مدیریت شهری هیچ دغدغه ای برای هویت و فرهنگ رشت ندارند

هوشنگ عباسی، شاعر و پژوهشگر گیلانی است که بیش از سه دهه پیرامون تاریخ، جغرافیا و فرهنگ گیلان قلم زده است. «کتاب شاعران گیلک و شعر گیلکی»، «لشت نشا سرزمین عادلشان»، «سیمای علی در فرهنگ گیلان»، «فرهنگ دانشوران و مفاخر استان گیلان»، «فرهنگ بازی‌ها و ورزش‌های بومی گیلان»، «فرهنگ زنان نامدار و هنرمند گیلان»، «بررسی ساخت اجتماعی»، «فرهنگی و اقتصادی روستاهای گیلان»، «مردم‌نگاری شهرستان رودسر، املش، رودسر و سیاهکل، آستارا و رشت»، « آوازهای سرزمین پدری » و… از تالیفات و کارهای پژوهشی اوست.

عباسی، عضوهیات موسس«خانه فرهنگ گیلان»، « انجمن مهرورزان گیل » بوده و با اداره‌ی کل میراث فرهنگی و اداره فرهنگ وارشاد اسلامی درامر تحقیق و پژوهش همکاری کرده است. با او که در زمینه‌ی گیلان‌شناسی، مردم‌شناسی، نقد و بررسی ادبیات، قلم می‌زند از روز رشت پرسیدیم.

 فلسفه نامیدن روزهایی در تقویم به نام شهرها چقدر ضرورت دارد؟

توجه به حقوق شهروندان و شهرنشینی در جامعه‌ی امروز ما هنوز جا نیافتاده است. از این منظر وقتی روزی را به نام شهری نامگذاری می‌کنند باید با نگاه به هویت فرهنگی  اجتماعی آن شهر باشد. همچنین توجه به مسایل و مشکلات شهری و معضلات فرهنگی در این روز بیشتر می‌شود و ازاین منظر توجه‌ی ویژه به هویت شهر دارای اهمیت است.

این هوشمندی شاه عباس بود که بعد از گذر از دره سفید رود و منطقه‌ی منجیل، شهر رشت را که بزرگترین شهر در منطقه بود به عنوان مرکز گیلان انتخاب کرد. از آن تاریخ رشت بعنوان مرکز گیلان نام گرفت. همزمان با این انتخاب ، تجارتخانه های مختلفی در این شهر ایجاد شدند. به ویژه اینکه  رشت درحوزه‌ی ابریشم  حرف اول را در استان می زد.

چقدر تناسب وجود داشت که روز رشت ۱۲ دی باشد؟ گویا برسر نامگذاری در این روز اختلاف نظر وجود داشت.

معمولا نام گذاریها براساس اتفاقات مهمی که در آن خطه روی داده انجام می‌شود. گیلان در سال هزارهجری به دو بخش بیه پس و بیه پیش تقسیم می‌شد که در بخش بیه پس شهرهای رشت، فومن و منطقه گسکرات با مرکزیت فومن و تحت حکمرانی حکومت اسحاقیان و بخش بیه پیش در لاهیجان نیز با حکمرانی سلطان احمد خان کیایی بود. این دو حکمرانی همزمان با حکومت شاه عباس صفوی در ایران بود که به دنبال یکپارچگی در کشور حکومت سلاطین محلی را نابود می‌کرد. در نهایت شاه عباس صفوی  با یورشی عظیم به گیلان و کشتاری که به راه انداخت توانست حکومت های محلی را نابود کند. چنانچه سلطان احمد کیایی به بغداد فرار کرد.

این افراد هیچ دغدغه‌ای برای هویت و فرهنگ رشت ندارند و مسوولین ما در سر ‌جای خودشان نیستند. متاسفانه مسوولیت‌ها نه برحسب تخصص و دانش و کارشناسی بلکه به دلیل رابطه ها به افرادی واگذار شده‌اند.

لذا این هوشمندی شاه عباس بود که بعد از گذر از دره سفید رود و منطقه‌ی منجیل، شهر رشت را به عنوان مرکز گیلان انتخاب کرد که بزرگترین شهر منطقه بود. از آن تاریخ رشت بعنوان مرکز گیلان نام گرفت. همزمان با این انتخاب، تجارتخانه های مختلفی در این شهر ایجاد شدند. به ویژه اینکه  رشت درحوزه‌ی ابریشم  حرف اول را در استان می زد.

آیا این نامگذاری فرمالیته است؟ یا ضرورت دارد مدیران شهری سوای جشن های مختصر و … در این روز به نظرات کارشناسان و پژوهشگران هم بها دهند؟

در کل اینکه این نام گذاری چه روزی باشد اهمیت ندارد. اهمیت روز رشت اینست که بیاییم توجه ویژه ای به هویت اجتماعی، شهروندان و مشکلات شهری نشان بدهیم. در غیر اینصورت هر روزی می‌تواند بهانه ای برای توجه ویژه به نیازهای و مسایل رشت باشد.

شما سالها در این شهر زیست کرده اید و دوره های مختلفی را در آن دیده اید. اساسا مدیران مختلفی که روی کار می آیند چقدر به یک گفتمان مشترک برای نگریستن دوباره به رشت و دوره های تاریخی آن اعتقاد دارند؟

 هیچ. امروز که به مناسبت روز رشت در تالار گفتمان شهرداری رشت برای انعقاد تفاهم نامه‌ی گردشگری خلاق حضور داشتیم علاوه برمن «روبرت واهانیان» معمار، مورخ گیلانی، «دکترعلی صفایی»رییس دانشکده ادبیات وعلوم انسانی دانشگاه گیلان، «هاشم موسوی» رئیس پژوهشکده گیلان شناسی دانشگاه گیلان نیز حضور داشتند. با اینکه مهمانانی درسطح معاونین شهرداری از شهرهای مشهد و اصفهان هم درمراسم بودند اما یک نفر ازاعضای شورای شهر و شهردار رشت در جلسه حاضر نبود و این نشان می‌دهد که این افراد هیچ دغدغه‌ای برای هویت و فرهنگ رشت ندارند و مسوولین ما در سر ‌جای خودشان نیستند. متاسفانه مسوولیت‌ها نه برحسب تخصص و دانش و کارشناسی بلکه به دلیل رابطه ها به افرادی واگذار شده‌اند.

 به نظر شما چرا روز رشت همچون سال اول آن شور و شوق را ندارد؟

همیشه گفته‌‎‌اند احترام زیارتگاه را باید متولی داشته باشد. در حالیکه رشت مشکلات زیادی در بخش های مختلف از جمله رودخانه‌ها دارد. موهبتی که می‌توان فقط از حاشیه رودخانه هایش برای جذب توریست و گردشگری بهره گرفت اما متاسفانه تغییرات پی در پی شهرداران موجب شده تا مدیریت شهری نسبت به مسایل و مشکلات موجود احساس مسوولیت نداشته باشند حتی به شکل صوری و صرفا به فکر افزایش بیلان کاری خود هستند.

 وقتی مدیریت شهری نسبت به مشکلات موجود احساس مسوولیت نمی‌کند و مردم نیز مطالبه گر نیستند وهیچ مدیری در روز رشت دغدغه مند نیست نمی توان از شهروندان انتظار داشت نسبت به شهر خود احساس مسوولیت داشته باشند. در نهایت با آسیب به مبلمان شهری و ریختن زباله واکنش نشان می‌دهند.

به نظرم این روز می تواند فرصتی باشد برای ارتباط  دو سویه شهروندان با مدیریت شهری و مطالبه گری مردم از مسوولان باشد. چراکه معتقدم بسیاری از گیلانیان که در خارج از استان سمتهایی داشتند شرافت کاری خود را حفظ کرده و توانستند در رشد و توسعه اثر گذار باشند.

آیا می توان برای شهری که مدام در حوزه های اقتصادی و عمرانی در جا می زند صرفا با  یک نامگذاری مثل روز رشت یا عنوان کلانشهر بر مشکلات فایق آمد یا اساسا چنین انتظاری نباید داشت؟

حل مشکلات رشت منوط به علاقه مندی مسوولان و پیشگامی در رفع آنهاست. امروز معاون شهرداری اصفهان معتقد بود که رشت یک کلانشهر نیست بلکه جهان شهراست. چرا که رشت از یک شکوفایی فرهنگی در کشور برخوردار است. اینکه نزدیک ۱۷ قوم مختلف از گیلک تا کرد و تالش و ارامنه و.. دراین شهر در کنار هم زندگی می‌کنند یعنی اینکه توانسته اند همدیگر را درک کنند و قومیت گرایی کور دراین شهر حاکم نیست. در شهرهای دیگر این موضوع را کمتر می بینم که چندین قوم در کنار هم با صلح و دوستی در کنار هم زندگی کنند. این ویژگی  از آمیختگی فرهنگی در رشت نشات می گیرد و مسوولان باید از این ویژگی فرهنگی در رشت نهایت بهره را برای حل مشکلات ببرند.