محیط زیست انزلی سال‌های بسیار است که آماج تازیانه‌های بی‌توجهی قرار گرفته است. این شهرستان که در گستره‌ای جلگه‌ای به شکل طولی در ساحل دریای کاسپین واقع شده، برخوردار از ۴۴ کیلومتر نوار ساحلی، اکوسیستم رنجور تالاب انزلی و آبراه‌های زیبا اما رو به نابودی‌ست. تغییرات جوی، ورود فاضلابها به تالاب و دریا، هجوم رسوبات به تالاب، خودکامگی متجاوزان به حریم دریا و تالاب، صید و شکار بی‌رویه، مدیریت نامناسب پسماندها از جمله آسیب‌هایی است که زخمی کاری بر پیکر محیط زیست ارزشمند و حساس این شهرستان برجای نهاده است. ضرورت رسیدگی به دردهای جانفرسای محیط زیست این شهرستان از جمله ورود فاضلاب به تالاب و دریا از سوی مردم، رسانه‌ها، کنشگران محیط زیست و سمن‌ها بارها مورد تاکید قرار گرفته، اما متاسفانه عزم جدی و عمومی از سوی متولیان ذی‌ربط برای درمان اصولی این آسیب‌ها وجود نداشته است. «احمد دنیامالی» نماینده‌ی مردم بندرانزلی، خرداد ماه سال جاری در جلسه‌ی شورای اداری این شهرستان با بیان به این‌که ما می خواهیم انزلی پایتخت محیط زیست ایران باشد، اظهارکرد: همه‌ی مسوولان و دست اندرکاران باید در این زمینه تلاش کنند تا الزامات این زیرساخت را فراهم کنیم، در حالی که تصفیه‌خانه‌ی شرق انزلی با ۸۸ درصد پیشرفت فیزیکی، ۴ سال است که راکد مانده و این قابل توجیه نیست.
روند پیشرفت تصفیه‌خانه‌ی شرق انزلی
ساخت تصفیه‌خانه‌ی غرب انزلی سال ۱۳۸۰ شروع شد و سال ۱۳۸۵ به بهره‌برداری رسید، اما تصفیه‌خانه‌ی شرق انزلی که از سال ۱۳۸۸ آغاز شده هنوز به اتمام نرسیده است. مدیر امور آب و فاضلاب شهرستان بندرانزلی با بیان این که تصفیه‌خانه‌ی شرق انزلی از ۸۵ درصد پیشرفت فیزیکی برخوردار است در گفت‌وگو با مرور اظهار کرد: این تصفیه‌خانه همزمان دچار چند مشکل است و تا زمانی که این مشکلات حل نشود، زمان‌بندی افتتاح پروژه مشخص نمی‌شود. بدین منظور با پیگیری نماینده محترم شهرستان، اعضای محترم کمیسیون عمران مجلس و همچنین مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور جناب آقای مهندس جانباز جهت تعیین تکلیف پروژه‌ی فاضلاب انزلی و رفع مشکلات موجود و مساعدت در تامین اعتبار لازم، بهار امسال به انزلی سفر کرده و از نزدیک با مسائل و مشکلات پروژه آشنا شدند و قول مساعد جهت تسریع در روند اجرا دادند .
عباس حسنی افزود: مشکل اصلی اجرای این پروژه، پیمانکار پروژه است. گفتنی ست که نوع قرارداد منعقد شده با این پیمانکار به نحوی بوده که منابع تامین مالی پروژه از طریق بانک جهانی و بخشی از قرارداد بصورت ارزی تامین شده بود؛ اما از سال ۹۵-۹۴ بانک جهانی عقب نشست و به این پروژه پول تزریق نکرد، به دنبال همین موضوع از حوالی سال ۹۶ پیمانکار طرح کار نکرد.
اتمام کل پروژه‌های آب و فاضلاب انزلی اعم از شبکه‌ی بهداشتی جمع‌آوری فاضلاب و تصفیه‌خانه، نیازمند اختصاص بیش از دوهزار میلیار دتومان بودجه است.
وی یادآور شد: قرارداد مذکور از سوی کارفرما مشمول بند ۲-۴۲ قرارداد از نوع قصور قرار گرفت ولی پیمانکار نمی‌پذیرد. بدین ترتیب ماجرا به دادگاه کشیده شد و هم ما از پیمانکار شکایت کرده‌ایم و هم پیمانکار از ما. هم اکنون این پرونده در دادگستری انزلی درجریان است ومنتظر رای دادگاه هستیم. با این حال ستاد شرکت همزمان پیگیر تامین تجهیزات و لوازم جهت تکمیل تصفیه‌خانه است که به امید خدا به موازات رفع مشکل با پیمانکار عملیات خرید و تکمیل نیز انجام خواهد یافت.
اعتبار مورد نیاز
اتمام کل پروژه‌های آب و فاضلاب انزلی اعم از شبکه‌ی بهداشتی جمع‌آوری فاضلاب و تصفیه‌خانه، نیازمند اختصاص بیش از دوهزار میلیارد تومان بودجه است. حسنی با بیان این موضوع گفت: البته از آنجا که تصفیه‌خانه داری ۸۵ درصد پیشرفت فیزیکی است، اگر رای دادگاه به نفع شرکت آبفا باشد با اختصاص حدود ۱۰۰ میلیارد تومان تکمیل می شود.
وی همچنین تصریح کرد: بهره‌برداری از تصفیه خانه مستلزم تکمیل شبکه‌ی بهداشتی جمع آوری فاضلاب واجرای خطوط اصلی و ایستگاه‌های پمپاژ آن است. لازم به ذکر است که در حال حاضر بخش‌هایی از خط انتقال فاضلاب به تصفیه‌خانه اجرا شده و قسمت‌هایی از آن هنوز اجرا نشده است.
بلایی که فاضلاب بر سر تالاب می‌آورد
آسیب‌های متعدد وگسترده‌ای که تالاب رنجور انزلی را آماج خویش قرار داده است، پیش از همه نیازمند اقدامات اساسی و مطالبه‌گری ملی متولیان محیط زیست است. از یاد نباید برد که شرح مشکلات، برگزاری جلسات و گام‌های کوتاه نمی‌تواند حتی بخش کوچکی از معضلات تالاب انزلی را برطرف سازد. در این میان مدیریت مطلوب فاضلاب هم از جمله ضروریاتی‌ست که باید مورد توجه متولیان ذی‌ربط قرار گیرد، چرا که حفظ محیط زیست شکننده‌ی انزلی بدون مدیریت مطلوب فاضلاب ممکن نیست.
سرپرست اداره‌ی حفاظت محیط زیست انزلی با تاکید بر اهمیت نقش تصفیه‌خانه‌های فاضلاب در کاهش لطمات وارد بر محیط زیست در گفت‌وگو با مرور اظهار کرد: فاضلاب‌های شهری تاثیر بسزایی در تخریب اکوسیستم تالاب انزلی و مابقی عرصه‌های منابع طبیعی این شهرستان دارند به طوری که مطالعات انجام شده از سوی کارشناسان جایکا و ایران در پروژه‌ی مدیریت اکولوژیک تالاب انزلی، نشان دهنده‌ی سهم بیشتر این مقوله نسبت به دیگرعوامل آسیب‌رسان به تالاب است.
بیشترین حجم فاضلاب بر اساس جمعیت از سوی شهر رشت و رودخانه‌ی پیربازار وارد تالاب انزلی می‌شود.
فرشید فلاح با بیان این که در شمارش معضلات تالاب، حجم رسوبات ورودی از رودخانه‌ها و همچنین فاضلابها بیش ازهمه مورد تاکید قرارمی گیرد، گفت: ورود فاضلاب‌های شهری به تالاب و دریا، علاوه بر آلودگی‌ها و مشکلاتِ کوتاه مدت نظیر مرگ جانداران، موجب افزایش مواد مغذی تالاب و شکوفایی جلبکی درآن می‌شود. بدین ترتیب عملا با افزایش تولید کننده‌ها مواجه خواهیم بود، اگر این تولید کننده‌ها بتوانند در چرخه‌ی طبیعی خویش با مصرف کننده ها(آبزیان) متناسب باشند، اکوسیستم می‌تواند پویا باقی بماند اما وقتی این اتفاق به دنبال مرگ آبزیان یا صید بی‌رویه اتفاق نمی‌افتد، چرخه‌ی طبیعی به هم خورده و تخریب اکوسیستم در پیش رو خواهد بود. از این رو مدیریت صحیح فاضلاب‌های شهری که شامل مدیریت پساب‌های خانگی، بیمارستانی، کشاورزی و صنعتی می‌شود، سهم بسزایی در میزان کاهش تخریب اکوسیستم‌ها به ویژه تالاب خواهند داشت.
ورود فاضلاب ۶ شهر دیگر به تالاب انزلی
تالاب بین‌المللی انزلی تنها ازسوی فاضلاب انزلی مورد آسیب قرار نمی‌گیرد. فلاح با بیان این موضوع یادآور شد: بر اساس جمعیت، بیشترین حجم فاضلاب از سوی شهر رشت و رودخانه‌ی پیربازار وارد تالاب انزلی می‌شود، در واقع فاضلاب ۶ شهری که در حوضه‌ی آبریز تالاب انزلی قرار دارند، بصورت مستقیم یا غیر مستقیم روانه‌ی تالاب انزلی و از آن جا وارد دریا می‌شود.
اهمیت فعالیت تصفیه‌خانه‌ها در گیلان
این مسوول در بخشی از سخنانش گفت: خوشبختانه تصفیه‌خانه‌ی غرب انزلی سال‌های متمادی‌ست که در مدار قرار دارد و تصفیه خانه‌ی شرق انزلی هم از حدود ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی برخوردار است و اگر شرکت آب و فاضلاب تلاش بیشتری در این راستا داشته باشد، فعالیت این تصفیه‌خانه هم می‌تواندبه زودی ممکن شود که البته این کافی نیست و تکمیل تصفیه‌خانه‌ی رشت، همچنین شهرستان‌های فومن، شفت، صومعه سرا، ماسال و رضوانشهر هم می‌بایست در دستور کار قرار گیرد.
فلاح در پایان تصریح کرد: ساخت و تکمیل طرح‌هایی نظیر جمع‌آوری و تصفیه‌ی فاضلاب هم زمان‌بر است و هم نیازمند هزینه‌ی بالا، از این رو نیازمند عزم و حمایت ملی است.
