چهار داستان نویافته در رشت معرفی شد

نشست رونمایی از کتاب، “یوزباشی چه کرد و یعقوب چه گفت؟” از نشر دوبون، به بهانه‌ی انتشار چهار داستان نویافته از علی‌عمو به میزبانی کوروش رنجبر و با حضور رضا نوزاد (گردآورنده‌ی کتاب) و چراغی نویسنده اولین کتاب درباره‌ی علی عمو، به میزبانی کافه موزه رشت برگزار شد.

 

در این مراسم در ابتدا «کوروش رنجبر»، به تاریخچه داستان‌نویسی در ایران پرداخت و داستان‌های علی عمو را حاصل فضای باز دوران مشروطه و یک نسل قبل‌تر از هدایت و جمال‌زاده دانست.

 

«رضا نوزاد» نیز در ادامه اشاره کرد: در روزنامه راه خیال به این داستان‌ها برخوردند و داستان‌های جدید در شماره‌های نو یافته این روزنامه یافت شده است. وی افزود: بی‌شک رابینو به اشتباه نام روزنامه را خیال آورده و تصویر ناشر را با تصویر محمدعلی شاه اشتباه گرفته است.

 

نوزاد عنوان کرد: نبیره افصح‌المتکلمین کتابی با دستخط افصح‌المتکلمین برای نوزاد ارسال کرده که در آن خاطره‌ای ذکر شد و در این کتاب آن خاطره نیز ذکر شده است. پژوهشگران معتقدند؛ علی عمو همان افصح‌المتکلمین است.

در ادامه «رحیم چراغی»، به استفاده از آرشیو روزنامه‌های استاد نوزاد، برای انتشار کتاب اول علی عمو اشاره کرد و از فریدون و رضا نوزاد به‌عنوان خیر فرهنگی نام برد که با در اختیار قرار دادن آرشیو خود کمک بزرگی به کارهای پژوهشی انجام دادند.

 

این نویسنده، گنجاندن بخش گنجشک نامه کتاب از افصح‌المتکلمین را اصرار و علاقه سیروس طاهباز بر این موضوع، به‌دلیل نشان دادن سابقه داستان‌نویسی در خارج از پایتخت دانست. علیرغم اصرار طاهباز بر یکی بودن افصح‌المتکلمین و علی عمو، در گیلان به این صراحت به این جمع‌بندی نرسیده‌ایم.

 

 

به نظر این محقق و نویسنده، جمال‌زاده مانند نیما بدعت‌گزار و جریان‌ساز بود و با این دید که یک پازل وجود دارد که آغاز آن مشخص نیست، به علی عمو پرداختیم. وی اضافه کرد: فرض را بر این بگذاریم که افصح‌المتکلمین و علی عمو یکی نیستند؛ اما به‌دلیل احاطه رضا نوزاد به مطبوعات آن دوران، تنها کسی که می‌تواند در آینده این خصوص اظهار نظر کند، رضا نوزاد خواهد بود.

 

داستان‌های علی عمو بیشتر روایتی داستانی متاثر از هم‌زمانی با جریان مشروطه است و شرایط داستان‌های مدرن را ندارد. اما افصح‌المتکلمین، علیرغم روحانی بودن بیشتر متخصص ادبیات کلاسیک و فعال در فضای فرهنگی و کمک به مردم بود.

 

داستان‌های افصح‌المتکلمین به‌دلیل این شناخت گسترده از ادبیات کلاسیک، تحت تاثیر جنبش‌های قفقاز بود و داستان‌های او در فضایی تخیلی و غیرواقعی می‌گذشت؛ اما کتاب‌های علی عمو، عملا نشانه‌های داستان کوتاه و حضور در زندگی مردم کوچه و خیابان را داشت.

 

وی به تاثیرگذاری علی عمو برای پژوهش‌های گیلان‌شناسی و رشت‌شناسی و به ذکر خاطره خود از کار روی کتاب علی عمو پرداخت که حتی می‌توان در رویا نیز با علی عمو به کوچه پس کوچه‌های رشت دوران مشروطه رفت.

 

در ادامه «رضا نوزاد»، به اهمیت کتاب ۵ جلدی تاریخ مطبوعات گیلان به‌عنوان چراغ راه در نشر کتاب جدید اشاره کرد و افزود: این پنج جلد مسیر مشروطه گیلانی در این روزنامه‌ها به وضوح بیان شده است و در شرایطی که تبریز امکان حضور در تهران نداشت و گیلانیان بودند که تهران را فتح کردند. اما گیلان کسروی را نداشت و میرزا حسین کسمایی و سایر نویسندگان و روزنامه‌نگاران گیلان در آن دوران نیز به این موضوع نپرداختند.