بازارهای هفتگی که عموماً با نام ایام هفته شکل گرفته است، از کنار هم قرار گرفتن کشاورزان، باغداران و اساسا روستانشینان در بخشی از شهر تشکیل می شود. روستاییانی که حاصل دسترنج خود را در باغ ها و زمین های زراعی برای فروش و کسب درآمد در این بازارها عرضه می‌کنند.
یکی از جذابیت‌های گردشگری و جلب توریسم در استان‌های شمالی مخصوصاً استان گیلان بازارهای هفتگی است. رنگ‌ها و تنوع محصولات و عطر و بو‌های جذاب طبیعی و ارگانیک مردم حتی اهالی شهر را به سوی خود جلب می کند.
بازارهای هفتگی در گیلان از سابقه طولانی برخوردار است و اساس شکل‌گیری بعضی از شهرهای گیلان نیز براساس همین بازارهای هفتگی بوده مانند جمعه بازار یا دوشنبه بازار. تقریباً همه شهرهای گیلان دارای بازارهای هفتگی هستند. شهرهایی که براثر رشد هسته های روستایی و یا بازارهای هفتگی به وجود آمده اند. اغلب شهرهای گیلان از این دسته اند. ساکنین مناطق مختلف گیلان به دلیل مبادلات محدود تجاری درون منطقه ای خود، بازارهای هفتگی را سامان بخشیدند. شهرهای کوچک بسیاری با پیشوند یا پسوند گوراب (میدانی برای بازارهای موقتی) و بازار در گیلان وجود دارند که گوراب زرمیخ، گوراب پس، احمد سرگوراب، بازکیا گوراب، پیربازار و جمعه بازار از این جمله اند. این گونه شهرها دارای بازارهای یک و یا دو روز در هفته اند و این محل های موقت گردهمایی جمعیتی، به مرور ساکنین دایمی بیشتری را در خود جای داده اند. اغلب این نوع شهرها، فاقد ساختار منظم و برج و بارو بوده اند و بدون سازگاری با طبیعت رشد کرده اند و در معرض پدیده های طبیعی قرار دارند. شهرهای رشت، بندرانزلی و لاهیجان دارای بازار دایمی اند و در تمامی روزهای هفته، بازار در آن دایر است. بدان معنی است که آفرینش و پیدایش این شهرها از قاعده گفته شده پیروی نمی کنند. اما نیازمند به بازارهای محلی اند.
این بازارها که با فروشندگانی از قشر کشاورزان و باغداران شکل گرفته و برخی از فروشندگان زن با لباس‌های محلی به آن منظره زیبا و خاص طبیعی می‌بخشند از امتیازاتی برخوردارند که برخی از آن بدین شرح هستند:
ـ متعادل نگه داشتن نرخ اجناس، کالاها و جلوگیری از افزایش نامتناسب قیمت‌هاست.
ـ محلی برای دید و بازدید دوستان و آشنایان
ـ مناسب ترین مکان برای خرید و فروش بدون واسطه و خالی گذاشتن جیب دلالان
ـ وجود بازارهای هفتگی در بهبود نسبی مشکلات اقتصادی مردم تا حدی تاثیرگذار است و بسیاری از جوانان بیکار با حضور در این بازارها، بخشی از مشکلات خود را سر و سامان می‌دهند.
ـ عده ای نیز به رغم کار کشاورزی، باغداری و … در روزهای بیکاری به فروشندگی در این بازارها مشغول می شوند تا با کسب روزی حلال، بخشی از زخم‌های زندگی را تسکین دهند.
در نگاهی کلی به برخی از مزایای اشاره شده می‌توان آنها را در راستای اقتصاد مقاومتی و تقویت امید به زندگی و جلوگیری از مهاجرت و حاشیه‌نشینی شهرها دانست. از موارد قابل اتکا در بازارهای هفتگی نقش زنان محلی است که محصولات دامی، غذایی و صنایع دستی تهیه شده خود را در این بازارها همپای مردان به فروش می‌رسانند و در اقتصاد محلی استان نقش ایفا می‌کنند.
این بازارها در کنار فواید البته معایبی نیز دارند:
ـ از بین بردن تثبیت قیمت کالا در مناطق مختلف شهری با توجه به قیمت نازل انواع کالا عرضه شده در این بازارها.
– ازدحام و تجمع مردم در نقطه ای از شهر و ترافیک و تردد وسایل نقلیه و عابرین در معابر عمومی.
ـ عدم نظارت سریع، دقیق و گسترده.
– فقدان استاندارد لازم کالاهای عرضه شده در این بازارها.
به رغم معایب برشمرده شده، اما وقتی همین معایب در کنار فواید آن قرار می‌گیرند اغلب از اهمیت کمتری برخوردارند و حتی برخی از آنها از نگاه مردم مزیت نیز محسوب می‌شوند. اگر برای بازارهای هفتگی اهداف مشخص همچون جلب گردشگران، بهبود شرایط اقتصادی، ایجاد نشاط اجتماعی و همدلی تعیین شود در کنار نظارت و برنامه‌ریزی مناسب برای ایجاد بازار هفتگی در محلات و اماکن مناسب ـ از حیث قوانین ترافیکی ـ می تواند امکان انتخاب و فرصت های متنوع و متکثری را به شهروندان ارائه دهد. امری که اقتصاد نواحی شمالی کشور در سالیان گذشته به آن عادت نموده و جز فرهنگ سنن بومی آن محسوب می شود.
شهر رشت تنها شهر استان گیلان است که به واسطه فضای کاملا شهری و ایجاد بازارهای متفاوت برای عرضه محصولات از نعمت بازارهای هفتگی برخوردار نیست اما به صورت پراکنده و مخصوصاً در روزهای جمعه، شاهد کشاورزان و روستاییان زیادی هستیم که در نقاط مختلف شهر در حال دستفروشی محصولات کشاورزی خود هستند. این امر در کنار تنوع و تعدد انتخاب برای شهروندان یک فرصت اقتصادی برای کشاورزانی خواهد بود که به هر دلیلی از چرخه دادوستد تجاری بدور مانده اند و نتوانسته اند در چرخه اصلی اقتصاد کشور قرار گیرند.
به نظر با ساماندهی و ابتکار عمل بیشتری می توان در اماکن و نقاط مناسب شهر، فرصت هایی از این دست فراهم نمود که پیش از آنکه به تدریج این فرهنگ دیرینه بومی مجددا تقویت یافته و بخشی از جریان مالی مرکز استان به انحاء مختلف به کمک و یاری روستاییان آید که این سال ها نیازمندترین قشر جامعه محسوب می شوند..
