دهد خانوارها در کشور علاوه بر کشتار رسمی دام از کشتار غیر رسمی دام نیز برای مصرف خود استفاده کرده‌اند.
قیمت مرغ در خرداد ماه ۱۳۹۹ حدود ۱۲ هزار تومان بود اما در تیر ماه ۱۳۹۹ با افزایش قابل توجه قیمت مرغ به حدود ۱۷ هزار تومان مواجه بوده ایم. کاهش قدرت خرید مردم موجب شده تا هنوز هم بسیاری از خانوارها جهت تامین این ماده پروتئینی در سبد مصرفی خود با مشکل مواجه باشند.
همچنین با توجه به منبع هزینه درآمد خانوار، متوسط سرانه مصرف گوشت به گرم برای هر فرد گیلانی در سال ۱۳۹۷ برابر ۲۰ گرم و در سال ۱۳۹۸ برابر ۱۷ گرم بوده است که در مقایسه با منبع تامین گوشت از کشتار رسمی دام نشان می‌دهد خانوارهای گیلانی گوشت قرمز مصرفی خود را بیشتر از چرخه کشتار رسمی دام تامین کرده‌اند. البته چون این میزان متوسط مصرف را نشان می‌دهد ممکن است فردی کمتر یا بیشتر گوشت قرمز مصرف کرده باشد.
–خب جدا از الگوی مصرف، طبیعتا قیمت گوشت در میزان مصرف خانوارها تاثیر دارد. به گفته کارشناسان تغذیه براساس استانداردها متوسط نیاز روزانه به گوشت برای جذب پروتئین لازم برای فرد حدود ۴۵ گرم است. بنابراین دریافت حدود ۱۵ گرم گوشت یعنی تامین کمتر از نصف میزان کالری لازم برای بدن.
بله، همینطور است. متوسط قیمت گوشت گوسفند و بره در گیلان تیر ۱۳۹۹، حدود ۹۰ هزار تومان و متوسط قیمت گوشت گاو حدود ۸۰ هزار تومان بوده است. قیمت مرغ در خرداد ماه ۱۳۹۹ حدود ۱۲ هزار تومان بود اما در تیر ماه ۱۳۹۹ با افزایش قابل توجه قیمت مرغ به حدود ۱۷ هزار تومان مواجه بوده ایم. کاهش قدرت خرید مردم موجب شده تا هنوز هم بسیاری از خانوارها جهت تامین این ماده پروتئینی در سبد مصرفی خود با مشکل مواجه باشند.
– چندی پیش به نقل از تسنیم در گزارشی با عنوان«آمار عجیب مصرف گوشت در ایران» با استناد به مرکز آمار ایران و با استفاده از داده‌های طرح آماری هزینه درآمد خانوارهای شهری و روستایی نوشته شده بود که هر خانوار ایرانی در سال ۱۳۹۷ حدود ۲۴ کیلوگرم گوشت مصرف کرده و در ادامه همان گزارش آمده بود«متوسط مصرف گوشت خانوارهای محروم (مربوط به دهک پایین) در کشور در سال ۹۷، تنها یک کیلوگرم در سال بوده است»! لطفا بفرمایید سرانه مصرف روزانه گوشت ایرانی‌ها در سال ۹۷ چقدر بوده است؟
با توجه به آمار ۲۴ میلیون خانوار در کشور و ۸۳ میلیون نفر جمعیت، با در نظر گرفتن بعد خانوار ۳.۴ نفر، میزان مصرف سرانه گوشت در روز ۱۹ گرم برای هر فرد ایرانی در سال ۱۳۹۷ ذکر شده است اما اگر بخواهیم میزان گوشت خریداری شده توسط خانوار از کشتار رسمی دام در ۱۲ ماه سال را در نظر بگیریم و سرانه را محاسبه کنیم عدد ۲۷ گرم بدست می‌آید. البته باید توجه کنیم یک منبعی که خانوار دارد مصرف می‌کند و ممکن است علاوه بر کشتار رسمی از کشتار غیر رسمی هم استفاده کند و یک منبع دیگر میزان کشتار دام رسمی است.
– حال اگر با همین روش یعنی با توجه به آمار هزینه-درآمد میزان مصرف سرانه گوشت در ایران را در سال۹۷ و ۹۸ محاسبه کنیم به چه عددی می‌رسیم؟
به عددی حدود ۲۳ گرم در سال ۹۸ و ۷۷/۲۶ گرم مصرف گوشت در روز در سال ۹۷ می‌رسیم که کاهش مصرف گوشت در سال ۹۸ نسبت به سال ۹۷ را مشخص می‌کند.
–خانوارها در سبد خرید خود چه مبلغی را به خرید گوشت اختصاص می‌دهند؟
در سال ۱۳۹۸ بطور متوسط یک خانوار ایرانی برای خرید گوشت دام، ۲۵.۶۷۶.۰۰۰ هزینه کرده که اگر این عدد را به متوسط قیمت سالانه گوشت در سال ۹۸ یعنی ۹۱۶۴۰۸ تقسیم کرده و تبدیل به گرم کنیم با توجه به عدد بعد خانوار هر نفر ۸۰۰۰ هزار گرم در سال گوشت مصرف کرده است که با تقسیم بر ۳۶۵ روز می‌شود ۲۳ گرم مصرف گوشت در روز.
– خوشبختانه گویا مرکز آمار ایران در خصوص وضعیت دام و کشتار دام در سال جاری، آمار فصلی ارایه داده است.
بله، مرکز آمار ایران اعلام کرد در بهار امسال، تعداد ۲.۹ میلیون رأس گوسفند و بره و ۹۷۷ هزار رأس بز و بزغاله توسط دامداری‌های کشور پروار شده است که نسبت به فصل زمستان سال گذشته، به ترتیب ۵۰.۷ و ۴۴.۵ درصد افزایش یافته است. نتایج طرح آمارگیری‌اندازه‌گیری فصلی تعداد و تولیدات دام سبک در فصل بهار ۱۳۹۹ نشان می‌دهد که تعداد گوسفند و بره موجود در دامداری‌های کشـور در خرداد ۴۷،۳ میلیون رأس و تعداد بز و بزغاله ۱۷ میلیون رأس بوده است که نسبت به زمان مشابه سال قبل، به‌ترتیب ۰.۱ درصد افزایش و ۲.۹ درصد کاهش داشته است. همچنین تعداد ۴،۸ میلیون رأس بره و ۲،۵ میلیون رأس بزغاله در فصل بهار سال ۱۳۹۹ در بهره‌برداری‌های پرورش‌دهنده دام سبک کشور متولد شده است که نسبت به فصل زمستان سال ۱۳۹۸، به ترتیب ۵۱،۵ و ۱۴.۷ درصد کاهش یافته است. براساس آمار در فصل بهار تعداد «گاو و گوساله» پروار شده در دامداری‌های کشور نیز ۳۸۵ هزار راس بوده است که ۲۱۷ راس آن به کشتارگاه‌های رسمی کشور عرضه و در این واحدها کشتار شده است. در مورد تولید گوشت قرمز در فصل بهار هم در کشتارگاه‌های رسمی کشور جمعا حدود ۸۳.۲ هزار تن گزارش شده که شامل ۴۶.۵ هزار تن گوشت گاو و گوساله، ۲۹.۴ هزار تن گوشت گوسفند و بره، ۵.۷ هزار تن گوشت بز و بزغاله و ۱.۶ هزار تن گوشت گاومیش و شتر بوده است. مقدار عرضه گوشت قرمز توسط این کشتارگاه ها، نسبت به فصل زمستان حدود ۱۲ درصد کاهش و نسبت به فصل مشابه سال قبل، حدود ۲۲ درصد افزایش داشته است.
گفتنی است به نقل از مرکز آمار ایران اطلاعات هزینه و درآمد خانوار روستایی در سال ۱۳۹۸ نشان می‌دهد که در حدود ۱۱.۲ درصد هزینه خوراکی و دخانی خانوار روستایی به گوشت دام اختصاص یافته است که سهم هزینه گوشت در سبد مصرفی خانوار بر حسب تعداد افراد خانوار (بعد خانوار) متفاوت است. همچنین بر اساس اطلاعات منتشر شده مرکز آمار ایران در خرداد ماه ۱۳۹۹ گوشت گاو وگوساله با ۰.۵ درصد وگوشت گوسفند با ۰.۲ درصد از افزایش قیمت نسبت به ماه قبل برخوردار بوده است. به طوری که قیمت گوشت گوسفند برابر با ۹۸۶۲۱ تومان و گوشت گاو و گوساله برابر با ۸۳۸۷۴ تومان برای هر کیلو بوده است.
