آیا جنگ قیمت‌ها در نفت تقابل روسها و سعودی‌هاست، یا در واقع سعودی به نیابت از ترامپ در بازار نفت حضور دارد. اتفاقات اخیر که پس از وقوع بحران ویروس کرونا در بازار نفت اتفاق افتاد خبر از وقوع عصری جدید در بازار نفت می‌دهد.
روزگاری اوپک؛ [شما بخوانید عربستان] تعیین کننده‌ی قیمت و وضعیت بازار نفت در جهان بود. تصمیمات اوپک معمولاً به گونه‌ای اتخاذ می‌شد تا منافع تولید کننده و مصرف کننده تامین شود و خللی بر نظم نوین جهانی که پایه گذاری آن در غرب اتفاق افتاده بود وارد نشود.
به جز میانه‌ی دهه‌ی ۹۰ و داستان قیمت گذاری بر اساس نت ـ بک که روشی غیراقتصادی برای تولید کننده بود و سرانجام باعث فروپاشی اقتصادی شوروی سابق شد، در باقی ایام معمولا تصمیمات اوپک بیشتر رنگ و بوی اقتصادی داشت تا سیاسی.
به زعم نگارنده البته داستان ۱۹۸۵ میلادی در واقع حرکتی از سوی عربستان، به دستور ایالات متحده برای افزایش شیب نزولی اقتصاد در شوروی سابق بود که با توجه به رکود فراگیر اقتصاد جهانی در آن روزها و البته تصمیمات عربستان در کاهش هر چه بیشتر قیمت، سرانجام به فروپاشی اقتصادی شوروی انجامید.
پس از افزایش قیمت نفت در ابتدای قرن بیست و یکم و پیشرفت تکنولوژی‌های استخراج و تولید، تولید از منابع نفتی در آفریقا، آمریکای جنوبی، دریای شمال و منابع نامتعارف آمریکا و کانادا بیش از پیش در جهان محبوب شد و این امر باعث شد که تا منابع تولید نفت در جهان متنوع شده و به صورت چشمگیری توسعه یابد؛ وقوع این مهم باعث شد تا عوامل تعیین کننده مربوط به تقاضا در بازار نفت بسیار متبلورتر از عوامل تعیین کننده مربوط به عرضه شود، چرا که به دلیل تنوع منابع و جغرافیای تولید دیگر وقوع اتفاقاتی که منجر به کمبود در بازار نفت باشد دور از تصور است.
از این رو نقش ایالات متحده و چین به عنوان اصلی‌ترین بازارهای مصرف در تعیین قیمت و سیاست‌های عرضه و تقاضا بسیار پر رنگ شد؛ همچنین نقش بانک‌های این دو کشور در تنظیم سیاست‌های انقباضی و انبساطی در اقتصاد جهانی بسیار تعیین کننده شد.
فروپاشی شوروی سابق و سرازیر شدن سرمایه های بین المللی به صنعت نفت و گاز روسیه این کشور را به یکی از سه ضلع اساسی تولید نفت در جهان تبدیل کرد و این امر باعث شد تا کشورهایی چون روسیه و مکزیک که عضو اوپک نیستند در غالب توافقی با نام اوپک پلاس برای کنترل بازاری که این روزها بیشتر از مازاد عرضه رنج می برد تا نبود تقاضا در کنار اوپک جمع شوند.
اجازه دهید پس از این مرور کوتاه، به بحث اول مطرح شده بازگردیم؛ ویروس کرونا رکود آنی و شدید اقتصاد جهانی و البته جدال روسها و سعودی‌ها در اوپک و همکاران باعث شد تا قیمت نفت سوار بر کالسکه سقوط شده و از عرش به فرش بتازد، سعودی‌ها تهدید به افزایش تولید کردند و به سرعت برای اجاره ابر تانکرهایی برای ذخیره نفت بر روی آب اقدام کردند، آنها مدعی هستند که هم اکنون تولید خود را به ۱۲ میلیون افزایش داده‌اند.
ترامپ که در ابتدا واکنش چندانی به کاهش قیمت نشان نداد و آن را برای پر کردن ذخایر استراتژیک خود مفید دانست، با توییتی که از الفاظ جالبی مانند: «چون انتظار می رود و امید است» استفاده کرده باعث شد تا با وعده کاهش بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون بشکه ای نفت کاهش قیمت متوقف شود و قیمت نفت تا کانال ۳۰ دلاری بالا بیاید.
البته این شرایط چندان پایدار نماند و مجدداً قیمت نفت بسیار خزنده شروع به کاهش کرد که به نظر می‌رسد قطع امید بازار از وقوع این کاهش بزرگ می‌تواند از دلایل آن باشد. از سویی اتفاقی که در زیر پوست شاخ و شانه کشی‌های سعودی‌ها و روسها در اوپک در حال وقوع است بی اعتباری سعودی در بین اوپکی‌هاست؛ عراق، نیجریه، لیبی در اوپک و مکزیک در اوپک پلاس از جمله نیازمندترین اعضای اوپک به فروش بالای نفت هستند. همچنین فراموش نکنیم که اوپک هیچ حمایتی از حذف دو عضو اصلی و اولیه‌ی خود از بازار یعنی ایران و ونزوئلا نکرد و عضو قدرتمندی مانند قطر را از دست داد. در چنین شرایطی علاوه بر اینکه کاری از دست عربستان برای کنترل سقوط در بازار بر نیامد و در واقع تدبیری از آن ها مشاهده نشد، لجاجت و تصمیمات هیجانی آنها در افزایش تولید وضع را بدتر از گذشته کرد.
حالا دیگر به نظر می‌رسد که چشم تولیدکنندگان بیشتر به دهان پوتین و ترامپ است تا سیاست‌ها و استراتژی‌های نفتی عربستان سعودی؛ که در سالهای خیر نشان داد که بیشتر یک کارگزار است تا تصمیم‌گیر نهایی در بازار نفت.
