گنجینه رشت، میزبان آثار نقاشان نامی ایران

بیست و پنج سال پس از این که بهمن محصص افزون بر پنجاه تابلو از استادش محمد حبیب محمدی از نقاشان پیشرو ایران را برای نمایش در موزه رشت هدیه کرد، سرانجام تعدادی از این آثار به نمایش گذاشته شدند.

نقاشی ها که دست ویرانگر زمانه به آنها لطمه زده بود، پس از ثبت ملی توسط سازمان میراث فرهنگی گیلان و مرمت توسط دو کارشناس از ۲۸ اسفند ۱۴۰۰ به مدت یک ماه در موزه رشت در معرض تماشا قرار گرفته است .

موزه مردم شناسی رشت این بار جلوه دیگری از فرهنگ گیلان را به نمایش گذاشته است. نقاشی، هنری که انگار با جان مردمان این دیار نگارین عجین است. تابلوها شامل ۲۱ اثر از محمد حبیب محمدی و سه اثر از بهمن محصص است. سه اثر بهمن محصص شامل دو پرتره و تابلوی ماهی و تنگ است. ماهی و تنگ که با سبکی متفاوت از دو اثر دیگر کشیده شده، آغاز دور جدید و خط کاری زنده یاد محصص را نشان می دهد .رنگهای تند، شاد و ماهی از عناصر اصلی بسیاری از کارهای محصص هستند.

آثار محمد حبیب محمدی نیز شناسنامه تصویری معماری و فرهنگ و اقلیم گیلان است. خانه های روستایی موضوع بیشتر آثار به نمایش در آمده از این هنرمند است. همچنین تابلوهایی از معماری خانه های قدیمی گالی پوش گیلان، هنر و شیوه زندگی مردم این سرزمین .

استقبال خوب مردم از نمایشگاه

«میثم نوایی» مسئول موزه‌ی رشت در گفت و گو با مرور بیان کرد: کارهای حبیب محمدی نزد محصص شاگرد ویژه او بود که وی آنها را برای نگهداری در موزه به فرامرز طالبی سپرد. استاد حبیب محمدی مدتی را در روسیه به فراگیری نقاشی مشغول بود و هنگام بازگشت به ایران رژیم تزاری اجازه انتقال ۳۶۰ اثر وی به ایران را نداد .

وی در مورد مرمت این آثار اظهار داشت: آرمان رزم و سمیه سلطانی دو کارشناس مرمت مسئولیت این کار را به عهده داشتند .با توجه به این که در آن زمان خود نقاش ها رنگها را می ساختند ساختن رنگی متناسب با اثر کار دشواری بود ضمن این که مرمت باید برگشت پذیر باشد یعنی به گونه ای که اگر با پیشرفت زمان امکان مرمت بهتر آثار فراهم شد قابل مرمت مجدد باشد.

این بزرگترین مجموعه از یک نقاش معاصر درکشور است که در یک مکان جمع شده. درهیچ جای ایران سراغ  نداریم که ۵۰ اثر از یک هنرمند در آنجا وجود داشته باشد.

مسئول موزه رشت بیان کرد: هر تابلو متناسب با رنگ اثر پارسپارتو شده است. وی با اشاره به گشایش موزه از تاریخ ۲۸ اسفند ۱۴۰۰ افزود: آثار به مدت یک ماه در این موزه در معرض تماشا قرار دارند.

نوایی اظهار کرد: در مدت نمایش آثار روزانه بیش از ۲۰۰ نفر دیدارکننده داشتیم. وی در خصوص این که آیا تعداد آثار محصص همین سه اثر بوده یا بقیه آثار در معرض تماشا قرار داده نشده پاسخ داد: مجموعه تنها شامل همین سه اثر بوده است.

«فرامرز طالبی» نیز درمصاحبه با مرور ضمن ابراز خشنودی از نمایش این آثار گفت: این آثار را حداقل ۲۰ سال پیش در اختیار موزه رشت قرار دادم. وی با ابراز خشنودی از مرمت خوب آثار افزود: این بزرگترین مجموعه از یک نقاش معاصر درکشور است که در یک مکان جمع شده. درهیچ جای ایران سراغ  نداریم که ۵۰ اثر از یک هنرمند درآنجا وجود داشته باشد.

طالبی با اشاره به این که موزه رشت گنجینه مردم شناسی است خاطرنشان کرد: نمایشگاه های موقت موجب جذب مردم به موزه می شود.

روایت اهدای آثار از زبان فرامرز طالبی

 فرامرز طالبی موزه شناس و سردبیر سابق مجله موزه ها در یادداشتی در مورد چگونگی اعطای این آثار نوشته است «درست یک ربع قرن پیش روزی دوست شاعر و منتقدم عنایت سمیعی مرا نزد بهمن محصص برد، که به ایران آمده بود. اولین بار بود این هنرمند بزرگ که در خلق آثار حجمی جایگاه ویژه در ایران دارد را می دیدم .خود را موزه دار معرفی کردم. به سرعت نشانی آثارش را در موزه ها گرفت. حیران مانده بود. فکر می‌کرد آثارش به تاراج رفته است. صبح روز بعد استاد را به مجموعه  سعد آباد و بعد نیاوران بردم. بیشتر آثار او در این دو مجموعه نگهداری می شود. از پله های کاخ ملت در سعد آباد که بالا می رفتم، حس کردم درون پرآشوبی دارد، هیچ باور نمی کرد که یک بار دیگر می تواند این آثار را ببیند وقتی کنار آثارش ایستاد، دستانش از هیجان می لرزید. بعد از مدتی او را به کاخ نیاوران بردم. یک یک آثارش را دید. در نگاهش نوعی رضایت که نه،  بیشتر از آن حس می کردم. موقع خداحافظی به من گفت: فردا بیا کارت دارم. با عنایت سمیعی رفتم. کیف سیاه بزرگی رو به رویش بود. محصص ما را زیاد معطل نگذاشت. در کیف را باز کرد.

 انبوهی از تابلوهای نقاشی، بیش از ۵۰ تابلو از آثار استاد حبیب محمدی. توضیح داد بیش از ۵۰ سال است که از این آثار نگهداری کرده ام. تعدادی از این مجموعه  از نقاشی های اولیه خود محصص بود. گفت این آثار را به تو و سمیعی می دهم، برای موزه رشت و به من گفت وقتی این آثار به نمایش درآمد یکی از تابلوهای نقاشی ام را به تو هدیه می دهم. زمان گذشت، نه نمایشگاهی برگزار شد و نه استاد محصص زنده ماند و نه خبری از آثار در موزه داشتم. چندی پیش دوستانم در موزه رشت خبر دادند که آثار «حبیب محمدی» و «بهمن محصص» آماده نمایش شده است.

به لطف بهمن محصص موزه رشت از بزرگترین مجموعه آثار حبیب محمدی نگهداری می کند؛ اگر چه این آثار دیر به نمایش گذاشته شد.این مجموعه توسط سازمان میراث فرهنگی گیلان و موزه رشت به ثبت ملی رسیده است.

«حبیب محمدی» یکی از هنرمندان نقاشی مدرن ایران است که استاد بسیاری از نقاشان طراز اول ایران از جمله «آیدین آغداشلو» بود. آغداشلو در مجموعه یادداشت های خود به بزرگی جایگاه استاد درهنر نقاشی و نیز تاثیر آموزش او در تربیت هنرجویانی که امروزه هنرمندانی بزرگ شده اند، سخن گفته است.

هم اکنون در ایران، به لطف بهمن محصص موزه رشت از بزرگترین مجموعه آثار حبیب محمدی نگهداری می کند؛ اگر چه این آثار دیر به نمایش گذاشته شد. خوشبختانه به هنگام آماده سازی برای نمایش تمام مراحل کلیدی و آداب اجرای نمایشگاه آثار هنری رعایت شده است. این مجموعه توسط سازمان میراث فرهنگی گیلان و موزه رشت به ثبت ملی رسید.

به گفته‌ی مدیرکل میراث‌فرهنگی ،گردشگری و صنایع دستی گیلان، اعتبار مرمت ۷۵ اثر ارزشمند در استان جذب شد که ۶۰ اثر نقاشی و مربوط به دو هنرمند معاصر محمد حبیب محمدی و بهمن محصص است.

ولی جهانی اظهار کرد: برای مرمت این آثار ارزشمند ۸۰۰ میلیون ریال اعتبار مصوب شد که ۶۵۰ میلیون ریال جذب و مابقی نیز در حال انجام است.

وی با اشاره به این که بهمن محصص و محمد حبیب محمدی دو هنرمند پیشرو نقاشی ایران هستند، افزود: مرمت و ساماندهی آثار نقاشی این دو هنرمند گیلانی در سبک‌های مختلف همچون رنگ‌روغن، آبرنگ، سیاه‌قلم، آب‌مرکب، بعد از سال ها انتظار و با پیگیری‌های انجام شده از سوی این اداره کل توسط گروه مرمتی متخصص در زمینه آثار گرافیکی و نقاشی در کارگاه موزه باستان‌شناسی رشت انجام شد.

آشنایی با دو هنرمند

محمد حبیب محمدی هنرمند مجسمه ساز و پدر نقاشی مدرن گیلان شناخته می‌شود. او متولد ۱۲۸۳ هجری خورشیدی در شهرستان لاهیجان است؛ طبیعت و زندگی شهری جایگاه مهمی در آثار این هنرمند داشته و نقاشی‌های او به سبک امپرسیونیسم، با رنگ‌های غلیظ و ضربه‌ قلم‌های قوی، تصاویری از کوچه‌ها، خانه‌ها، باغ‌ها و محله‌های قدیمی نظیر ساغریسازان و باغ محتشم را به تصویر می‌کشد .

بهمن محصص‌، دیگر هنرمند تصویرگر شاخص گیلانی نیز۱۰ اسفند ماه ۱۳۰۹ در رشت متولد و در رشته‌هایی نظیر مجسمه‌سازی، نقاشی و مترجمی به فعالیت پرداخت؛ به اعتقاد کارشناسان وی از جمله برترین هنرمندان نوگرای ایرانی به حساب می‌آید و نقاشی های آوانگارد او از آثار معتبر نقاشی مدرن ایران محسوب می‌شود؛ این هنرمند گیلانی ۶ مرداد ۱۳۸۹ در شهر رم ایتالیا درگذشت.

آثار ارزشمند این دو هنرمند تا پایان فروردین در موزه رشت در معرض تماشا قرار دارد . دریغ است که خود را از دیدن جلوه های فرهنگ دیارمان محروم کنیم .