روزی 15 گرم گوشت برای گیلانی‌ها در سال 98

مرکز آمار ایران طرح‌های آمارگیری متنوعی از زیر بخش‌های کشاورزی به ویژه دام که حدود 24 درصد از ارزش افزوده بخش کشاورزی را به خود اختصاص می‌دهد، اجرا و نتایج آن را منتشر می‌کند. خوشبختانه با توجه به اهمیت تولید آمار بهنگام، از سال 1396 گردآوری و انتشار آمار این زیربخش در بازه زمانی فصلی و ماهانه در دستور کار این مرکز قرار گرفت. بر همین اساس از سال 1397 اجرای طرح‌های آماری فصلی دام سبک و از سال 1398 آمارگیری فصلی دام سنگین و همچنین تغییر در شیوه اجرا و زمان انتشار نتایج آمار کشتار دام کشتارگاه‌های رسمی کشور از سالانه به فصلی و ماهانه در دستور کار قرار گرفت. در همین راستا و در خصوص وضعیت کشتار دام، تولید گوشت و میزان مصرف گوشت در سه ماهه سال 99 و سال‌های 98 و 97 با وحید طیفوری، معاون آمار سازمان مدیریت و برنامه ریزی گیلان گفت و گو کردیم که در ادامه می‌خوانید:

– آقای طیفوری وضعیت دام و کشتار رسمی دام در استان گیلان چطور است؟

براساس آخرین آمار یعنی طرح بررسی وضعیت دامداری‌های کشور با تأکید بر استان گیلان که در سال 1396 انجام شد، تعداد بهره برداری‌های دامی کشور در سال 1396 که به پرورش و نگهداری یک یا چند نوع دام فعال بوده‌اند یک میلیون و 394 هزار و 390  بهره بردار بوده و استان گیلان با 63 هزار و 172 بهره بردار در رتبه هفتم کشور قرار داشته است. همچنین بیشترین بهره برداری‌ها در خراسان جنوبی با 139 هزار و 527 و کمترین بهره برداری در استان البرز با 3 هزار و  288بهره برداری بوده است.

 – وضعیت بهره برداری دام سبک و سنگین در استان چطور بوده است؟

 در سال 1396 در 63 هزار و 172بهره برداری دامی استان  697 هزار و 229 راس دام سبک و 347 هزار و 859 راس دام سنگین وجود داشته که از این تعداد بهره برداری 2000 بهره برداری با 233 هزار و 471 راس دام فقط به پرورش دام سبک، 51 هزار و 392 بهره برداری با  269 هزار و  438راس دام به پرورش دام سنگین و 5هزار و 928 بهره برداری با 463 هزار و 758 راس دام سبک و 78 هزار و  421راس دام سنگین به پرورش توام دام سبک و سنگین مشغول به فعالیت بوده‌اند.

 – بهره برداری دام سبک و سنگین استان در مقایسه با کشور در چه وضعیتی است؟

تعداد بهره برداری‌های دامی استان گیلان حدود 4.5 درصد از بهره برداری‌های کشور را به خود اختصاص داده و از این منظر در رتبه هفتم قرار دارد. تعداد بهره برداری‌های دارای دام سبک گیلان که فقط گوسفند و بره پرورش می‌دهند برابر 7014 واحد بوده که دارای 262 هزار و 988 راس گوسفند و بره بوده‌اند. همچنین بهره برداری‌هایی که فقط بز و بزغاله داشته‌اند 52 واحد با 385 راس بوده‌اند. لذا گیلان از نظر تعداد گوسفند و بره بهره برداری‌ها در رتبه 19 کشور قرار دارد و استان خراسان رضوی رتبه اول را در این زمینه دارد.

سرانه گوشت کشتار شده در سال برای هر گیلانی حدود پنج کیلو و نیم بوده است که اگر این میزان را به 365 روز تقسیم کنیم بطور متوسط می‌شود روزی حدود 15 گرم.

گیلان از نظر تعداد بز و بزغاله در رتبه 30 کشور قرار دارد. سرانه گوسفند و بره هر بهره برداری در گیلان 37 راس و در کشور 38 راس بوده است. تعداد بهره برداری گاو و گوساله در استان60 هزار و 875 مورد که دارای 342 هزار و 400 راس بوده و سرانه هر بهره بردار 6 راس و سرانه گاو و گوساله هر بهره بردار در کشور نیز 8 راس است.

– لطفا بفرمایید وضعیت دام و کشتارگاه‌های رسمی سال قبل چطور بوده است؟

در سال 1398 تعداد گوسفند و بره‌ای که کشتار رسمی شد حدود 78 هزار راس بوده با وزنی بالغ بر یک میلیون و 500 هزار کیلوگرم، از نظر تعداد 1.34 درصد از کل کشتار گوسفند بره کشور در استان گیلان انجام شده و از نظر وزنی 1.3 درصد به استان اختصاص می‌یابد. تعداد 64 هزار راس نیز بز و بزغاله کشتار شد که با وزنی بالغ بر یک میلیون کیلوگرم از نظر سهم استان در کشور، به لحاظ تعداد چهار درصد و از نظر وزنی 4.33 درصد وزن کشتار بز و بزغاله در کشور است. همچنین 61 هزار راس گاو و گوساله در سال 98 کشتار داشتیم که وزنی بالغ بر 11 میلیون کیلوگرم به خود اختصاص داد و از نظر سهم به لحاظ تعداد 7.45 درصد و از نظر وزنی 6.53 درصد سهم استان در کل کشور بوده است. استان‌های معدودی هم در مورد پرورش گاومیش کار می‌کنند. استان گیلان 703 راس گاومیش کشتار داشته با سهمی بالغ بر 5.11 درصد و از نظر وزنی حدود 128 بوده که 76/. درصد است. البته در فصول مختلف سال بسته به ذائقه و تقاضای مشتری و سفارش برای تامین گوشت، میزان کشتار گوسفند و بره یا گاو و گاومیش متفاوت است.

– پیشنهاد می‌کنم موضوع گفت و گو را از دام و تولید گوشت قرمز به مصرف گوشت ببریم. سرانه گوشت کشتار شده در گیلان چقدر است؟

 برآورد جمعیت گیلان در سال 98، دو میلیون و 562 هزار نفر اعلام شد که با تقسیم وزن کل کشتار دام سیزده میلیون و 990 هزار و 308 کیلوگرم (14 هزار تن) به جمعیت می‌توان گفت سرانه گوشت کشتار شده در سال برای هر گیلانی حدود پنج کیلو و نیم بوده است که اگر این میزان را به 365 روز تقسیم کنیم بطور متوسط می‌شود روزی حدود 15 گرم. البته در این مورد نیاز به توضیح بیشتری است. با توجه به «منبع کشتار دام» * سرانه مصرف گوشت به گرم در روز در سال 1397 کشور برابر 12 و در سال 1398 برابر 11 گرم بوده است که این میزان در استان گیلان در سال 1397، 16 و در سال 1398، 15 گرم بوده است. اما با توجه به «منبع هزینه درآمد» ** خانوار در سال، متوسط مصرف گوشت قرمز به گرم برای هر فرد در کشور در سال 1397، 77/26 گرم و در سال 1398، 23 گرم بوده است که در مقایسه با آمار منبع کشتار رسمی دام علاوه بر کاهش مصرف نشان می‌دهد خانوارها در کشور علاوه بر کشتار رسمی دام از کشتار غیر رسمی دام نیز برای مصرف خود استفاده کرده‌اند.

قیمت مرغ در خرداد ماه 1399 حدود 12 هزار تومان بود اما در تیر ماه 1399 با افزایش قابل توجه قیمت مرغ به حدود 17 هزار تومان مواجه بوده ایم. کاهش قدرت خرید مردم موجب شده تا هنوز هم بسیاری از خانوارها جهت تامین این ماده پروتئینی در سبد مصرفی خود با مشکل مواجه باشند.

همچنین با توجه به منبع هزینه درآمد خانوار، متوسط سرانه مصرف گوشت به گرم برای هر فرد گیلانی در سال 1397 برابر 20 گرم و در سال 1398 برابر 17 گرم بوده است که در مقایسه با منبع تامین گوشت از کشتار رسمی دام نشان می‌دهد خانوارهای گیلانی گوشت قرمز مصرفی خود را بیشتر از چرخه کشتار رسمی دام تامین کرده‌اند. البته چون این میزان متوسط مصرف را نشان می‌دهد ممکن است فردی کمتر یا بیشتر گوشت قرمز مصرف کرده باشد.

–خب جدا از الگوی مصرف، طبیعتا قیمت گوشت در میزان مصرف خانوارها تاثیر دارد. به گفته کارشناسان تغذیه براساس استانداردها متوسط نیاز روزانه به گوشت برای جذب پروتئین لازم برای فرد حدود 45 گرم است. بنابراین دریافت حدود 15 گرم گوشت یعنی تامین کمتر از نصف میزان کالری لازم برای بدن.

بله، همینطور است. متوسط قیمت گوشت گوسفند و بره در گیلان تیر 1399، حدود 90 هزار تومان و متوسط قیمت گوشت گاو حدود 80 هزار تومان بوده است. قیمت مرغ در خرداد ماه 1399 حدود 12 هزار تومان بود اما در تیر ماه 1399 با افزایش قابل توجه قیمت مرغ به حدود 17 هزار تومان مواجه بوده ایم. کاهش قدرت خرید مردم موجب شده تا هنوز هم بسیاری از خانوارها جهت تامین این ماده پروتئینی در سبد مصرفی خود با مشکل مواجه باشند.

 – چندی پیش به نقل از تسنیم در گزارشی با عنوان«آمار عجیب مصرف گوشت در ایران» با استناد به مرکز آمار ایران و با استفاده از داده‌های طرح آماری هزینه درآمد خانوارهای شهری و روستایی نوشته شده بود که هر خانوار ایرانی در سال 1397 حدود 24 کیلوگرم گوشت مصرف کرده و در ادامه همان گزارش آمده بود«متوسط مصرف گوشت خانوارهای محروم (مربوط به دهک پایین) در کشور در سال 97، تنها یک کیلوگرم در سال بوده است»! لطفا بفرمایید سرانه مصرف روزانه گوشت ایرانی‌ها در سال 97 چقدر بوده است؟

 با توجه به آمار 24 میلیون خانوار در کشور و 83 میلیون نفر جمعیت، با در نظر گرفتن بعد خانوار 3.4 نفر، میزان مصرف سرانه گوشت در روز 19 گرم برای هر فرد ایرانی در سال 1397 ذکر شده است اما اگر بخواهیم میزان گوشت خریداری شده توسط خانوار از کشتار رسمی دام در 12 ماه سال را در نظر بگیریم و سرانه را محاسبه کنیم عدد 27 گرم بدست می‌آید. البته باید توجه کنیم یک منبعی که خانوار دارد مصرف می‌کند و ممکن است علاوه بر کشتار رسمی از کشتار غیر رسمی هم استفاده کند و یک منبع دیگر میزان کشتار دام رسمی است.

– حال اگر با همین روش یعنی با توجه به آمار هزینه-درآمد میزان مصرف سرانه گوشت در ایران را در سال97 و 98 محاسبه کنیم به چه عددی می‌رسیم؟

 به عددی حدود 23 گرم در سال 98 و 77/26 گرم مصرف گوشت در روز در سال 97 می‌رسیم که کاهش مصرف گوشت در سال 98 نسبت به سال 97 را مشخص می‌کند.

–خانوارها در سبد خرید خود چه مبلغی را به خرید گوشت اختصاص می‌دهند؟

در سال 1398 بطور متوسط یک خانوار ایرانی برای خرید گوشت دام، 25.676.000 هزینه کرده که اگر این عدد را به متوسط قیمت سالانه گوشت در سال 98 یعنی 916408 تقسیم کرده و تبدیل به گرم کنیم با توجه به عدد بعد خانوار هر نفر 8000 هزار گرم در سال گوشت مصرف کرده است که با تقسیم بر 365 روز می‌شود 23 گرم مصرف گوشت در روز.

– خوشبختانه گویا مرکز آمار ایران در خصوص وضعیت دام و کشتار دام در سال جاری، آمار فصلی ارایه داده است.

بله، مرکز آمار ایران اعلام کرد در بهار امسال، تعداد 2.9 میلیون رأس گوسفند و بره و 977 هزار رأس بز و بزغاله توسط دامداری‌های کشور پروار شده است که نسبت به فصل زمستان سال گذشته، به ترتیب 50.7 و 44.5 درصد افزایش یافته است. نتایج طرح آمارگیری‌اندازه‌گیری فصلی تعداد و تولیدات دام سبک در فصل بهار 1399 نشان می‌دهد که تعداد گوسفند و بره موجود در دامداری‌های کشـور در خرداد 47،3 میلیون رأس و تعداد بز و بزغاله 17 میلیون رأس بوده است که نسبت به زمان مشابه سال قبل، به‌ترتیب 0.1 درصد افزایش و 2.9 درصد کاهش داشته است. همچنین تعداد 4،8 میلیون رأس بره و 2،5 میلیون رأس بزغاله در فصل بهار سال 1399 در بهره‌برداری‌های پرورش‌دهنده دام سبک کشور متولد شده است که نسبت به فصل زمستان سال 1398، به ترتیب 51،5 و 14.7 درصد کاهش یافته است. براساس آمار در فصل بهار تعداد «گاو و گوساله» پروار شده در دامداری‌های کشور نیز 385 هزار راس بوده است که 217 راس آن به کشتارگاه‌های رسمی کشور عرضه و در این واحدها کشتار شده است. در مورد تولید گوشت قرمز در فصل بهار هم در کشتارگاه‌های رسمی کشور جمعا حدود 83.2 هزار تن گزارش شده که شامل 46.5 هزار تن گوشت گاو و گوساله، 29.4 هزار تن گوشت گوسفند و بره، 5.7 هزار تن گوشت بز و بزغاله و 1.6 هزار تن گوشت گاومیش و شتر بوده است. مقدار عرضه گوشت قرمز توسط این کشتارگاه ها، نسبت به فصل زمستان حدود 12 درصد کاهش و نسبت به فصل مشابه سال قبل، حدود 22 درصد افزایش داشته است.

گفتنی است به نقل از مرکز آمار ایران اطلاعات هزینه و درآمد خانوار روستایی در سال 1398 نشان می‌دهد که در حدود 11.2 درصد هزینه خوراکی و دخانی خانوار روستایی به گوشت دام اختصاص یافته است که سهم هزینه گوشت در سبد مصرفی خانوار بر حسب تعداد افراد خانوار (بعد خانوار) متفاوت است. همچنین بر اساس اطلاعات منتشر شده مرکز آمار ایران در خرداد ماه 1399 گوشت گاو وگوساله با 0.5 درصد وگوشت گوسفند با 0.2 درصد از افزایش قیمت نسبت به ماه قبل برخوردار بوده است. به طوری که قیمت گوشت گوسفند برابر با 98621 تومان و گوشت گاو و گوساله برابر با 83874 تومان برای هر کیلو بوده است.