آشنایی با دغدغه‌های شغل پرمخاطره جهان؛
تکنسین‌هایی که در آسمان شهر کار می‌کنند
شاید افراد کمی با شغل دسترسی با طناب آشنایی داشته باشند؛ یا شاید در رشت یا سایر شهرها افرادی را دیده باشید که از روی طناب آویزان شده و مشغول انجام کارهای ساختمانی، مانند عایق‌کاری نما، هستند. این افراد، تکنسین‌های دسترسی با طناب‌اند؛ حرفه‌ای که در دنیای عمودی و مدرن امروز، یکی از مشاغل ضروری به شمار می‌آید.
من یک تکنسین دسترسی با طناب (Rope Access Technician) هستم؛ در همین شهر بارانی و سبز، هر روز زندگی خود را چند متر بالاتر از سطح زمین می‌گذرانم. میان شیشه‌های شبنم‌گرفته، ساختمان‌های بلند نیمه‌کاره یا نیازمند تعمیر، و گاه به عنوان امدادگر (Rescue) در پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌های صنعتی شهرهای جنوبی کشور مانند بندرعباس یا عسلویه، بر فراز برج‌ها و راکتورها، دنیای کاری خود را بر روی طناب آغاز می‌کنم.
با توجه به ناآشنایی بسیاری از افراد با این شغل، به مناسبت روز کارگر تصمیم گرفتم چند خطی درباره آن بنویسم. در دنیای امروز، که شهرها به‌سرعت در حال رشد عمودی‌اند، روش‌های سنتی، مانند داربست‌های فلزی، دیگر پاسخگوی نیازها نیستند. به همین دلیل، ضرورت استفاده از شیوه‌هایی ایمن‌تر و کارآمدتر، مانند دسترسی با طناب، برای خدماتی همچون ایمن‌سازی، زیباسازی و تعمیرات برج‌ها، ساختمان‌های مرتفع، پل‌ها و روگذرها بیش از پیش احساس می‌شود.
دسترسی با طناب، روشی مطمئن و مؤثر است که در پروژه‌های ساختمانی شهری و صنایع پالایشگاهی نقش کلیدی ایفا می‌کند. خدماتی مانند بازرسی سازه‌ای، تعمیرات اضطراری، رنگ‌آمیزی، شست‌وشوی نما، عایق‌کاری و درزگیری با این روش انجام می‌شود.
این حرفه امروزه در زمره‌ی مشاغل فنی سخت و پرخطر جهان قرار دارد. از آنجا که ایمنی در کار ما حرف اول را می‌زند علاوه بر مهارت‌های تخصصی، باید تسلط کامل بر کار با طناب و تجهیزات فنی مربوطه داشته باشند. تکنسین‌های این حوزه برای فعالیت حرفه‌ای، نیازمند اخذ مدرک معتبر از مؤسسه بین‌المللی ایراتا (IRATA)، با مرکزیت لندن، هستند.
گواهی این موسسه، معتبرترین مدرک در دنیای Rope Access به شمار می‌آید. متقاضیان پس از گذراندن ساعات کاری مشخص و موفقیت در آزمون‌های عملی و نظری، می‌توانند به‌طور رسمی وارد این حرفه شوند.
برای من، رهبری یک تیم دسترسی با طناب و گذراندن ساعاتی ایمن و موفق در ارتفاع، حس غرور خاصی دارد؛ با این حال، شغل ما چالش‌های جدی خود را دارد، به‌ویژه در شهری چون رشت، که بسیاری از سختی‌ها و حساسیت‌های این کار دشوار آگاه نیستند.
کار در ارتفاع، به طور ذاتی با خطر همراه است. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات، نبود تعریف بیمه‌ای مناسب برای این حرفه است. با وجود اینکه شغل ما در ردیف مشاغل سخت و پرخطر قرار می‌گیرد، بیمه‌های رایج کشور آن را به رسمیت نمی‌شناسند و ناچاریم برای بیمه‌پردازی از عناوین شغلی دیگری استفاده کنیم.
آب‌وهوای مرطوب و بارندگی‌های مداوم، تجهیزات ما را در معرض فرسایش قرار داده و ایمنی را به چالشی همیشگی بدل می‌کند. گاه پیش می‌آید که چندین روز متوالی، به دلیل شرایط جوی نامناسب، کار تعطیل می‌شود. هر عملیات نیازمند بررسی دقیق اقلیم، ارزیابی ریسک و استفاده از تجهیزات متناسب با شرایط منطقه است.
تورم و افزایش قیمت ارز نیز تاثیر مستقیمی بر تجهیزات کار ما دارد. سال گذشته در همین روزها، با ۵ میلیون تومان می‌توانستیم یک حلقه طناب خوب بخریم؛ اما امروز یک طناب مناسب با قیمتی حدود ۱۲ میلیون تومان خرید مناسبی حساب می‌شود.
گرچه روش Rope Access نسبت به داربست، به فضای کاری کمتری نیاز دارد، اما همچنان برای بسیاری از مردم ناشناخته است و گاه موجب تعجب یا نگرانی می‌شود. البته افراد زیادی نیز با دیدن ما لبخند می‌زنند و تحسین‌مان می‌کنند.
یکی دیگر از چالش‌های این حرفه، فقدان پیش‌بینی فضای مناسب برای دسترسی با طناب در طراحی ساختمان‌هاست. در کشورهای پیشرو در صنعت ساختمان، هنگام طراحی و ساخت برج‌ها، فضاهایی برای نصب تجهیزات دسترسی با طناب تعبیه می‌شود. این اقدام نه تنها بهره‌برداری و نگهداری از ساختمان را ایمن‌تر و آسان‌تر می‌کند، بلکه باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های آتی و کاهش خطرات ناشی از کار در ارتفاع می‌شود.
متأسفانه در ایران، با وجود گسترش پروژه‌های مرتفع، این موضوع هنوز به صورت سیستماتیک در فرآیند طراحی ساختمان‌ها در نظر گرفته نمی‌شود. در حال حاضر تکنسین‌های دسترسی با طناب مجبورند با صرف هزینه و زمان بیشتری کارگاه‌های ایمن برای عملیات خود ایجاد کنند. سازمان نظام مهندسی ساختمان می‌تواند با تدوین دستورالعمل‌ها و ضوابط فنی مشخص و الزام‌آور، در فرآیند صدور پروانه‌های ساختمانی، پیش‌بینی فضای کار با طناب را الزامی کند.
ما تکنسین‌های کار با طناب، شاید کمتر دیده شویم، اما در جایگاه یک کارگر فنی و نیروی متخصص، در کنار همتایانم در سراسر کشور، به سهم کوچک خود در ساخت، نگهداری و ایمن‌سازی شهری افتخار می‌کنم. شغل ما فقط یک حرفه نیست؛ بلکه تلفیقی است از دقت فنی، تعهد به ایمنی و مسؤولیت‌پذیری اجتماعی.
