آبکنار؛ روستایی جلگه‌ای و ساحلی در جنوب تالاب بین المللی انزلی است که در همسایگی مرداب سیاه کیشم و نیلوفرهای آبی، این منطقه را به یکی از روستاهای هدف گردشگری شهرستان انزلی تبدیل کرده است.
روستای آبکنار که در فاصله ۳۸ کیلومتری از شهرستان انزلی و در جنوب تالاب انزلی واقع شده با برخورداری از مناظر زیبای تالابی، زیستگاه حیات وحش و پل چوبی که تا چند ده متری تالاب نصب شده، سهم بسزایی در گردشگری تالاب انزلی آیفا می‌کند.
در حال حاضر آنچه که در منطقه گردشگری پل چوبی آبکنار به شدت حیات تالاب انزلی را تهدید کرده؛ عقب نشینی آب و رویش آلاچیق‌ها و کلبه‌های چوبی بر بستر خشک و آفت زده تالاب است
با این حال این روستای تالابی در چند سال اخیر با تهاجم آفت سنبل آبی و سیطره آن بر بخشهای وسیعی از تالاب رنج می‌برد. رشد و گسترش گیاه مهاجم سنبل آبی، عدم لایروبی، ورود آلودگی‌های انسانی و پسماند موجب عقب نشینی آب و افزایش خشکی اراضی حاشیه تالاب در محدوده پل چوبی شده و بستر چرای دام و سو استفاده از این اراضی برای برخی سودجویان فراهم کرده است.
سرنوشت شنبه بازار در انتظار آبکنار
تصرف در حال حاضر آنچه که در منطقه گردشگری پل چوبی آبکنار به شدت حیات تالاب انزلی را تهدید کرده؛ عقب نشینی آب و رویش آلاچیق‌ها و کلبه‌های چوبی بر بستر خشک و آفت زده تالاب است. ساخت آلاچیق‌های تفریحی در بستر تالاب از آنرو حایز اهمیت و توجه است که شایبه تصرفات اراضی حاشیه تالاب انزلی را ایجاد می‌کند. اقدامی که به عقیده یک فعال اجتماعی و محیط زیست بندر انزلی می‌تواند در آینده نزدیک به تصرف و مالکیت این اراضی توسط سودجویان منجر شود.
«محمد کهنسال» کنشگر محیط زیست شهرستان بندر انزلی با بیان این نکته به مرور گفت:
این اقدام یک سودجویی است و در ابتدای امر محیط زیست شهرستان انزلی و آب منطقه‌ای باید جوابگو باشند.
این سازه‌ها توسط قایقرانان منطقه و با مجوز آب منطقه‌ای و محیطزیست برای مدت زمان کوتاه نصب شده‌اند و هر زمان که محیطزیست تشخیص بدهد جمع آوری خواهند شد.
وی با تأکید به اینکه اگر برخورد مناسبی از سوی دستگاه‌های متولی انجام نشود به سو استفاده از این اراضی منجرخواهد شد اضافه کرد: در صورت عدم واکنش به موقع، کسانی که به نصب این آلاچیق‌ها اقدام کرده‌اند ممکن است در سالهای بعد با ساخت سازه‌های سبک‌تر و ساختمان سازی نسبت به این اراضی ادعای مالکیت کنند. اتفاقی که در چند دهه پیش برای شنبه بازار انزلی رخ داد و به مرور زمان دکه‌های چوبی به ساختمانهای حاشیه روگا با مالکیت شخصی تبدیل شدند.
نصب آلاچیق ها مقطعی و کوتاه مدت است
در حالیکه فعال محیط زیست انزلی به برخورد صریح و ورود دستگاه‌های متولی در خصوص رفع تصرف حاشیه تالاب انزلی تأکید دارد؛ «سعید صیاد طلایی» رییس شورای اسلامی روستای آبکنار، نصب آلاچیق‌های چوبی در تالاب آبکنار را مقطعی و در اجاره قایقرانان منطقه عنوان کرد.
رییس شورای اسلامی آبکنار به مرور افزود: این سازه‌ها توسط قایقرانان منطقه و با مجوز آب منطقه‌ای و محیطزیست برای مدت زمان کوتاه نصب شده‌اند و هر زمان که محیطزیست تشخیص بدهد جمع آوری خواهند شد.
صیاد طلایی با تأکید به اینکه با نصب آلاچیق‌ها تصرفی انجام نشده این منطقه را خارج از طرح هادی روستا بیان کرد و ادامه داد: صیادان و قایقرانان منطقه هیچ نوع مالکیتی بر منطقه ندارند اما به شکل شفاهی در بخشهایی از مرداب و اسکله فعالیت دارند و تا مادامیکه محیطزیست یا آب منطقه‌ای تشخیص بدهند فعالیت آنها به منطقه آسیب وارد نمی‌کند مجاز به فعالیت هستند.
تغییر چشم انداز گردشگری تالاب آبکنار با طرح هادی جدید
رییس شوای اسلامی آبکنار با اشاره به عدم بازنگری طرح هادی روستا بعد از گذشت بیش از ۱۰ سال به نامه نگاری با بنیاد مسکن اشاره کرد و افزود: قرار است در طرح هادی جدید امتیازات گردشگری بیشتری برای منطقه آبکنار در نظر گرفته شود. با طرح جدید هادی، چشم‌انداز و سیمای گردشگری آبکنار تغییر کرده و اسکله قایقرانی، سازه‌ها و مغازه‌های فعلی جمع آوری و ساخت وساز جدیدی با رویکرد گردشگری در ساحل روستا ایجاد خواهد شد.
صیاد طلایی همچین در خصوص جمع آوری سنبل آبی در تالاب آبکنار جمع آوری این گیاه مهاجم را نیازمند عزم و اعتبار ملی دانست و بیان کرد: رویکرد محیطزیست در پاکسازی و مقابله با گسترش سنبل آبی تاکنون موفقیت آمیز نبوده. دستگاهی که پاکسازی سنبل آبی را انجام می‌دهد به شکل سطحی فقط ساقه‌های گیاه را خورد و در سطح آب می‌ریزد. درحالیکه سنبل آبی باید از ریشه جمع آوری شود. در این میان قایقران منطقه به شکل دستی تلاش‌های زیادی برای جمع اوری این گیاه مهاجم انجام دادند. اگر پاکسازی سنبل آبی به طور ریشه‌ای نباشد هر دانه این گیاه تا ۲۵ سال توانایی می‌تواند خود را حفظ و بازیابی کند.
با عقب نشینی آب دریا، شاهد فروکش کردن آب و افزایش خشکی تالاب در بخشهای مختلف خواهیم بود.: با افزایش اراضی تالابی، وقوع تصرفات توسط روستاییان منطقه دور از انتظار نیست.
رییس شورای آبکنار تأکید کرد: در سالهای اخیر با گسترش سنبل آبی در این بخش از تالاب، حیات پرندگان و آبزیان تهدید می‌کند و زیستگاه پرندگان مهاجر نابود شده است. تخریب زیستگاه،کاهش آبزیان و عدم مهاجرت پرندگان، معیشت روستاییان حاشیه تالاب انزلی در مناطق آبکنار، سنگاچین و کپورچال که با صیادی و شکار تامین می‌شود را به خطر‌انداخته است.
با عقب نشینی دریا، تصرف اراضی دور از انتظار نیست
در حالیکه اداره کل محیط زیست گیلان به دفعات از رفع تصرف اراضی حاشیه تالاب خبر داده است، در خصوص نصب آلاچیق‌ها در بستر خشک و کم عمق تالاب انزلی در منطقه آبکنار چه واکنشی داشته است؟
«سیدحسن جعفری» مدیر اداره‌ی محیط زیست شهرستان بندرانزلی در پاسخ به مرور با تأکید به اینکه در حال حاضر متولی تالاب انزلی، منابع طبیعی است افزود: با توجه به اینکه سند تالاب بنام منابع طبیعی است این دستگاه باید پاسخگو باشد. در عین حال طبق گزارشات و بازدیدهایی که داشتیم، تصرفی انجام نشده است و تعداد آلاچیق‌هایی که در بستر خشک تالاب نصب شده‌اند در صورتی تصرفی محسوب می‌شوند که دیواره گذاری و حصار کشی شده باشند.
رییس محیط زیست شهرستان انزلی با بیان اینکه با عقب نشینی آب دریا، شاهد فروکش کردن آب و افزایش خشکی تالاب در بخشهای مختلف خواهیم بود تأکید کرد: با افزایش اراضی تالابی، وقوع تصرفات توسط روستاییان منطقه دور از انتظار نیست.
جعفری در خصوص اقدامات این سازمان برای مقابله با گسترش سنبل آبی درمنطقه مردابی آبکنار افزود: از ابتدای سال با بهره گیری از یک دستگاه دروگر سنبل آبی موفق به جمع آوری ۴۰ تن شدیم که در ادامه کار دستگاه با مشکل فنی مواجه شد و در دست تعمیر قرار گرفت. در این فاصله با کمک جوامع محلی و قایقرانان منطقه پاکسازی تالاب از این گیاه مهاجم در حال اجراست.
وی با تأکید به اینکه مقابله و پاکسازی اصولی تالاب انزلی از سنبل آبی نیازمند اعتبارات ملی است بیان کرد: عقب نشینی دریا در رسوب گذاری و خشکی حاشیه‌های تالاب اثر گذار بود و تنها راهکار کوتاه مدت در این خصوص مدیریت منابع آبی حوضه‌های آبریز تالاب انزلی است و راهکار بلند مدت نیز رایزنی در سطح منطقه‌ای با سایر کشورهای حاشیه دریای خزر به منظور مدیریت تامین آب رودخانه‌های اصلی تامین کننده آب دریا خواهد بود.
