چشمان خاتون با دیدن ویرانی عمارت‌ها به اشک نشست. ۲۴ بنای تاریخی با بیش از ۱۵۰ سال قدمت در بندر کیاشهر گیلان به دست ویرانگر زمانه سپرده شده است.
ماجرا از این قرار است که استپان لیانازوف روسی تبار قراردادی با میرزا حسین خان سپهسالار صدر اعظم ناصرالدین شاه برای انحصار صید در منطقه جنوبی دریای خزر منعقد کرد و اولین مرکز صید و بهره برداری از ماهیان خاویاری را در این ناحیه بنا نهاد.
آن زمان در بندر کیاشهر به جز چند خانه ی بومی، عمارتی وجود نداشت. روس‌ها ساختمان‌های پیش ساخته را با کشتی های تجاری به این منطقه انتقال دادند و به روایتی اولین سردخانه، نخستین سالن سینما و اولین لوکوموتیوها در این منطقه راه‌اندازی شد. عمارتی زیبا برای خود لیانازوف، ساختمان‌های ویلایی برای مدیران و بناهای نواری شکل برای کارگران نیز احداث شد.
زمان گذشت، دوره ها و مردمانی آمدند و رفتند. سالها این سایت از سوی شیلات مورد بهره برداری قرار گرفت و پس از آن مدیریت آن به شرکت مادر تخصصی ماهیان خاویاری واگذار شد.
به گفته مسئولان تا حدود دو دهه پیش این سایت همچنان تا حدی مورد استفاده قرار گرفت تا این که به کلی متروک ماند و به شدت رو به خرابی نهاد.
این در حالی است که این سایت تاریخی می‌توانست به یک شهرک سینمایی یا یک موزه بزرگ و منطقه گردشگری تبدیل و از محل عایدات آن به نحو مطلوبی حفاظت شود.
قدمت و سابقه شیلاتی بندر کیاشهر بالغ بر ۱۵۰ سال است و یکی از قدیمی‌ترین ادارت شیلات‌های کشور ( مرکز شماره دو شیلات کشور) به شمار می آید.
یک دهه پیش در ۱۳۹۲ یکی از رسانه‌های محلی کیاشهر از مزایده اراضی شیلات از سوی اداره کل شیلات استان گیلان خبر داده بود. به نوشته این رسانه شیلات گیلان قصد مزایده و فروش این زمین ها به بخش خصوصی برای ویلاسازی را داشت که توسط کنشگران منطقه مانع این اقدام شد. از آن زمان تاکنون این بناهای تاریخی به حال خود رها شده و با سرعت در حال تخریب است.
شهردار کیاشهر: شرکت مادر تخصصی جهاد کشاورزی مکلف به تبدیل این مکان به یک مجموعه‌ی گردشگری شده بود اما تاکنون این اقدام صورت نگرفته است .
شهردار کیاشهر درباره این سایت تاریخی به خبرنگار مرور گفت: در این محدوده مجموعا ۲۴ ساختمان شامل ۱۳ بنای ثبت شده در فهرست آثار تاریخی وجود دارد. اما متاسفانه با وجود ارزشمندی و ظرفیت تبدیل به یک مجموعه‌ی گردشگری بی نظیر از سالها پیش به حال خود رها شده است.
مرتضی عاطفی افزود: شرکت مادر تخصصی جهاد کشاورزی مکلف به تبدیل این مکان به یک مجموعه‌ی گردشگری شده بود اما تاکنون این اقدام صورت نگرفته است .
وی یادآور شد: متاسفانه با وجود پی گیری‌های صورت گرفته طی دو سال گذشته، هنوز مجوزهای لازم برای این کار صادر نشده است.
شهردار کیاشهر با بیان این که بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری در این سایت اعلام آمادگی کرده خاطرنشان کرد: تلاش ما بر این است که مدیران کشوری را برای انجام این مهم مجاب کنیم .
طبق قانون برنامه ششم توسعه، دستگاههای دولتی موظفند یا خودشان اقدام به مرمت بناهای تحت تملک کنند یا این امر را به بخش خصوصی واگذار نمایند.
مدیرکل میراث فرهنگی از بازدید رییس کل دادگستری گیلان خبر داد و گفت: مقرر شد نسبت به تعیین تکلیف مجموعه اقدام و مرمت سایت یا از طرف خود شرکت مادر تخصصی یا از طریق واگذاری به بخش خصوصی انجام شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان با بیان این که این مجموعه هفت هکتاری با بیش از ۱۵۰ سال قدمت در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است افزود: مطالعه و مستندسازی بناها انجام و سه یا چهار بنا مرمت شد، همچنین کلیه وسایل باقی مانده جمع آوری و به ساختمان توربافی انتقال داده شد تا به صورت موزه استفاده شود.
ولی جهانی اظهار داشت: قرار شد پروژه ای برای این سایت تعریف و کاربری آن بعنوان شهرک سینمایی، بوتیک هتل و بازار سنتی در نظر گرفته شود.
وی با اشاره به بازدید رییس کل دادگستری گیلان از این مجموعه خاطرنشان کرد: مقرر شد نسبت به تعیین تکلیف مجموعه اقدام و مرمت سایت یا از طرف خود شرکت مادر تخصصی یا از طریق واگذاری به بخش خصوصی انجام شود.
جهانی با بیان این که ظاهرا مدیران شرکت مادر تخصصی شیلات مایل به تعیین تکلیف این سایت نیستند یادآور شد: مکاتبه ای با حوزه قضایی کیاشهر انجام و درخواست تعیین تکلیف شده و ما نیز پی گیر هستیم .
کنشگران اجتماعی کیاشهر می گویند: شیلات بخش مهمی از هویت فرهنگی این منطقه است.
.شیلات بعنوان بخشی از بدنه ی جهاد کشاورزی یک سازمان دولتی و دارایی های آن متعلق به دولت و کشور است. شایعات مبنی بر این که شیلات در صدد است با تخریب این مجموعه تاریخی در آینده آن را تبدیل به ویلا برای مدیران عالی رتبه نماید بی شک صحت ندارد.
