نصب المان درب خانه های رشتی پیاده راه در مکانی دیگر

از پیاده راه شهرداری و سبزه میدان همواره به عنوان هویت شهر رشت نام برده می شود. مکانهایی نوستالژیک  که برای همه شهروندان رشتی و حتی گردشگران یاد آورخاطرات شیرین از شهر رشت است. علاقه مندی شهروندان رشتی به بافت مرکزی رشت از جمله پیاده راه شهرداری سابقه طولانی دارد و سال های درازی است که این مکان به همراه پارک سبزه میدان و حتی میدان بزرگ رشت و بازارهای منتهی به آن جزو اولویتهای اول مردم رشت در گشت و گذار شهری شده است.

علاقه مندی رشتی ها به بافت مرکزی موجب شد در طول یک دهه اخیر مدیریت شهرداری رشت تلاش های زیادی برای ارتقاء حس هویت و تعلق خاطر شهروندان به این شهر انجام دهد. لذا در همکاری با هنرمندان و با بهره گیری از نمادها و المان های شهری در صدد انجام این کار برآمد. نصب تندیس مفاخر استان، مجسمه زنان و مردان روستایی، مشاغل مختلف و المانهای فرهنگی و هنری مرتبط با هویت بومی محلی و سنتهای گیلان درمیادین و چشم اندازهای شهری از جمله این اقدامات بوده است.

در آخرین مورد نصب المانهای شهری در رشت، اواخر اسفند ۹۷ بود که بنایی آجری مزین به درب چوبی در پیاده راه راه رشت نمایان شد. نمادی کوچک از سبک مساکن گذشته این شهر که برای بسیاری از نسل جدید تازگی داشت و گویی روحی از گذشته در آن دمیده شده بود. احداث این سر در قدیمی از سوی سازمان سیما منظر و زیبا سازی شهرداری رشت در آن ایام با استقبال زیاد شهروندان و گردشگران مواجه شد.

در حالیکه در طول حدود یکسال گذشته سر در آجری هویت و جای خود را در پیاده راه شهرداری تثبیت کرده و به مکانی برای عکس انداختن یادگاری گردشگران تبدیل شده بود به ناگاه در روزهای گذشته تیشه بر پیکر این بنا زده شد. شهرداری رشت به یکباره و ناگهانی نماد میراث تاریخی رشت را تخریب کرد. موضوعی که حیرت و پرسش بسیاری از شهروندان را در پی داشت.

تخریب بنای آجری بدون ملاحظات فنی  

«تانا تولمی مقدم» پیمانکار مرمت بناهای تاریخی که ساخت این سر در آجری را برعهده داشت در این خصوص به مرور گفت: پیش از نوروز ۱۳۹۸ سازمان سیما و منظر شهرداری به دنبال اجرای المانی از معماری سنتی شهری رشت بود. به دلیل اینکه تا پیش از این ماکتها و بناهایی که تاکنون در گوشه کنار شهر احداث شده بودند برگرفته از معماری روستایی گیلان بود. لذا پس از اینکه اجرای این کار به من سپرده شد سعی کردم با الگوگیری از سبک خانه های قدیمی محله ساغریسازان این بنا را در طول مدت زمان یک هفته احداث کنم و مقرر شده بود این نماد برای مدت زمان یک ماه در پیاده راه شهرداری مستقر باشد.

تولمی با اشاره به بهره گیری از سازه های سبک در ساخت این بنا گفت: آجرهای بکار رفته در این کار به صورت آجر پلاک چسبان و سفالهای سر در آن نیز از سفالهای خانه های قدیمی رشت مربوط به ۱۲۰ سال گذشته تهیه شدند. هزینه انجام شده در اجرای این بنا حدود ۶۰ میلیون تومان شد که تاکنون شهرداری رشت هزینه آن را پرداخت نکرده است.

وی تاکید کرد: در گفت و گوهایی که با سازمان سیما و منظر شهرداری انجام شده بود قرار شد هر زمان این بنا جابجا شود با مشورت بنده و با کمترین خسارت باشد اما متاسفانه شاهد بودیم شهرداری بدون هماهنگی و اطلاع با پیمانکار اقدام به تخریب بنای مذکور کرد. در حالیکه می شد این المان با کمترین هزینه در مکان دیگری از شهر نصب بشود.

تولمی با اشاره به وجود خانه های قدیمی درمحله ساغریسازان رشت ادامه داد: مساکن قدیمی شهر رشت به دلیل رطوبت بالا و بارش زیاد دوام زیادی ندارند و نیازمند مرمت هستند. این در حالیست که بودجه کافی برای مرمت خانه های قدیمی باقی مانده در این شهر نداریم اما برخی از شهروندان به صورت شخصی اقدام به مرمت و بازسازی تعدادی از این خانه ها کرده اند.

مخالفت میراث فرهنگی با باقی ماندن بنای آجری

درحالیکه پیمانکار مرمت بناهای تاریخی از اقدام ناگهانی شهرداری در تخریب بنای آجری پیاده راه شهرداری خبرداد اما «بابک بهاری» معاون سازمان سیما منظر و زیبا سازی شهرداری رشت به مرور گفت: در طول ماههای گذشته چندین نامه از سوی سازمان میراث فرهنگی استان در خصوص برداشتن این المان به شهرداری ارایه شد.

وی ادامه داد: به دلیل اینکه بافت مرکزی شهررشت جزو میراث فرهنگی استان محسوب می شود هرگونه نصب المان و نمادی در این مکان نیازمند مجوز سازمان میراث فرهنگی است . برای این بنا نیز میراث فرهنگی به مدت ۲۰ روز ایام نوروز مجوز صادر کرده بود. برای باقی ماندن این بنا در پیاده راه شهرداری تلاش زیادی کردیم، اما در پی آخرین نامه ارسالی از سوی میراث فرهنگی به شهرداری، تهدید به پاسخگویی در مراجع قضایی شدیم. در نهایت به دلیل اینکه در ماههای گذشته مواردی از ریزش سفال و آجر بر روی شهروندان داشتیم نسبت به جابجایی آن تصمیم گرفته شد.

وی در مورد تخریب آجرها و سقف سفالی این درب هم بیان کرد: آجرها تخریب نشده و در عکس اینگونه به نظر می رسد. در حال حاضر کلیه آجرها، سفال و در چوبی بکار رفته در این بنا در سازمان سیما و منظر شهرداری موجود است و بزودی در مکانی جدیدی این بنا نصب خواهد شد.

معاون سازمان سیما و منظر شهرداری در پاسخ به این سوال که با توجه به میراثی بودن محدوده پیاده راه برای استفاده از المانهای جدید در این مکان چه برنامه ریزی در آینده خواهید داشت گفت: تاکنون سعی شده از المانهای متحرک و قابل جابجایی در پیاده راه استفاده کنیم. چند طرح با موضوعات مساکن روستایی و شهری برای ایام نوروز پیش بینی شده است که بعد از ایام دهه فجر نصب آنها شروع می شود.

بهاری همچنین به جابجایی گوی سبزه میدان رشت نیز اشاره کرد و گفت: پیش ازاین نیز گوی سبزه میدان در پی درخواست میراث فرهنگی به میدان مسکن مهر رشت انتقال داده شد. حتی میراث فرهنگی به نصب تندیس مفاخر رشت در سبزه میدان نیز ایراد گرفته و از این رو شهرداری در صدد بازسازی این تندیس ها برآمده است.

ناهمگونی بنای آجری با بافت میراثی پیاده راه

«ولی جهانی» معاون میراث فرهنگی سازمان صنایع دستی و گردشگری گیلان نیز در پاسخ به مرور تاکید کرد: این بنای آجری در بافت میراثی شهرداری رشت بنایی ناهمگون بود و بارها به شهرداری رشت در این خصوص تذکر داده بودیم. سازمان سیما و منظر شهرداری می تواند این بنا را در سایر خیابانهای رشت جانمایی کند. میراث فرهنگی استان با نصب هر گونه المان و نماد موقت و متحرک درمجموعه پیاده راه شهرداری در صورتیکه آسیبی به ساختمانهای میراثی وارد نکند مخالفتی نخواهد داشت.

وی در ادامه به مرمت ساختمانهای میراثی شهرداری اشاره کرد و افزود: براساس قانون، مجموعه ساختمان های بافت مرکزی رشت ثبت ملی میراث فرهنگی و نیازمند مرمت جدی هستند. بخصوص ساختمان ساعت شهرداری و ساختمان استانداری  قدیم از داخل به شدت آسیب دیده هستند. این ساختمانها دارای طرح احیا و مرمت بوده و شهرداری به عنوان مالک آنها باید هر چه زودتر اقدامات مرمتی لازم را شروع کند.

جهانی با اشاره به اینکه از ۱۰۰ درصد بناهای میراثی استان ۴۲ درصد آنها در اختیاردستگاههای دولتی قرار دارد گفت: تعداد ۱۱۰۰ آثار و بنای میراثی ثبت شده در استان وجود دارد که ۲۲۰ مورد آنها در اختیار ارگانها و دستگاههای دولتی است. این تعداد آثار شاخص و فاخر هستند و طبق قانون دستگاهها موظف به مرمت و احیا آنها هستند. میراث فرهنگی نیز نظارت این کار را برعهده خواهد داشت.

معاون میراث فرهنگی استان اضافه کرد: سازمان میراث فرهنگی آماده است از طریق صندوق توسعه و احیا مرمت بناها و آثار تاریخی را به بخش خصوصی واگذار کند.

وی از اختصاص ۱۰ میلیارد تومان اعتبار در دور دوم سفر ریاست جمهوری برای مرمت بناهای میراثی و تاریخی استان خبر داد و گفت: از این میزان ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان برای طرح توسعه موزه رشت، ۸۰۰ میلیون تومان برای موزه لاهیجان و ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان بابت مرمت تعدادی بناهای تاریخی استان در نظر گرفته شده است.