حوزه اجتماعی و شهری گیلان در سال ۱۴۰۰ مانند دیگر حوزه‌ها، سالی شلوغ و پر خبری را پشت سر گذاشت، به‌ویژه در حوزه درمان که مردم این استان سه پیک کرونا را پشت سر گذاشتند و واکسن هایی که در نهایت با حواشی زیادی وارد استان شدند و تمام ایام سال رنگ و بوی کرونایی داشتند.
خاموشی های گسترده و با برنامه، رمز ارزها، ورود قوه قضاییه به صنایع ورشکسته استان به منظور احیای آنها، تجمعات کارگری و فرهنگیان، آبگرفتگی شهرها، رانش کوه، عزل و نصب های پی در پی مدیریت شهری رشت، پسماند و گرانی برنج از مهمترین رویدادهای اجتماعی و شهری این استان در سال ۱۴۰۰ بود که در صدر اخبار اجتماعی گیلان قرار داشت و واکنش‌های زیادی را در شبکه‌های اجتماعی برانگیخت. مروری کوتاه براین رویدادها خواهیم داشت.
پیک سوم تا ششم کرونا
زنگ خطر شیوع پیک چهارم کرونا با شروع هفته سوم فروردین در گیلان زده شد. ورود بیش از ۹۰۰ هزار خودرو شخصی و حضور ۳ میلیون مسافر نوروزی در گیلان سوغاتی جز شیوع پیک چهارم برای گیلان به همراه نداشت. افزایش تعداد مبتلایان و بستری شدگان کرونا درمراکز درمانی به سرعت رنگ وضعیت شهرهای استان را تغییر داد.
بیش ازهمه شهرهای ورودی استان رودسر و رودبار روزهایی بیشتری را در رنگ قرمز کرونایی و نارنجی بسر بردند. شیوع پیک پنجم در اواخر تابستان و پیک ششم از اواسط بهمن، افزایش ناگهانی روند صعود کرونا در گیلان را موجب شد بطوریکه دانشگاه علوم پزشکی استان افزایش ناگهانی پیک های کرونایی را بی سابقه عنوان کرد. هر چند که با ورود واکسن به استان تا حدودی از میزان مبتلایان کاسته شد اما حواشی کمبود و تامین برخی از واکسنهای خارجی و تاکید علوم پزشکی به شهروندان در تزریق واکسنهای داخلی از جمله چالشهای وزارت بهداشت در واکسیناسیون مردم بود.
اعتراضات کارگری
قراردادهای موقت و نبود امنیت شغلی یکی از مهمترین دغدغه‌های صنفی کارگران شهرداری ها و پروژه های عمرانی استان در سالی که گذشت بود. با شروع سال کاری جدید، تعدادی از کارگران شهرداری منجیل به دلیل عدم دریافت مطالبات مزدی خود دست به اعتراض و تجمع زدند. اعتراضاتی که آغازگر سایر اعتراضات صنفی استان از سوی کارگران سد شفارود، بازنشستگان تامین اجتماعی و فرهنگیان در طول ایام سال شد.
در خرداد ماه نیز حدود هزار کارگر پروه سد شفارود از سوی پیمانکار تعدیل نیرو شدند. تعطیلی کارگاه سد، عدم دریافت مطالبات مزدی و حقوق و تعدیل نیروی ناگهانی موجب اعتراضات و تحصن چندین ماهه این کارگران شد که ماهها مورد بی توجهی و بی اعتنایی کارفرما قرار گرفت. اما درنهایت با در بهمن ماه با ورود نمایندگان مجلس و پیش از سفر رییس جمهور به استان بخشی از این مطالبات پرداخت و کارگاه سد مجدد بازگشایی شد.
رانش زمین درمناطق کوهپایه ای گیلان، روستای خرشک
در سالهای اخیر تداوم ریزش و رانش زمین در محورهای اصلی، فرعی، روستایی و کوهستانی مناطق مختلف گیلان زنگ خطر تخریب مناطق روستایی کوهستانی را به صدا در آورده است. ساخت وسازهای غیراصولی، برداشت بی رویه از معادن وعدم صحیح آبخیزداری از جمله مهمترین عوامل رخداد رانش و زمین لغزش ها در مناطق کوهستانی گیلان است. اوایل سال جاری بود که رانش زمین درمنطقه خرشک رودبار منجر به تخریب ۷ واحد مسکونی و یک مصدوم شد. اهالی روستا فعالیتهای معدنی یک شرکت بخش خصوصی را عامل رانش زمین در روستای خود معرفی کردند. در حالیکه از سوی ستاد بحران استانداری پرداخت وام بلاعوض و وعده زمین جایگزین برای ایجاد روستای جدید به اهالی داده شد اما مورد موافقت مردم روستای خرشک قرار نگرفت و بعد از گذشت ماهها همچنان خواهان بازگشت به روستای خود هستند.
ورود دستگاه قضا به صنایع ورشکسته گیلان
بازداشت متهمان پرونده رشت الکتریک و صنایع پوشش ایران یکی از اولین رویدادهای اجتماعی اردیبهشت ۱۴۰۰ در گیلان بود. بعد از اینکه ابراهیم رییسی در بازدید از صنایع پوشش و الکتریک از جدیت دستگاه قضا با عوامل ورشکستگی و نابودی این دو شرکت خبرداد، دستگاه قضا گیلان از فسخ قرارداد واگذاری شرکت صنایع پوشش گیلان و راه‌اندازی خط تولید جدید و بازداشت متهمان اصلی پرونده کارخانه رشت الکتریک ایران و صنایع پوشش ایران خبر داد.
با گذشت کمتر از سه ماه از دستور و تأکیدات رییس قوه قضاییه در برخورد با متخلفان تخریب صنایع پوشش و رشت الکتریک، «سید مهدی فلاح میری» دادستان گیلان از بازداشت متهمان اصلی پرونده کارخانه رشت الکتریک ایران و همچنین صنایع پوشش ایران خبر داد.
پیگیری بازگشایی و بازگشت به چرخه تولید برخی از کارخانه‌های گیلان که بعد از واگذاری به بخش خصوصی به مرور به ورطه تعطیلی کشیده شدند، شامل حال کارخانه تعطیل شده ابریشم گیلان نیز شد. کارخانه ابریشم گیلان نیز یکی از ۴ واحد بزرگ صنایع تبدیلی ابریشم در گیلان است که طی سالهای گذشته به بخش خصوصی واگذار و به تعطیلی کشیده شد.
در نهایت اوایل پاییز گذشته بخشی از تجهیزات ابریشم کشی کارخانه ابریشم گیلان، مورد تست فنی و راه اندازی قرار گرفت و در حال حاضر این بخش فعالیت خود را آغاز کرده است.
تولید و اشتغال
گیلان به رغم سرسبزی و زیبایی ، سالهاست از محدودیتها و معضلات متعددی در حوزه ی زیر ساخت، تولید، صنعت و اشتغال رنج می برد. فقر مدیریتی، تملک واحدهای صنعتی و تولیدی توسط بانکها ، فرار سرمایه گذاران و نبود نقدینگی در واحدهای تولیدی موجب شده نیمی از سه هزار واحد تولیدی ایتان عملا نیمه فعال و یا راکد باشند و عملا بار سنگین اشتغالزایی بر دوش کشاورزی و گردشگری گذاشته است. این درحالیست که به دلیل کمبود اراضی کشاورزی در استان امکان توسعه دراین بخش وجود ندارد و گیلان از استانهای دارای بیشترین آمار بیکاری است. بنا بر گزارش مرکز آمار کشور، نرخ شاخص بیکاری جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر در این استان طی سال گذشته ۹.۶ درصد بوده که در رتبه‌بندی استانهای کشور از لحاظ نرخ پایین بیکاری، گیلان، استان چهاردهم کشور محسوب می‌شود.
قطع آب کشاورزی شالیزاری مناطق مرکزی گیلان
سال زراعی جدید در گیلان که با کم آبی و کم بارشی بهاری آغاز شد به نوبت بندی آبیاری زراعی کشیده شد. بنابر آمارهای اداره کل هواشناسی گیلان در بهار امسال، متوسط بارندگی‌ها به نسبت بلند مدت ۱۸ درصد کاهش و نسبت به سال گذشته ۳۰ درصد کاهش را نشان داد و بر این اساس طرح نوبت بندی آب کشاورزی به منظور مدیریت بهینه مصرف آب ازسوی شرکت آب منطقه‌ای گیلان با نوبت بندی آب در فصل زراعی جاری به اجرا در آمد. در این طرح آب به صورت ۴ روز قطع و ۸ روز وصل برای مناطق مختلف استان رها سازی می‌شد. قطع آب کشاورزی شالیزاری مناطق شرق و غرب گیلان به دلیل دوری از حوضه سد سفید رود بار دیگر کمبود سدهای ذخیره سازی و ضعف در شبکه توزیع آب را در این مناطق را یاداوری می‌کند.موضوعی که سالهاست چالش و ضعف آب منطقه ای در سد سازی استان بوده است.
انتخابات پر حاشیه شوراهای شهر و روستا
اواخر خرداد جو سیاسی و اجتماعی استان درگیر انتخابات شوراهای شهر و روستا همزمان با سایر مناطق کشور شد. در حالیکه یک هزار و ۷۵۹ نفر برای انتخابات شوراهای اسلامی شهرها در استان ثبت‌نام کرده بودند، پس از رد صلاحیتهای گسترده و پر حاشیه از سوی هیاتهای نظارت و اجرایی در انتخابات و انصراف ۶ درصد کاندیداها، حدود ۸۳ و نیم درصد از دواطلبان اجازه یافتند از ۲۰ خرداد فعایلتهای تبلیغاتی خود را آغاز کنند.
انتخاباتی که با مشارکت ۵۶ درصدی گیلانی ها در انتخابات و با کمترین استقبال و مشارکت از سوی شهروندان همراه شد و منتخبین شوراهای شهر درمناطق مختلف استان با کمترین آرا موفق به ورود به شوراهای اسلامی شدند. اعتراضات به تقلب و رد صلاحیتها از حواشی انتخابات شوراهای اسلامی شهر در استان بود که بعد از گذشته ماهها همچنان در برخی نقاط ادامه دارد.
دستگیری اعضای شورای شهر لوشان
هنوز منتخبین شوراهای اسلامی شهر در انتخابات ۱۴۰۰ آغاز به کار نکرده بودند که خبر از دستگیری شهردار و تعدادی از اعضای شورای شهر لوشان به اتهام مشارکت در اختلاس، تصرف غیر قانونی در اموال دولتی و جعل متعدد اسناد از طریق سند سازی آمد.
همچنین عدم تثبیت مدیریت شهری و تغییرات پی در پی در انتصاب شهرداران در شهرهای استان بروز تخلفات و سواستفاه از جایگاه مدیریت شهری در برخی از شهرهای استان در سال جاری شد. بروز تنش و اختلافات در مدیریت شهری تالش ، لاهیجان، انزلی و رشت موجبات نارضایتی از مجموعه مدیریت شهری را دراین شهرها فراهم کرده است.
استیضاح شهرداران رشت
با شروع به کارشورای ششم و انتخاب هیات رییسه جدید، اولین اقدام اعضا رای به تداوم فعالیت سید محمد احمدی در سمت شهرداری رشت بود. اقدامی حمایتی که چندان دیری از ان نپایید که خبر از استیضاح احمدی آمد.
بعد ازاینکه احمدی در آخرین ماههای فعالیت شورای پنجم مورد سوال و در معرض استیضاح قرار گرفته بود، کمتر از دوماه از ابقایش توسط شورای ششم، ناگهان خبر از استعفایش درجلسه غیرعلنی شورای شهر داد. او که مشکلات شخصی و سلامتی را دلیل استعفایش بیان کرده بود اما منابع خبری واهمه از عدم تایید صلاحیت و امضا نشدن حکم وی توسط وزیر کشور، سهم خواهی و اختلاف با اعضای شورا در انتصابات شهرداری و مباحث مربوط به حوزه نظارتی را از جمله دلایل اصلی این استعفا دانستند. در نهایت نیمه اول شهریورایستگاه پایانی برای فعالیت«سیدمحمد احمدی» در شهرداری رشت بود که اعضای شورا با هفت رأی موافقت خود را با این استعفا پذیرفتند.
انتخاب علوی و استیضاح ناکام
بعد از استعفای احمدی،«سید امیر حسین علوی» عضو شورای ششم رشت یکی از سه گزینه برای تصدی شهرداری رشت بود که با کناره گیری دو رقیب خود توانست با ۹ رای موافق اعضا در صندلی شهرداری رشت بنشیند. اما بعد از گذشت سه ماه از فعالیت در دی ماه مورد سوال اعضای شورا قرار گرفت و علیرغم اینکه اعضا از پاسخهای علوی قانع نشدند اما از استیضاح وی خبری نشد. به فاصله کمتر از دوماه باردیگرعلوی درمعرض سوال و استیضاح شورا نشینان قرارگرفت اما این بار ورود مقامات عالی استان و انتقادازعدم ثبات درمدیریت شهری و نامه ایراد فرمانداری از نحوه سوال و استیضاح موجب شد استیضاح علوی برای بار دوم ناکام باقی بماند و علوی در شهرداری ماندگار شود.
معضل تکراری آبگرفتگی شهرهای گیلان
داستان ادامه دار آبگرفتگی معابر و خیابان های رشت و برخی از شهرهای استان چند سالی است که دیگر موجب غافلگیری شهروندان نمی شود. شهرهای رشت، انزلی و لنگرود از جمله مناطق استان هستند که با مشکلات جمع آوری آبهای سطحی در مواقع بارندگی های فصلی مواجه می شوند. آبگرفتگی های ادامه دارمعابر در شهرهای گیلان زمانی غم انگیز تر می‌شود که وارد شش ماهه دوم سال و آغاز بارندگی‌های طولانی مدت و گاها شدید می‌شویم به گونه‌ای که در برخی موارد، رفت و آمد مردم در برخی محلات به کلی مختل می‌شود. به عقیده شهروندان هیچ اراده‌ای برای مهار آبهای سطحی در استان وجود ندارد. این درحالیست مسوولان یا دلیل این امر را در نبود منابع لازم برای لایروبی سیستم فاضلاب و لوله گذاری آبهای سطحی اعلام می کنند.
فعالیت رمزارزها و خاموشی برق
قطعی‌های مکرر برق درگیلان از مباحث داغ تابستان در سال جاری بود. در حالیکه از دلایلی همچون کم بارشی، کم‌آبی بعنوان متهمان اصلی خاموشی در استان نام برده شد اما دراین میان متهم ردیف اول، مزرعه‌های استخراج رمز ارز و بیت کوین بودند. موضوعی که درافزایش مصرف برق استان و خاموشی‌های اخیر بی تاثیر نبود و به یکی ازچالشهای صنعت برق گیلان بدل شده است.
بطوریکه «محمد اسماعیل هنرمند» مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق گیلان از خسارت ۳۵ میلیارد تومانی دستگاههای رمز ارز به صنعت برق گیلان خبر داد و رمز ارزها را مقصر اصلی ناپایداری برق و بروز مشکلات فراوان برای بخش‌های تولیدی، صنایع ومصارف خانگی استان دانست.
در این میان اجرای خاموشی های گسترده و با برنامه به دنبال افزایش بار مصرفی مشترکین خانگی چالشهای زیادی را برای متولیان برق استان به همراه داشت.
از قطع برق ادارات گرفته تا خاموشی تیرکهای روشنایی معابر در خیابانها. با وجود اینکه در پاییز و زمستان با افزایش بارشها و کاهش مصرف برق از فشار بروی شبکه کاسته شده اما هنوز بسیاری از مناطق با خاموشی های بی برنامه دست به گریباند.
رد شیوه نامه ساخت و ساز زمین های نسقی رشت توسط دیوان عدالت
ساخت و ساز در املاک نسقی رشت از جمله مهمترین چالشهای مدیریت شهری رشت است که سالهاست به کلاف سردرگم شهرداری در مواجه با متقاضیان پروانه ساخت تبدیل شده است. رشت از معدود شهرهای کشور است که به گفته معاون شهرسازی نیمی از املاکش در محاصره اراضی کشاورزی و املاک نسقی قرار دارد و بنا به آمارهای موجود تاکنون بیش از ۱۷ هزار واحد مسکونی نسق ساز در آن احداث شده که تعداد زیادی از آنها از دریافت خدمات وانشعابات آب و گاز و برق به شکل قانونی محروم مانده‌اند و از طریق روشهای مختلف این خدمات را دریافت می‌کنند. با این وجود مدیریت شهری رشت طی یک دهه اخیر تلاشهای زیادی برای ساماندهی ساخت وساز شهری در املاک نسقی انجام داد که آخرین آن تدوین شیوه نامه املاک نسقی به منظور اجرای ضوابط و مقررات ساختمانی و جلوگیری از خلاف سازی در این شهر بوده، امری که بعد از مدتها انتظار برای تصویب از سوی استانداری در ابتدای کار بلافاصله با شکایت شخصی و حکم دیوان عدالت اداری باطل و از اجرا بازماند.
افتتاح تالار و کتابخانه مرکزی رشت
تالار مرکزی رشت در کنار کتابخانه مرکزی رشت یکی از طولانی ترین پروژههای عمرانی استان بود که ساخت آنها بیش از یک دهه به طول کشید. هر دو این پروژه ها امسال در حالی در آخرین روزهای عمر دولت روحانی به شکل عجولانه مورد افتتاح و بهره برداری قرار گرفتند که به طور کامل تجهیز و راه اندازی نشدند.
به خصوص اینکه تالار مرکزی بعد از سه سال بلاتکلیفی به دلیل کشمکش ودعوای مالکیت مابین شهرداری و اداره کل ارشاد گیلان بازگشایی شد اما درب کتابخانه مرکزی بعد از گذشت ۶ ماه از افتتاح به دلیل بدهی شهرداری و نبود تجهیزات بروی علاقه مندان باز نشده است.
گرانی برنج
افزایش قیمت برنج در استانی که خود تولید کننده و برطرف کننده نیاز نیمی از برنج کشور است در زمستان جاری چالشهای اجتماعی و اعتراضات زیادی را به دنبال داشت. قیمت برنج در گیلان طی هفته‌های ابتدایی دی ماه روند افزایشی به خود گرفت و در کمتراز یک ماه در بهمن ماه به مرزهرکیلو صد هزارتومان رسید. دپو و احتکار توسط دلالان و کارخانه داران به دلیل افزایش قیمت سایر محصولات سبد غذایی از جمله دلایل گرانی افسارگسیخته برنج در استان همسو با کشوراعلام شد. دولت برای جلوگیری از بروز تنش های اجتماعی و تامین نیاز کشور به واردات برنج خارجی روی آورد تا سدی درمقابل افزایش قیمت برنج باشد این درحالیست که برنج سفید گیلان در روزهای پایانی اسفند همچنان در مرز ۷۰ هزار تومانب اقی مانده و توزیع برنج خارجی نتوانسته موجب کاهش قیمت این محصول شود.
تجمع بازنشستگان فرهنگی گیلان
تجمع معلمان و فرهنگیان گیلانی همزمان با سایر استانهای کشور از جمله مهمترین رویدادهای اجتماعی گیلان در سالی که گذشت بود. اعتراض به طرح رتبه‌بندی معلمان و همسان سازی حقوق بازنشستگان بارها این صنف را به مقابل اداره کل آموزش و پرورش گیلان کشانده است. به گفته تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران، این تجمعات تا احقاق مطالبات بازنشستگان فرهنگی در همسان سازی حقوق و رتبه بندی مورد نظر معلمین ادامه خواهد داشت. 