طبق اسناد تاریخی و کتاب ارامنه در گیلان، قدمت حضور ارامنه در گیلان به قرن دو میلادی بازمی‌گردد که حتی منطقه گیلان بعنوان اسقف نشین به شمار می‌آمد. در دوره شاه‌عباس سی هزار ارمنی برای انتقال تجربه تهیه ابریشم و محروم کردن عثمانی از این پتانسیل به گیلان و رشت کوچانده شدند که در محله ارمنی بولاغ ساکن شدند. طبق ادعای ارامنه کلیسایی نیز در این محل وجود داشت که آثاری از آن وجود ندارد اما بدلیل اینکه ارامنه بدلیل روحیه صلح جوی خود اجازه دفن مسیحیان و لهستانی‌ها را در این گورستان می‌دادند.
بخش عمده‌ای از روایات ما در هنگام نشان دادن رشت به گردشگران و مسافران، با افعال ماضی و ارجاع به خاطرات خود و پدرانمان انجام می‌گیرد. بعد از اتفاقات مهمی که شهر از سر گذرانده بدلیل نزدیکی به مناطق مهاجر فرست نظیر تهران، اصفهان، قزوین، اردبیل، تبریز، زنجان و خلخال و سرریز شدن مهاجران به این شهر در برهه‌‌های زمانی مختلف منجر به تغییر بافت تاریخی شهر و حاشیه نشینی در آن شده است. بعد از توسعه شهر به سمت جنوب و جنوب غربی شاهد بوجود آمدن محلات مهاجر نشین نظیر حمیدیان، کوچه پژمان، معلولین، جماران و… شده ایم و در کنار آن با ورود قومیت‌های مختلف در دو اتفاق مهم جنگ تحمیلی و زلزله رودبار بافت مرکزی رشت بتدریج تخریب شد و آپارتمان و برج و واحدهای اداری جای آن را گرفت. برف ۸۳، ۸۶ و ۹۵ نیز بر سرعت این تخریب افزود. در کنار این اتفاقات روند شهرسازی رشت که از سال ۱۳۰۱ شروع شد با کشیدن خیابان‌های مختلف باعث جدایی بافت محلات شد. بطور مثال در اثر تاسیس خیابان سعدی تجارتخانه اوانسیان و ساختمان استانداری اسبق در یک سوی خیابان و دبستان مریم در سوی دیگر قرار گرفتند. اتقاقی که نظیر آن در جلفای اصفهان روی نداد و انسجام منطقه ارمنی نشین حفظ شد. بدلایل مختلف از جمله آتش‌سوزی بزرگ رشت در نیمه مرداد ۱۲۹۹ که باعث تخریب ۸ کاروانسرا، هزاران مغازه، چند مسجد و یک کلیسا شد اثر تاریخی شاخص بالای صد
سال در بازار رشت نداریم اما می‌توانیم با رایزنی و انعقاد تفاهم‌نامه از پتانسیل‌های موجود در ساختمان‌های قدیمی ارامنه در رشت برای جذب گردشگر بهره ببریم. همچنین در خصوص قبرستان ارامنه در منط سرچشمه رشت، می‌توان با کمترین هزینه ممکن و با باز کردن درهای این گورستان هم راه را برای پژوهشگران هموار کرد، هم برای بازدید عموم و هم حفظ محدود آثار باقی مانده رشت از قدیم. چون متأسفانه در هیچ گورستان تاریخی جز سلیمان داراب اثری از قبور قدیمی رشت وجود ندارد. متأسفانه در سال ۱۴۰۰ داروخانه کارون نخستین داروخانه شبانه روزی ایران تخریب شد اما مزار موسس آن در حیاط دبستان مریم در خیابان سعدی می‌تواند به عنوان جاذبه گردشگری مورد بازدید قرار گیرد. جاذبه گردشگری دبستان مریم محدود به این مزار نیست. مزار اوادیس واقف این بنا نیز در حیاط این مدرسه قرار دارد و بدلیل تعداد پایین ارامنه حاضر در گیلان در حال حاضر این بنا که تنها بنای کاملا سالم رشت با ۱۵۰ سال قدمت است، بعنوان شورای خلیفه گری ارامنه کاربرد دارد. حتی اگر تنها دو روز در هفته اجازه بازدید از بنا داده شود بدلیل وجود اسناد مهمی از تاریخ گیلان در موزه این بنا و نیز وجود سالن آمفی تئاتر و بنای یادبود کشتار ارامنه به دست عثمانی، که فقط در رشت و اصفهان این بنای یادبود وجود دارد، می‌تواند علاوه بر پژوهشگران مورد استقبال عموم گردشگران نیز قرار گیرد. مطمئنا تولیت بنا با صاحبان آن خواهد بود و نقش شهرداری منحصر به هماهنگی برای بروز این اتفاق مهم در گردشگری مرکز استان و استفاده از این پتانسیل بزرگ خواهد بود. امید است با تلاش دلسوزان شهر و اجازه‌ی شورای خلیفه گری ارامنه شاهد انقلابی در بخش گردشگری رشت با استفاده از پتانسیل‌های راکد موجود در شهر باشیم .
