ایجاد محدودیت زمانی در صادرات کیوی؛
صادرات کیوی؛ ضرورت گیلانی‌ها، قاطعیت مازنی‌ها
وزارت کشاورزی در تبصره‌ای، تاریخ ۷ مهر را به‌عنوان آغاز صادرات کیوی اعلام کرده است. اما این تصمیم بدون‌شک در صادرات کیوی ایران و گیلان که پیشتاز این حوزه است تاثیرات منفی بر جای خواهد گذاشت.
این مبحث از تیرماه گذشته در گیلان آغاز شد و به اعتقاد اکثر فعالان حوزه صنعت کیوی؛ به‌جهت افزایش تولید محصول امسال تاریخ پانزدهم شهریورماه زمان مناسبی برای آغاز صادرات این محصول در نظر گرفته شد. این تصمیم با حمایت استاندار گیلان از وزیر کشاورزی درخواست شد.
در حالی‌که شروع صادرات کیوی از وزارت جهاد کشاورزی به فعالین گیلانی ابلاغ شده بود اما با کارشکنی برخی مدیران و فعالین اقتصادی استان مازندران و برگزاری دو جلسه با مسوولان وزراتخانه، تاریخ هفتم مهرماه به‌عنوان آغاز صادرات کیوی اعلام شد.
متاسفانه برخی فعالان استان مازندران مخالف صادرات زودهنگام هستند و با نفوذ خود مانع اجرای سیاستی شدند که طی دو الی سه‌سال گذشته از اول مهر نتیجه مثبت و ارزآوری خوبی برای صنعت کیوی گیلان به همراه داشت. معتقدم؛ این تصمیم سیاستی غلط است که به وزارتخانه تحمیل شده است، هرچند هدف آن رضایت همه طرف‌ها بود.
مشکل اصلی صنعت کیوی طی سال‌های گذشته، تولید کم و عرضه محصول نارس به بازار بود که موجب بروز مشکلاتی شد. میوه‌های باغی مانند سیب، گلابی و کیوی معمولا صددرصد رسیده به بازار عرضه نمی‌شوند، زیرا در مسیر برداشت، سردخانه و صادرات، این محصولات رنگ و کیفیت‌شان کامل می‌شود و قابلیت مصرف پیدا می‌کنند. بازار هدف نیز این موضوع را می‌پذیرد، اما نه در تناژ بالا بلکه به صورت نوبرانه قابل پذیرش است.
در حالی‌که سال‌های گذشته به دلیل کمبود آموزش و آگاهی، تولید به‌صورت سنتی انجام می‌شد اما امروز، با همکاری سازمان حفظ نباتات، معاونت باغبانی، سازمان نظام مهندسی کشاورزی و دانشکده کشاورزی گیلان بخصوص دکتر قاسم‌نژاد و مرکز تحقیقات و کشاورزان، علم و تکنولوژی وارد باغات شده و کیفیت و تولید ارتقا یافته است.
امروز صنعت کیوی در گیلان پیشرفت چشمگیری داشته و حتی محصول ما قابلیت صادرات از پانزدهم شهریور را دارد و این تأخیر در صادرات، به‌ویژه امسال که تولید بیش از دو برابر سال گذشته است، باعث می‌شود میوه در باغات به‌علت زمان محدود در برداشت نرخ کاهشی در کوتاه‌مدت داشته باشد و عرضه در بازار افزایش یابد.
از آن‌جا که کیوی محصولی صادراتی است، قیمت ارز نیز در این روند اثرگذار است. مسئولان باید در این برهه وارد عمل شوند و با ایجاد دروازه‌های صادراتی، به تولیدکنندگان کمک کنند.
برخی معتقدند؛ درخواست تعویق صادرات ناشی از فعالیت مافیایی است، اما من با این نظر مخالفم. در هر زنجیره صادراتی تضاد منافع وجود دارد، در گذشته، وقتی صنعت کیوی به این سطح نرسیده بود، کشاورزان و مسئولان جهاد کشاورزی، صادرات زودهنگام را موجب آسیب به این صنعت و محصول می‌دانستند اما تجربه نشان داد که این اقدام نتیجه‌بخش بود. اکنون نیز مسئولان باید با مشورت کارشناسان و محققان صنعت، محدودیت‌های صادراتی را بررسی و در صورت امکان لغو کنند.
به‌عنوان یک فعال بخش خصوصی، اعتقاد دارم لغو محدودیت صادرات به تولید آسیب نمی‌زند، به‌شرط آن‌که از علم و تکنولوژی موجود در صنعت بهره‌برداری شود و فرآیندی منطقی برای صادرات ترسیم شود. صادرکنندگان باید در زمان‌هایی که عرضه زیاد است و ممکن است به بازار ضربه بزند، مدیریت شوند، و مسئولان با مجوزهای مشخص، صادرات را آزاد و از زنجیره تولید حمایت کنند.
محدودیت صادرات، به‌ویژه در سال‌هایی مانند امسال، می‌تواند به ارزش محصول ضربه بزند و به‌نفع هیچ‌کس نیست. در هر صنفی، برخی افراد دیدگاه کوتاه‌مدت و خودمحورانه دارند، اما اکثریت تولیدکنندگان، تجار و سردخانه‌داران در مسیر ارتقای صنعت کیوی عمل می‌کنند.
زمانی که صادرات محدود شود، همه متضرر می‌شوند. صادرکنندگان و سردخانه‌داران هرچه قدر زمان صادرات بیشتر انجام شود، سود بیشتری می‌برند و قیمت محصول بالاتر می‌رود. برخی اندک سردخانه‌دار منافع‌شان در نگهداری میوه در سردخانه و دریافت کارمزد هست و ترجیح می‌دهند محصول در سردخانه بماند تا کارمزد دریافت کنند، اما اکثریت سردخانه‌داران با تجارت و صادرات کیوی منفعت‌شان در صادرات بیشتر است و هرچه کیوی گران‌تر می‌شود منافع‌شان بیشتر می‌شود.
محدودیت صادرات می‌تواند باعث از دست رفتن بازار و ورود رقبا شود. چین، به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده کیوی، حتی محصول نارس که به ما اجازه صادرات آن داده نمی‌شود را به بازارهای هدف عرضه می‌کند و از غیبت ما سود می‌برد، در حالی‌که ما مشغول محدود کردن صادرات خود هستیم.
شرایط اقتصادی و تحریم‌ها ممکن است صادرات ایران را تحت‌تأثیر قرار دهد، اما تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی تلاش می‌کنند راه‌هایی برای ادامه صادرات پیدا کنند. موفقیت در ارسال محصول و برگشت ارز حاصل، نقش کلیدی دارد. اگر بتوانیم تحریم‌ها را دور بزنیم، بازار جهانی به کیوی ایران نیاز دارد و آسیبی متوجه ما نخواهد شد.
سال گذشته، بیش از ۶۰ درصد از تولید کیوی ایران، حدود ۲۰۰ هزار تن، صادر شد. در گیلان، انجمن صنفی کیوی با همکاری ریاست جهاد کشاورزی و اتاق بازرگانی، تلاش گسترده‌ای برای اطلاع‌رسانی وضعیت تولید و درخواست صادرات زودهنگام انجام داد.