جذب مشارکت بخش خصوصی در مسیر دستیابی به توسعه پایدار ضرورتی انکارناپذیر است. در شهرهای بندری بخشی مهم از سرمایه گذاری ها متوجه زیرساخت های حمل و نقل دریایی است.
۲۷ آذر ماه سال گذشته هم زمان با آیین گرامیداشت روز ملی حمل و نقل، ۱۹ تفاهم نامه یا قرارداد سرمایه گذاری با بخش خصوصی به ارزش حدود ۱۸۰۰ میلیارد تومان در بنادر تجاری کشور با حضور وزیر راه و شهرسازی، مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی، مدیران بندری، نمایندگان شهرهای ساحلی مجلس شورای اسلامی و فعالان امور بندری منعقد که در قالب این ۱۹ تفاهم نامه و قرارداد در مجموع۸۷ میلیارد تومان در بندر شهید رجایی، ۷۱۷ میلیارد تومان در بندر امام خمینی (ره) به منظور تاسیسات تولیدی و ارزش افزوده ای، ۳۳۵ میلیارد تومان در بخش پایانه های صادراتی، مراکز تعمیرات و سوخت کشتی و مخازن روغن خوراکی بندر انزلی، ۱۰۳ میلیارد تومان جهت احداث سردخانه و تاسیسات جمع آوری مواد زائد نفتی در بندر بوشهر، ۱۰۰ میلیارد تومان در بندر امیرآباد، ۳۳۲ میلیارد تومان در بندر چابهار و ۷۰ میلیارد تومان در بندر نوشهر از سوی بخش خصوصی متعهد به سرمایه گذاری شده است.
در همین نشست، از سوی مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی کشور عنوان شد که سیاست سازمان بنادر و دریانوردی بر این استوار است که به استثنای زیربناها، ایجاد روبناها و تجهیزات از طریق جذب سرمایه گذار بخش خصوصی مدنظر قرار گیرد و پروژه های توسعه ای این سازمان در راستای همین سیاست و با هدف ارتقای ظرفیت عملیاتی بنادر کشور به امضا رسید.
نگاهی به سیر یک تفاهمنامه
و اما اکنون پس از گذشت حدود یک سال و در آستانه فرا رسیدن روز ملی صنعت حمل و نقل، زمان آن فرارسیده که نگاهی داشته باشیم به مسیری که این تفاهمنامه در بندر انزلی طی کرده است. طبق آنچه که در رسانه ها انتشار یافت قرار بر این بود که سرمایه گذاری بخش خصوصی به مبلغ ۳۳۵ میلیارد تومان در بخش پایانه های صادراتی، مراکز تعمیرات و سوخت کشتی و مخازن روغن خوراکی در بندر انزلی به انجام رسد.
مدیر کل بنادر و دریانوردی استان گیلان در گفت و گو با مرور اظهار می کند: خوشبختانه تفاهم امضا شده را تبدیل به قرار داد کرده ایم و دو قرار داد سیلوی غلات و مخزن روغن در روز ملی حمل و نقل سال جاری به امضا می رسد و پس از آن زمین در اختیار شرکت سرمایه گذار قرار می گیرد.
«حمید رضا آبایی» درباره حجم سرمایه گذاری این قرارداد می گوید: با توجه به تغییرات ارزی و افزایش قیمتی که با آن مواجه بوده ایم، میزان برآورد مبالغ در تفاهمنامه سال گذشته نیز تغییر می یابد و قراردادی که امسال امضا می شود، مبلغی حدود ۴۰۰ میلیارد تومان سرمایه گذاری را دربر می گیرد.
وی یادآور می شود: با توجه به شرایط جوی بندرانزلی، ایجاد یک اسکله سرپوشیده در این بندرگاه را مد نظر داریم و تلاش می کنیم تا تفاهمنامه ساخت این اسکله سرپوشیده تبدیل به قرارداد با بخش خصوصی شود و به امید خدا در روزملی حمل و نقل به امضا رسد.
تلاش برای جذب سرمایه گذار در عرصه ارزش افزوده
آبایی بیان می کند: ما با توجه به وضعیت اراضی بندرگاه انزلی در خصوص فعالیت های ارزش افزوده و خدمات لجستیکی به دنبال جذب سرمایه گذار در این عرصه هستیم. یعنی علاوه بر اقداماتی نظیر ایجاد سیلو، مخزن و انبارش مواد اولیه در زمینه ایجاد صنایع تبدیلی و ارزش افزوده و ارائه خدمات لجستیکی هم آمادگی داریم تا با واگذاری زمین به سرمایه گذاران، بخش خصوصی در این حوزه به فعالیت بپردازد و از این امکان بهره مند شود.
برخورداری از مزایای منطقه آزاد
بندرگاه انزلی با برخورداری از موقعیت جغرافیایی مناسب و قرار گرفتن در محدوده منطقه آزاد انزلی، فرصتی مناسب برای سرمایه گذاری بخش خصوصی به شمار می آید. مدیر کل بنادر و دریانوردی گیلان می گوید: از آنجا که بندرگاه انزلی در محدوده قوانین و مقررات منطقه آزاد قرار دارد، سرمایه گذاران از تسهیلاتی نظیر بیمه، مالیات و مباحث قانون کار بهره مند می شوند. از سوی دیگر تجهیزاتی که وارد این محدوده می شوند با استفاده از قوانین منطقه آزاد از پرداخت حقوق گمرکی معاف هستند؛ بنابراین سرمایه گذاران بخش خصوصی از مزایای قوانین و مقررات منطقه آزاد بهره مند می شوند.
طبق آنچه که در رسانه ها انتشار یافت قرار بر این بود که سرمایه گذاری بخش خصوصی به مبلغ ۳۳۵ میلیارد تومان در بخش پایانه های صادراتی، مراکز تعمیرات و سوخت کشتی و مخازن روغن خوراکی در بندر انزلی به انجام رسد.
این مسئول درباره جایگاه بندرانزلی نسبت به دیگر بنادر در جذب سرمایه گذار اظهار می کند: با توجه به وسعت زمینی که در اختیار بندرگاه انزلی است و قابلیت واگذاری به بخش خصوصی را دارد ما رتبه بدی نسبت به سایر بنادر حاشیه خزر نداریم. مسلما شرایط بندر انزلی با بندر امیر آباد با توجه به وسعت اراضی بندر امیرآباد و خارج بودن آن از محدوده شهری متفاوت است.
ریسک سرمایه گذاری در بندرگاه انزلی
حمایت از سرمایه گذاران بخش خصوصی در شرایط اقتصادی موجود یکی از مواردی است که باید مورد عنایت متولیان ذی ربط قرار گیرد.
آبایی تصریح می کند: ریسک سرمایه گذاری در بندر با توجه به تغییرات ارزی و مباحث تجاری خیلی بالا نیست، چرا که فعالیت های ما بین المللی هستند و خیلی ریسک سرمایه گذاری ندارند. اما تمهیدی که برای پوشش ریسک سرمایه گذاری داریم، کمک به سرمایه گذاران با استفاده از تسهیلات وجوه اداره شده است تا ایشان بتوانند سرمایه خود را در چرخه کار حفظ کنند. اصولا ما می کوشیم تا سرمایه گذارانی در بندر انزلی جذب کنیم که خودشان صاحب بار باشند و با این فضای کسب و کار آشنایی کامل داشته باشند. سعی ما بر این است تا به یاری خداوند بتوانیم با حمایت از بخش خصوصی شاهد افزایش فعالیت این بخش که به رونق بندر انزلی می انجامد، باشیم.
راه اندازی ساختمان خدمات سرمایه گذاری
افزایش تعامل بین اداره کل بنادر و دریانوردی و سرمایه گذاران می تواند به مشارکت بیشتر بخش خصوصی بیانجامد. مدیر کل بنادر و دریانوردی گیلان درباره جلسه ای که اخیرا با حضور سرمایه گذاران بخش خصوصی برگزار شد، می گوید: سرمایه گذاران مشکلات خویش در حوزه های مدیریتی، عملیاتی، نیروهای نظارتی فنی و مهندسی را در این نشست طرح کردند. یکی از مباحثی که سرمایه‌گذاران در زمینه آن با مشکل روبرو هستند عدم تجمیع امکانات، تجهیزات و دسترسی آسان به موارد مورد نیازشان است که بدین منظور طرحی در شورای سرمایه گذاری برای راه اندازی ساختمان خدماتی سرمایه گذاری بندری به تصویب رسید.
ضرورت مشارکت بین بخشی
توسعه حمل و نقل دریایی در گرو عزم جدی ومشارکت همه جانبه سازمانها و نهادهای ذی ربط است. یک کارشناس امور بندری در گفت و گو با مرور اظهار می کند: بخشی از سرمایه گذاری در بنادر مربوط به زیرساخت های اصلی نظیر اسکله، موج شکن و تامین تجهیزات جهت ارائه خدمات دریایی از قبیل خرید لایروب، یدک کش و… می شود و بخشی از سرمایه گذاری به ایجاد روساخت هایی چون انبارها، مخازن و سیلوها می پردازد و به توسعه لجستیک و ارائه خدمات لجستیکی اختصاص می یابد. اما باید توجه داشت که تنها توسعه بنادر و ایجاد زیر ساخت برای رشد اقتصادی بنادر کافی نیست.
«مصطفی ملکی» با تصریح بر این که سرمایه گذاری به تنهایی نمی تواند، رونق بندرگاه ها را در پی داشته باشد، می گوید: اگر به جلب مشارکت بخش خصوصی بپردازیم اما در پسکرانه، به بخش هایی نظیر راه های ارتباطی اعم از جاده ای و ریلی دسترسی نداشته باشیم و در فرایند اداری معضل وجود داشته باشد یا وضعیت بازار مطلوب نباشد با مشکلات بسیاری مواجه خواهیم بود. در واقع اگر حمایت همه جانبه و ملی از سرمایه گذار بخش خصوصی و نگاه هوشمندانه سرمایه گذار و هم چنین طرح جامع سرمایه گذاری در بنادر به عنوان یک سند راهبردی وجود نداشته باشد، دستیابی به اهداف تعیین شده دشوار است.
اهمیت کارآمدی سرمایه گذاری ها
بی تردید افزایش سرمایه گذاری ها در حوزه حمل و نقل دریایی می تواند نوید بخش گام های مثبت در مسیر بهبود وضعیت اقتصاد کشور باشد اما این مهم مستلزم تلاش برای جذب، جهت دهی و حمایت از سرمایه گذاری ها در مسیر مطلوب و نتیجه بخش، همچنین تبیین تاثیر آن بر موضوعاتی چون آمار حمل و نقل، اشتغالزایی و ارزآوری است. در واقع تنها وقتی می توانیم به امضای انبوه تفاهمنامه ها و قراردادها، خوش بین باشیم که تاثیر آنها بر رشد اقتصاد را در گزارش های دقیق و آمارهای شفاف و سرانجام بصورت عینی شاهد باشیم.
گزارش شما خوانده شد اما مواردی که گفته شد همه در حد حرف بوده بیش از یکسال و نیم است که مخازن سوختی در انزلی بلا استفاده و راکد است و کشتی های سوختی هیچگونه پهلوگیری در این بندر نداشته اند با توجه به وجود دو شرکت دپوی سوخت آقای آبایی هیچ اشاره ای به آن نداشته اند و هیچ برنامه ای برای فعال سازی آن ندارند چون خارج از محدوده بندری بوده و همسایگان ماهم کشتی سوختی دراختیار ایران قرار نمیدهند ایران هم فقط یک کشتی دارد آنهم ایان نکا است که انرا به روغن اختصاص داده است کاش از ایشان میپرسیدید چرا در خصوص ترانزیت سوخت هیچ برنامه ای ندارند و عن قریب است که این دوشرکت دپوی سوخت به تعطیلی کشیده شوند