در سال زراعی جاری ۱۴۰۴-۱۴۰۵ بهدلیل نزولات و بارشهای کم و بیسابقه پاییز و زمستان سال جاری، یقینا با مشکلات شدید کمآبی و خشکسالی در فصل زراعی بهویژه در ماههای اردیبهشت، خرداد، تیر و مرداد در سال آینده مواجه خواهیم شد.
باید دستاندرکاران علوم آب و خاک استان، چه در مجامع دانشگاهی و چه در موسسات و مراکز تحقیقاتی هم اندیشی علمی و اجرایی، برای حل مشکل کمبود آب آبیاری برای اراضی شالیزاری استان گیلان بهصورت ضربالعجلی و فوریتی برپا کنند.
بهرهوری اقتصادی آب کشاورزی در گیلان از ویژگیهای خاصی برخوردار است، چرا که هدف اصلی از بهرهوری آب در این استانها، افزایش ارزشهای تولیدی آب مصرف شده در قبال کاهش هزینههای ناشی از مصرف آب است.
لذا برای رسیدن به این هدف لازم است که از توجه صرف به میزان تولید و درآمد کشاورز خارج شد و افق دید را به سوی سودهای اکولوژیکی و بهره برگشت خالص اجتماعی و یا بهرهوری اجتماعی سوق داد. تخصیص بهینه و مدیریت مشارکتی آب کشاورزی در مناطق مختلف با استفاده از باز تخصیص آب از مصارف کمارزش به مصارف پرارزشتر، یکی از راهکارهای اساسی و اصولی در این بخش است.
شناسایی مناطق مستعد بروز خشکسالی کشاورزی به همراه پایش مستمر در سطح مناطق مختلف گیلان، راهاندازی سامانههای استانی پایش، پیشبینی و هشدار خشکسالی و کمآبی کشاورزی و مطالعه و بررسی شاخصهای مختلف و انتخاب شاخص مناسب برای تحلیل خشکسالی کشاورزی در گیلان باید مدنظر قرار گیرد.
تعیین معیارهای آسیبپذیری در بخش کشاورزی، هشدار بههنگام و بهموقع خشکسالی به کشاورزان، مدیران و برنامهریزان مسؤول مدیریت آب استان از طریق رسانهها، تعیین اثرات و میزان خسارات وارده به محصولات عمده کشاورزی و پهنهبندی کمآبی و خشکی در مناطق مختلف استان، تغییر الگوی کشت، زمان کاشت، اولویتبندی مناطق مختلف برای اجرای برنامههای مدیریت ریسک کمآبی و خشکسالی میتواند اثرگذار باشد.
برنامهریزی و تلاش در جهت رعایت الگوهای کشت مناسب با توجه به شرایط کمآبی در استان، در شرایط خشکسالی کمک زیادی به مدیریت منابع آبی میکند. بهعبارت دیگر میبایست از کشت محصولاتی که تولید آنها خیلی یشتر از نیاز استان بوده و مقادیر زیادی از آنها بهدلیل فسادپذیری با قیمتهای بسیار ارزان به خارج استان صادر میشوند و سود قابلتوجهی برای کشاورزان نداشته و فقط موجب مصرف آب بیشتر در بخش کشاورزی استان میگردند، جدا خودداری شود.
چه لزومی دارد که محصولاتی با مصرف آب زیاد ولی با اشباع تولید در بازار استان، قیمت پایین در بازار، فسادپذیری زیاد و کمضروری به لحاظ اهمیت غذایی، کشت و تولید شود و آن وقت برای تولید محصولات مهم و استراتژیک استان با کمبود آب در بخش کشاورزی مواجه باشیم؟!
در مرحله بعد، مسؤولین آب گیلان باید به هشدارهای مکرر کارشناسان آبخیزداری به وضعیت خاص فیزیوگرافی و هیدرولوژیکی حوضههای آبخیز استان توجه جدی داشته باشند. اجرای طرح جامع مدیریت منابع آب و یا اجرای طرح مدیریت جامع حوضههای آبخیز، آمادگی و مقابله با اثرات خشکسالی و یا بروز سیلابهای مخرب در مناطق شهری و روستایی یک ضرورت است.
بهرهگیری از مدیران و کارشناسان خبره، متخصص و آگاه به مسائل فنی و مهندسی و اقتصادی و اجتماعی کشاورزان در هر منطقه، تهیه و تنظیم تقویم دور آبیاری و تقویم زراعی براساس الگوهای کشت و تقاضای میزان آب در هر منطقه از گیلان، میتواند در زمان خشکسالی به کمک بخش کشاورزی گیلان بیاید.