ارائه آمار فاقد پشتوانه مشکلی را حل نمی کند
نقدی بر اظهارات خانم انصاری درباره مدیریت پسماندها؛
در جلسه اخیر مجلس شورای اسلامی، خانم شینا انصاری، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به بررسی وضعیت مدیریت پسماندها در کشور پرداختند. ایشان به چالش‌های موجود در این حوزه و ضرورت توجه به آن اشاره کردند، اما برخی از آمار و اطلاعات ارائه شده نیازمند دقت بیشتری است. در شرایط کنونی که کشور با بحران‌های زیست‌محیطی متعددی مواجه است، باید نسبت به اظهارات مسئولین حساسیت بیشتری داشته باشیم.
یکی از نکات قابل توجه در سخنان خانم انصاری، اشاره به این موضوع بود که حدود ۶۸ درصد زباله‌ها در کشور دفن می‌شوند. اگرچه این آمار نگران‌کننده به نظر می‌رسد، اما واقعیت‌های موجود در زمینه مدیریت پسماندها را به طور کامل منعکس نمی‌کند. طبق قانون مدیریت پسماند، هر نوع زباله‌ای که از نظر تولیدکننده زائد تلقی می‌شود، باید در آمار لحاظ گردد.
با این حال، بخش عمده‌ای از زباله‌ها، به ویژه آن دسته که قابلیت بازیافت دارند، توسط افراد غیر مجاز جمع‌آوری می‌شوند و این موضوع در آمار رسمی لحاظ نمی‌گردد. جالب است که این بخش از پسماند که در آمارها لحاظ نمی‌شود تقریباً با وزن زباله‌ای که توسط شهرداری‌ها جمع‌آوری می‌شود برابری می‌کند. خانم انصاری می‌توانست با یک جمله تأکیدی، آمار ارائه شده خود را واقعی‌تر کند؛ به عنوان مثال، اشاره به این که “حدود ۶۸ درصد زباله‌ای که توسط شهرداری‌ها جمع‌آوری می‌شود دفن می‌شود” می‌توانست تصویر بهتری از سرانه زباله تولیدی ارائه دهد.
این عدم شفافیت در آمار و اطلاعات به معنای آن است که برنامه‌ریزی‌های انجام شده برای مدیریت پسماندها ممکن است به انحراف برود. بدون داشتن تصویر دقیقی از وضعیت واقعی زباله‌ها، نمی‌توان سیاست‌ها و راهکارهای مؤثری برای کاهش تولید زباله و افزایش بازیافت آنها تدوین کرد. به عبارت دیگر، اظهارات خانم انصاری بدون توجه به واقعیت‌های موجود،نه تنها کمکی به حل مشکلات نمی‌کند بلکه می‌تواند منجر به سرپوش گذاشتن بر چالش‌های اساسی شود.
علاوه بر این، عدم توجه به زباله‌های جمع‌آوری شده توسط افراد غیر مجاز می‌تواند منجر به ضعف در نظارت و کنترل بر روی زباله‌ها شود. این موضوع نه تنها باعث افزایش آلودگی محیط زیست می‌شود، بلکه می‌تواند سلامت عمومی را نیز به خطر اندازد. آیا واقعاً مسئولین متوجه عواقب ناشی از بی‌توجهی به این موضوع هستند؟ آیا آنها از وضعیت نگران‌کننده‌ای که در شهرها و روستاها مشاهده می‌شود، آگاهند؟
به نظر می‌رسد که برای رسیدن به یک مدیریت پایدار و مؤثر در حوزه پسماندها، لازم است که آمار و اطلاعات دقیق‌تری جمع‌آوری شود. همچنین، همکاری با نهادهای مختلف و ایجاد سازوکارهای قانونی برای ساماندهی جمع‌آوری زباله‌ها از سوی افراد غیر مجاز ضروری است. آیا سازمان حفاظت محیط زیست برنامه‌ای برای همکاری با شهرداری‌ها و نهادهای محلی دارد تا بتوانند از ظرفیت‌های موجود برای مدیریت بهتر پسماندها استفاده کنند؟
نکته دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد، آموزش عمومی در زمینه تفکیک زباله و اهمیت بازیافت است. آیا خانم انصاری برنامه‌ای برای افزایش آگاهی جامعه نسبت به این موضوعات دارند؟ بدون شک، آموزش عمومی یکی از کلیدهای موفقیت در مدیریت پسماندهاست. اما متأسفانه، در بسیاری از موارد، این موضوع نادیده گرفته می‌شود و مسئولین به جای اقدام عملی، تنها به بیان شعارهای کلی اکتفا می‌کنند.
در نهایت، انتظار می‌رود که مسئولین با دقت بیشتری به بررسی وضعیت موجود پرداخته و راهکارهای عملی و قابل اجرایی برای حل مشکلات موجود ارائه دهند. تنها در این صورت است که می‌توان به هدف کاهش آلودگی و حفاظت از محیط زیست نزدیک‌تر شد. همچنین باید توجه داشت که صرفاً ارائه آمار و ارقام بدون پشتوانه عملی نمی‌تواند مشکلات را حل کند.
پیشنهادات
۱-جمع‌آوری داده‌های دقیق: ایجاد سیستم‌های جامع برای جمع‌آوری و تحلیل داده‌های مربوط به زباله‌ها، شامل زباله‌های جمع‌آوری شده توسط افراد غیر مجاز. این امر نیازمند همکاری بین‌سازمانی و استفاده از فناوری‌های نوین است.
۲- آموزش عمومی: برگزاری کارگاه‌ها و برنامه‌های آموزشی برای افزایش آگاهی جامعه نسبت به اهمیت بازیافت و تفکیک زباله. این آموزش‌ها باید شامل مدارس، دانشگاه‌ها و حتی محافل عمومی باشد.
۳- تدوین قوانین جدید: بررسی و اصلاح قوانین موجود برای ساماندهی جمع‌آوری زباله‌ها و جلوگیری از فعالیت‌های غیر مجاز. آیا واقعاً زمان آن نرسیده که قوانین سخت‌گیرانه‌تری در این زمینه وضع شود؟
۴- تقویت نظارت: ایجاد سازوکارهای نظارتی مؤثر برای کنترل فعالیت‌های جمع‌آوری زباله و تضمین رعایت استانداردهای زیست‌محیطی. آیا مسئولین آماده‌اند تا نظارت بیشتری بر روی پیمانکاران جمع‌آوری زباله داشته باشند؟
۵- تشویق مشارکت بخش خصوصی: همکاری با شرکت‌های خصوصی برای توسعه فناوری‌های نوین در زمینه مدیریت پسماند و بازیافت. آیا دولت آماده است تا مشوق‌هایی برای شرکت‌هایی که در این حوزه فعالیت می‌کنند ارائه دهد؟
با اتخاذ این اقدامات، می‌توان گام‌های مؤثری در راستای بهبود وضعیت مدیریت پسماندها برداشت و به حفظ محیط زیست کمک کرد. اما این امر نیازمند اراده‌ای قوی و عزم جدی از سوی مسئولین است تا بتوانند از شعارها عبور کرده و به عمل برسند.
