«چینی بندزنه… چینی بند می‌زنم»، این طنین آوای مردی است که از کوچه پس‌کوچه‌هایی که خانه کودکی‌‌ام در آن نفس می‌کشید، راه کشیده است به امروز. مردی که ندیدمش اما صدایش این سوال را به‌وجود آورد که او چه می‌کند؟ و البته از بزرگ‌ترها پاسخی شنیدم که سبب شد تا آن سال‌ها هی نگاهم را بدهم به قوری و قندان و بشقاب‌های چینی گل سرخی و بنشینم به فکر، که اگر بشکنند، چینی بندزن چه‌طور بندشان می‌زند و شکل و شمایل‌شان چگونه می‌شود.
شاید این از بدبیاری من بود که نشد در آن سال‌ها شاهد باشم چینی بندزن چطور تکه‌های شکسته ظروف چینی یا دیگ‌های سنگی را کنار هم قرار داده و مهیای استفاده می‌سازد.
بعدتر ولی خیلی وقت‌ها از دهان این و آن شنیدم شکستنی باید بشکند و گرنه کار و کاسبی چینی‌فروش‌ها چه باید بشود؟ هرچند این تمام ماجرا نبود و کم‌کم فرهنگ تعمیر اشیاء و لوازم از زندگی بسیاری رخت بربست.
زمانی در هر محله‌ای بساط کوچک تعمیرکار کفشی برپا بود که تخت و پاشنه کفش‌ها را عوض می‌کرد و پارگی‌ها را دوخت می‌زد و با واکس و بند نو، کفش‌ها را نونوار می‌کرد. یا بخشی از کار خیاط‌ها به گشاد و تنگ کردن لباس‌ها، رفو و تعویض یقه و زیپ‌شان اختصاص داشت. آن سال‌ها رفع عیب و ایراد کیف و چمدان و چتر، رفوی فرش و گلیم و مواردی این‌چنین از امور معمول زندگی بود.
اما بعدتر گویی کنار گذاشتن تنداتند وسایل مصرفی پس از پدیدار شدن ایراد و خرابی یا حتی بدون آن در افراد بسیاری رواج یافت. متأسفانه هوس مصرف لوازم به‌روزتر و حرکت در مسیر مصرف، مطابق مد، آسیب‌های فراوانی به‌دنبال داشته است.
وقتی بالیدن به مصرفِ بیشتر، بخشی از فرهنگ اقشار مرفه و متوسط جامعه شد، به‌تدریج رویکرد تعمیر و استفاده بیشتر از کالاها، کاهش یافت و به نوعی برآمده از فقر و تنگدستی یا خساست تصور شد. این در حالی است که دوام طولانی و قابلیت تعمیر از افتخارات برخی از برندهای معروف و اصیل دنیا محسوب می‌شود.
از سوی دیگر کسی نیست که نداند تولید محصولات نیازمند منابع است و البته که منابع موجود بر کره زمین محدود و بعضا تجدیدناپذیر است و بی‌تردید تولید محصول بیشتر نیازمند صرف انرژی و منابع بسیار است.
از سوی دیگر مدیریت پسماند از چالش‌های مهم انسان امروز به شمار می‌آید و مصرف‌گرایی ضربه بسیار بزرگی بر محیط زیست وارد می‌آورد. ازاین رو بهره‌وری صحیح رویکرد ارزشمندی در دنیای امروز به‌شمار می‌آید. در واقع توانایی انسان‌ها برای استفاده مطلوب‌تر از آن‌چه که در اختیار دارند، بسیار پسندیده است و این توانایی دربرگیرنده طیفی بسیار گسترده است.
به‌عنوان مثال بانویی که برای پنهان ساختن لکه روی پیراهنش، آن را گلدوزی می‌کند و گاه با شور برای دیگران قصه این گلدوزی را تعریف می‌کند، هم قدمی مؤثر در کمک به اقتصاد خانواده، حفظ منابع و محیط زیست برداشته و هم الهام‌بخش دیگران برای مصرف بهینه است. همچنین در همین طیف می‌توان، به تحسینِ تلاش‌های مدیریت یک کارخانه برای تولید محصولاتی با کیفیت بهتر، دربرداشتن قابلیت تعمیر و البته مقرون به صرفه‌تر زبان گشود.
لازم به ذکر است در سال‌های اخیر با توجه به رنجوری اقتصاد ایران و دشواری معیشت، رویکرد مردم نسبت به تعمیر کالاهای مصرفی‌شان افزایش یافته است. اما اطلاع‌رسانی درباره ارزش این رویکرد در عرصه حفظ انرژی و منابع و حفاظت از محیط زیست درجامعه به‌ویژه در بین اقشار مرفه باید بیش از پیش لحاظ شود.
از یاد نباید برد اهمیت تعمیر ومصرف بهینه در جهان امروز به‌اندازه‌ای است که روزی را در تقویم جهانی به آن اختصاص داده‌اند. گفتنی است که از سال ۲۰۱۷ در راستای پررنگ ساختن ارزش و اهمیت تعمیر، سومین شنبه ماه اکتبر را روز جهانی تعمیر نام نهاده‌اند.
و اما در آخر باید گفت، متولیان فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، می‌توانند نقشی به‌سزا در آگاهی‌بخشی، جلب نگاه مردم به مصرف صحیح و همچنین نظارت کافی بر عملکرد تولیدکنندگان و واردکنندگان اجناس به‌منظور افزایش کیفیت کالاها و دربرداشتن مزیت قابل تعمیر بودن آن‌ها داشته باشند.