در این روزهای سهمگین کرونایی که بهترین توصیه مراجع زیربط برای کاهش میزان مواجهه، شستن مرتب دست ها، عدم تماس دست با صورت و قرنطینه خانگی‌ست؛ توجه به سلامت هوای داخلی منازل که ۱۰۰ درصد از زمان دوران قرنطینگی را در آن سپری می‌کنیم، اهمیت بالایی دارد. هوایی که کیفیت مطلوب یا نامطلوبش را به ظاهر نمی‌بینیم اما هر لحظه آن را نفس می‌کشیم و عامل ایجاد بسیاری از بیماری های غیرواگیر و مزمن است که در واقع ممکن است علائمش در دراز مدت بر ما هویدا شود. اهمیت این موضوع که انسان‌ها عموما ۸۰ درصد زمان خود را در محیط های بسته سپری می‌کنند، سبب شده است تا آلودگی هوای محیط های بسته به یکی از ۵ عامل اصلی تهدید سلامت بشر مبدل شود.
در روزهای اولیه همه‌گیری کروناویروس (بیماری کووید۱۹)، کمبود و در دسترس نبودن مواد گندزدای موثر، سبب شد تا توصیه کنیم که مردم از دسترس ترین ماده گندزدا، یعنی سفیدکننده های خانگی(معروف به وایتکس) استفاده کنند و سطوح پرخطر ساختمان ها و منازل را با محلول رقیق شده این ماده گندزدایی کنند. هرچند مورد قبول است که گاهی قرار گرفتن در یک وضعیت بحرانی، به اجبار ما را برآن میدارد تا بین شرایط بد و بدتر دست به انتخاب بزنیم؛ اما ریه ها مهمترین عضو درگیر با این بیماری هستند و چه بسا شمار افرادی که در حال حاضر آمار مشخصی از آنها نداریم و در اثر استفاده نادرست از آب ژاول (سفیدکننده پایه کلر یا همان وایتکس)، با مشکلات تنفسی، احساس سنگینی در ریه ها، تورم و التهاب گلو مواجه شده‌اند.
به دلیل مشابهت این علائم با بیماری کووید ۱۹، در دورانی که اضطراب سنگین تر از همیشه سایه اش را برما چتر کرده بود، خود سبب آشفتگی و توهم ناشی از ابتلا به این بیماری شد؛ یا زمینه را برای ابتلا فراهم کرد و یا در آینده ما را با طیف قابل توجهی از ریه‌های حساس و آسیب پذیر در جامعه مواجه خواهد کرد.
سخنم اما تنها معطوف به این ترکیب گندزدا نیست. دوران همه گیری کرونا ویروس با همه ابعاد و مناظرش، وجهی داشت که می‌توان بسیار از آن نوشت. نه فقط در حوزه بهداشت و سلامتی، بلکه بطور تخصصی در حوزه اجتماعی و رفتاری، و آن مسئله استفاده بیشتر از همیشه از محلول ها و ترکیب های مختلف گندزدا و ضدعفونی کننده در منازل است. بی‌شک نباید به گونه‌ای رفتار کنیم که از کوچه همه گیری کرونا درآمده و در وادی دنیای بیماری‌های مزمن بیفتیم که در این صورت به علت غیرواگیر بودن این بیماری‌ها، توجهات تصمیم سازان، مطالبه گران و فعالان حوزه های مرتبط کمتر خواهد بود.
اما در واقع، همه ما در همه‌گیری کرونا به چشم دیدیم که وجود ضعف ایمنی و بیماری های زمینه‌ای در یک فرد، او را در برابر کرونا ویروس به تعظیم درآورد و حتی سبب شد تا در این جنگ نابرابر شکست خورده باشد و البته دولت‌ها را متحمل هزینه‌های هنگفتی کند. همچنان که در راه مقابله با بیماری‌های واگیر، بهداشت خط مقدم مبارزه محسوب میشود؛ فراموش نکنیم که سیاست های کلان و آینده‌نگر پیشگیرانه و بهداشتی می تواند نقش بسیار مهمی در کنترل بیماری های غیرواگیر داشته باشد.
تقریبا یک سوم از بار بیماری‌های قلبی-عروقی در دنیا منتسب به آلودگی هوای داخلی و خارجی است که سهم آلودگی هوای داخلی در آن ۱۷درصد است. ۲۹درصد مرگ ناشی از بیماری انسداد مزمن ریوی منتسب به آلودگی هوای داخلی است.
کنترل بیماری‌های غیرواگیر از طریق کاهش مواجهه با عوامل خطر محیطی و شغلی، جهت دستیابی به اهداف توسعه پایدار(SDGs) خصوصا آرمان های سه، هفت، هشت، یازده و دوازده ضروری است. در این بین، با اهمیت شمردن جایگاه بهداشت محیط در سیاست های خرد و کلان کشوری، می‌توان تغییر قابل ملاحظه‌ای در کاهش بیماری‌های غیرواگیر همچون بیماری انسداد مزمن ریوی و بیماری قلبی عروقی ایجاد کرد.
و اما آلودگی هوای داخلی که می‌توان آن را در شش دسته تقسیم بندی کرد:
- لوازم منزل
- پوشش سطوح
- سیگار کشیدن
- رطوبت بالا
- مواد شیمیایی و شوینده ها
- احتراق و پخت و پز
انواع مواد شیمیایی مثل شوینده‌هایی که در منزل دارید، اسپری‌ها، عطر، چسب، حلال‌ها، مصالح ساختمانی، رنگ دیوار، جلای تجهیزات چوبی، کفپوش‌ها، کاغذ دیواری، منسوجات منزل یعنی مبل، پارچه، فرش، تخته سه لا یا MDF، موکت، ظروف تفلون، براق کننده‌ها، حتی حیوانات خانگی، حشرات، بدن انسان، گل ها و گیاهان(هرچند برخی از انواع آنها خاصیت تصفیه کنندگی هوا را دارند و می‌توان نقش موثر در کیفیت هوای داخلی داشته باشد)، فرایند ناشی از پخت و پز، استفاده از گاز طبیعی، انتشار دود سیگار، وجود رطوبت هوا که خود حاوی ذرات، ترکیبات آلی فرار و گازهایی مثل اکسید نیتروژن، اکسید گوگرد، کربن مونوکسید، ازن، فرمالدهید (که میزان قابل توجهی از آن در رزین ها، چسب و کاغذ دیواری وجود دارد و گازی خطرناک است)، رادن (که توجه به آن بخصوص در هوای داخلی منزل بسیار مهم و حیاتی است)، مواد آلرژی زا، کپک، قارچ و … انواعی از آلاینده های منازل و محیط های داخلی محسوب می‌شوند.
وجود آلاینده های ذکر شده در محیط های بسته باعث سلسله ناهنجاری هایی برای ساکنین میشود که در دنیا به عنوان بیماری “سندرم ساختمان بیمار” یا “SBS” (Sick Building Syndrom) نام دارد که در اقامت طولانی افراد در ساختمان ها و منازل، موجب بروز مجموعه‌ای از علائم بدنی و ذهنی میشود. علائمی مثل سردرد، حالت تهوع، نداشتن تمرکز، تنگی نفس، درد ناحیه قفسه سینه، سوزش التهاب چشم، گلودرد، آبریزش بینی، خستگی مفرط، تحریک پوست، خواب آلودگی و … که البته با ترک منزل یا استنشاق هوای تازه علائم برطرف خواهد شد.
در این دوران ما بیش از همیشه محتاج هوای تازه‌ایم. اجازه دهید هر از گاهی با گشودن پنجره‌ها، جریان طبیعی هوا در خانه گردش کند و با این روش به راحتی شر گازهای شیمیایی و ذرات و حتی ویروس ها را از خانه کم کرده و هوای تازه را جایگزینش می‌کنید. بخصوص هنگام گندزدایی سطوح منزل، ایجاد تهویه طبیعی با بازگذاشتن پنجره ها بسیار مهم است. طبق بررسی‌ها عوامل اصلی ایجاد آلودگی هوای داخل منازل ۵۲ درصد منسوب به تهویه ناکافی است که خود سهم بسیار بزرگی است.
در داخل منزل از کشیدن سیگار خودداری کنید، افرادی که در داخل منزل اقدام به کشیدن سیگار می کنند خود و ساکنین را در معرض خطرات جدی ناشی از آلودگی هوا قرار می دهند. میزان تهویه برای فضایی که سیگار استعمال میشود ۵ برابر بیش از شرایط عادی است.(میزان تهویه در فضای داخلی وقتی استعمال سیگار انجام میشود حدود نیم مترمکعب در دقیقه به ازای هرفرد است در حالی که برای فضای غیر سیگار کشیدن این مقدار یک پنجم است.) در زمان پخت و پز حتما هود آشپرخانه را روشن کنید. استفاده از مواد شوینده را مدیریت کنید، بیش از اندازه استفاده نکنید و در مواردی که امکان دارد مواد گندزدای طبیعی مثل جوش شیرین، سرکه و … جایگزین مواد گندزدای شیمیایی کنید. با مدیریت صحیح در خانه و جایگزینی روش های ایمن تر، می‌توانید از ایجاد بحران و مشکلات جدید جلوگیری کنید.
یکی از بهترین توصیه های بهداشتی بود که در ایام قرنطینه خواندم و استفاده کردم .از این کارشناس بهداشت و از شما بابت انتشار مطلب متشکرم .