طرحهای شکست‌خورده، تالاب را به لبه نابودی کشاند؛
نفس‌های آخر تالاب انزلی؛ قصه یک بی‌توجهی ملی
بخش اول- گذر پرندگان مهاجر از تالاب انزلی، دیگر آن شکوه سابق را ندارد. جایی که روزگاری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پناهگاه‌های حیات‌وحش ایران شناخته می‌شد، امروز به میدانی از بحران‌های محیط‌زیستی بدل شده است. رسوبات سنگین، فاضلاب‌های شهری و پساب‌های صنعتی، چهره زلال تالاب را بیشتر از هر زمان دیگری تیره و گل‌آلود کرده‌اند.
تالاب انزلی، روزگاری زیباترین آینه شمال ایران بود؛ جایی که پرندگان مهاجر، ماهیان بومی و گیاهان آبزی در کنار هم، نمادی از همزیستی و شکوه طبیعت بودند. اما امروز، این میراث بی‌بدیل در سراشیبی نابودی قدم می‌زند. خشکی تدریجی، رسوب‌گذاری شدید، ورود فاضلاب شهری و صنعتی، شکار بی‌رویه، ورود گونه‌های مهاجم و طرحهای توسعه‌ای بی‌ضابطه، نفس‌های تالاب را به شماره انداخته است.
از دهه‌ها پیش، تالاب انزلی در لیست مونترو، یعنی فهرست تالاب‌های در معرض خطر کنوانسیون رامسر، قرار گرفته بود؛ هشداری جهانی که به نظر می‌رسد در پیچ و خم جلسات بی‌حاصل و کارگروه‌های بی‌نتیجه گم شده است. تلاش‌هایی مانند پروژه مدیریت اکولوژیک با همکاری ژاپن، لایروبی، یا حتی طرحهای پرحاشیه‌ای مثل بایوجمی، نتوانستند این زیست‌بوم ارزشمند را از بحران نجات دهند.
تالاب انزلی، به‌جای محل زیست پرندگان مهاجر، بیشتر به قبرستانی برای خاطرات بدل شده است. اگر امروز اقدامی علمی و قاطع انجام نشود، انزلی فردا تنها در قاب عکس‌ها و یادداشت‌های قدیمی دیده خواهد شد. تالاب انزلی، آینه‌ایست روبه‌روی ما، که در آن می‌توان تصویر فراموش‌شده‌ای از مسئولیت، همزیستی و طبیعت را دید
افزون بر تهدیدات محیط‌زیستی، پیچیدگی ساختار مدیریتی، تعدد متولیان، نبود اراده جدی، و ترجیح منافع کوتاه‌مدت بر منافع عمومی، سد راه احیای تالاب شده است. در حالی که تالاب‌ها حکم کلیه‌های زمین را دارند و به تنظیم آب، تصفیه آلاینده‌ها و حفظ تنوع زیستی کمک می‌کنند، انزلی امروز به نمادی از سوء‌مدیریت و غفلت تبدیل شده است.
حالا این تالاب، به‌جای محل زیست پرندگان مهاجر، بیشتر به قبرستانی برای خاطرات بدل شده است. اگر امروز اقدامی فوری، علمی و قاطع انجام نشود، انزلی فردا تنها در قاب عکس‌ها و یادداشت‌های قدیمی دیده خواهد شد. تالاب انزلی، آینه‌ایست روبه‌روی ما، که در آن می‌توان تصویر فراموش‌شده‌ای از مسئولیت، همزیستی و طبیعت را دید؛ تصویری که هر روز غبارآلودتر می‌شود.
«رضا زمانی» مدیرکل سابق محیط‌زیست گیلان در باب اینکه چرا تالاب انزلی مورد توجه جهان قرار دارد می‌گوید:تالاب انزلی یکی از مهم‌ترین اکوسیستم‌های کشور است و از اولین تالاب‌هایی است که در سال ۱۳۵۴ با عنوان یکی از تالاب‌های باارزش بین‌المللی در فهرست کنوانسیون رامسر به ثبت رسید. این تالاب یکی از ارزشمندترین تالاب‌های بین‌المللی جنوب دریای کاسپین محسوب می‌شود.
حد بستر تالاب انزلی در حدود ۲۳ هزار و ۵۰۰ هکتار است و محدوده اکولوژیک آن ۱۹ هزار و ۴۵۸ هکتار مساحت دارد. مساحت حوزه آبخیز تالاب هم ۳۶۰ هزار هکتار است و ۱۳ شهر و ۷۶۸ روستا و هفت شهرستان از جمله رشت ، انزلی، صومعه سرا، خمام، ماسال، فومن و رشت در حوزه آبریز این تالاب قرار دارند.
تالاب انزلی دارای چهار بخش نسبتا متمایز است که شامل بخش شیجان، بخش مرکزی یا سرخانکل و بخش غربی یا تالاب آبکنار و بخش جنوبی یا سیاه کشیم می‌باشد. تالاب انزلی یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های بسیار بااهمیت برای پرندگان مهاجر زمستان گذران محسوب می‌شود و از این حیث مورد توجه جهانی قرار دارد.
رضا زمانی افزود: تالاب انزلی زیستگاه مهم زمستان گذرانی پرندگان شاخص مانند پلیکان خاکستری، غاز پیشانی سفیدکوچک، باکلان کوچک و عقاب دریایی دم سفید و شاهین، بالابان، جغد تالابی و همچنین زیستگاه و محل زادآوری پرندگانی مانند پرستوهای دریایی محسوب می‌شود.
در این تالاب ارزشمند، بیش از ۲۵۴ گونه پرنده، ۴۹ گونه ماهی و ۳۶۲ گونه گیاه آبزی مانند نی، نیلوفر آبی و سوکوله خیز، ۲۰ گونه پستاندار از جمله شنگ، رودک، گربه جنگلی، گربه وحشی و چند گونه خفاش شناسایی شده است.
وی ادامه داد: این تالاب دارای ۳۱۰ گونه فیتوپلانگتون و ۲۵۴ گونه زئو پلانگتون است. بخش‌هایی از تالاب انزلی به عنوان مناطق چهارگانه جزو مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست هستند.
از جمله پناهگاه حیات وحش سلکه با مساحت ۳۶۶ هکتار، پناهگاه حیات وحش سرخانکل با مساحت هزار و ۲۱۴ هکتار، منطقه حفاظت شده سیاه کشیم با مساحت ۴ هزار و ۵۰۰ هکتار و پناهگاه حیات وحش چوکام با مساحت ۴۴۲ هکتار که مجموعا ۲۶ درصد از مساحت تالاب انزلی را شامل می‌شود.
احداث کنارگذر و موج شکن انزلی، عدم اختصاص حق آبه در فصول کم باران، تغییر کاربری و توسعه شهری و روستایی در حوزه آبخیز، ایجاد حریق‌های عمدی جهت تصرفات، شکار و صید و بهره‌کشی مفرط، تنها بخشی از مشکلات تالاب انزلی است
به گفته رضا زمانی در حال حاضر ۱۰ اکوسیستم بزرگ رودخانه‌ای و بیش از ۳۰ کانال و زهکش وارد تالاب انزلی می‌شود. که از مهم‌ترین این رودخانهها می‌توان به رودخانه مرغک، خالکایی، پسیخان، پیربازار، ماسوله رودخان، چافرود، بهمبر، سیاه درویشان، خمام رود و تشرود اشاره کرد.
این تالاب ارزشمند به دلیل تهدیدهای ناشی از فعالیت‌های مختلف انسانی و تغییرات گسترده در فهرست تالاب‌های در معرض نابودی کنوانسیون رامسر یا فهرست مونترو (Montreux) از سال ۱۳۷۱ قرار گرفته است.
عواملی که تالاب انزلی را تهدید می‌کنند
وی مهم‌ترین عوامل تهدید تالاب انزلی را کاهش تراز آب دریای خزر که تالاب انزلی به عنوان یک تالاب ساحلی از آن متأثر است می‌داند و معتقد است: ورود سالانه حدود ۳۸۰ هزار متر مکعب فاضلاب‌های بهداشتی، شهری و روستایی به تالاب انزلی، ورود سالانه بیش از شش دهم میلیون تن رسوبات از طریق رودخانهها به دلیل عدم اعمال مدیریت آبخیزداری، ورود سالانه ۴۰۰ هزار متر مکعب پساب کشاورزی حاوی فسفات، هجوم گونه‌های مهاجم گیاهی و جانوری از جمله سنبل آبی که بیش از شش هزار هکتار از پهنه تالاب را درگیر کرده است.
احداث کنارگذر انزلی و موج شکن انزلی، عدم اختصاص حق آبه زیست‌محیطی در فصول کم باران، تغییر کاربری و توسعه شهری و روستایی در حوزه آبخیز، ایجاد هر از چند گاه حریق‌های عمدی جهت تصرفات تالاب، شکار و صید و بهره‌کشی مفرط و عدم متولی‌گری واحد برای موضوع تالاب انزلی از دیگر چالش‌ها و مشکلات تالاب انزلی به شمار می‌رود.
بررسی صید ماهیان تالاب انزلی
کاهش برداشت ماهی از تالاب انزلی و احتمال حذف برخی از گونه‌ها، موضوع دیگری است که به عنوان یکی از عوامل تهدیدکننده حیات این تالاب این بار مورد توجه «سعید نادری» دانشیار گروه محیط‌زیست دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان قرار گرفته است.
وی معتقد است: تالاب‌ها بعنوان یکی از مهم‌ترین و در عین حال تخریب شده‌ترین اکوسیستم‌هایی هستند که اهمیت‌شان، عملکردشان، اثرگذاری بر تنوع زیستی و حساسیت پذیریشان توسط انسان درک نشده است. این اکوسیستم‌ها شامل بسیاری از اجزای مختلف فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیک میباشند که با همدیگر یک اکوسیستم یکپارچه را می‌سازند و دارای عملکردهای مختلف هستند.
سعید نادری می‌گوید: تالاب انزلی از نظر زمین شناسی، بسیار جوان است. بر اساس آمار موجود، بالاترین سطح آب در تالاب انزلی از اواخر دوره یخبندان پیشین از ( ۱۶۲۰ تا ۱۸۰۰ میلادی) گزارش شده است که پس از آن با کاهش سطح آب دریای کاسپین، زبانه های خشکی و جزایر تشکیل دهنده تالاب انزلی، آشکار شد.
ارزش ریالی تالاب انزلی حدود ۲۵ میلیارد دلار برآورد شده که در برگیرنده بخش‌های مختلف اعم از ارزش بین المللی تالاب، صید ماهی، تفریح، کیفیت آب، شکار پرندگان، تولیدات کشاورزی، تولید ماهی، تصفیه فاضلاب و ارزش وجودی تالاب است.
در گذشته‌ای نه چندان دور، بیش از ۸۰ درصد صید کل ماهیان سواحل ایرانی دریای کاسپین در تالاب انزلی انجام می‌شده است. طی سال‌های اخیر کپور معمولی و اردک ماهی ترکیب اصلی صید ماهیان اقتصادی را در تالاب تشکیل می دهند که جمعا ۶/۸۸ درصد تراکم ماهیان میباشند. ماهیان غیر بومی کاراس و تیز کولی جزء ماهیان کم ارزش اقتصادی بوده که درصد بالایی را در تالاب تشکیل می‌دهند.
بررسی صید ماهیان تالاب انزلی بر حسب گروه‌های اکولوژیک در یک دوره آماری ۹۲-۱۳۷۱ نشان داد که ماهیان بومی ساکن تالاب، غیر بومی، نیمه مهاجر و مهاجر به ترتیب حدود ۸/۷۵ ، ۱/۱۳ ، ۵/۷ و ۶/۳ درصد جمعیت را تشکیل داده‌اند.
گونه‌های در معرض خطر کدامند؟
دانشیار گروه محیط‌زیست دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان در این رابطه توضیح می‌دهد: بررسی ترکیب صید ماهیان عرضه شده در بازار ماهی فروشان انزلی که عمده‌ترین مکان فروش ماهیان تالاب انزلی است، نشان داد که صید گونه‌های سوف تالابی، سوف سفید، اسبله، سیم، سرخ باله، لای ماهی، سس ماهی سرگنده و ماش ماهی تالاب انزلی ضعیف تا بسیار وخیم بوده و احتمال حذف برخی تا چند سال آینده زیاد است.
از بین این گونه‌ها، اسبله، سوف تالابی، لای ماهی، ماش ماهی و سس ماهی سرگنده نیاز به حمایت جدی سازمان‌های دولتی و غیردولتی مرتبط نظیر شیلات و محیط‌زیست دارد. این حمایت‌ها در درجه اول، حفاظت مولدین آن‌ها در فصل تخم‌ریزی و سپس تکثیر مصنوعی و نیمه مصنوعی این ماهیان و رهاسازی بچه ماهیان آن‌ها به مقدار لازم به تالاب انزلی است.
نتایج بررسی کیفی صید صیادان رودخانه‌های تالاب نشان داد که ۲۲ گونه ماهی عمدتا با تور پرتابی، قلاب و کالو صید می‌شوند که شاه کولی به مقدار خوب و پس از آن سیاه کولی، کاراس و تیزکولی به مقدار کم تا متوسط صید شده و سهم سایر گونه‌ها ناچیز است.
این تالاب با میزان صید ماهی فراتر از ۱۰۰ کیلو در هکتار در گذشته‌ای نه چندان دور، دارای ارزش‌های شیلاتی و اقتصادی بالایی بود، اما امروزه برداشت ماهی از تالاب در حد ناچیزی قرار گرفته و وضعیت بسیار نگران کننده‌ای دارد.
چرا تعیین حریم و حد بستر تالاب انزلی با مشکل مواجه شد؟
سعید نادری در این رابطه می‌گوید: از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۷۴ با افزایش تراز آب دریای کاسپین، وسعت آبی تالاب به بیش از ۱۵۰ کیلومتر مربع افزایش یافت و اکوسیستم تالاب انزلی بخشی از توان اکولوژیک خود را باز یافت که در این رابطه بیش از ۱۲۰۰ هکتار از اراضی حاشیه تالاب، غرقاب شدند.
از سال ۱۳۷۴ مجدداً کاهش تدریجی سطح آب دریای کاسپین شروع شد و روند تغییرات، بسیار سریع‌تر خودنمایی کرده است و بطورکلی، بیش از ۸۵ درصد سطح آبی این تالاب از دست رفته است. در واقع، سیمای حال حاضر تالاب انزلی بسیار متفاوت از شرایط گذشته آن بوده، بطوریکه در حال حاضر چهار بخش نسبتاً متمایز گذشته با پهنه‌های آبی گسترده، از بین رفته یا بسیار محدود و کم عمق شده است.
جدای از نامشخص بودن حق آبه تالاب، نوسانات سطح تراز آب در تالاب انزلی و اراضی اطراف آن، با نوسانات سطح آب دریای کاسپین و سیلاب‌ها‌ی فصلی بالادست، ارتباط مستقیم دارد. تالاب انزلی به دلیل محدودیت در عمق و ارتفاع، نسبت به نوسانات سطح آب دریا، حساس است.
این اثرات، بستگی به توپوگرافی منطقه و کاربری اراضی داشته و منجر به تغییر در سطح آب‌های زیرزمینی، تغییر در ترکیب فلور منطقه و کاهش زمین‌های تالابی می‌شود.
علاوه بر کاهش تراز آب دریای کاسپین، دو عامل اصلی رسوب‌گذاری شدید و رشد سریع گیاهان، روند سریع توالی و خشک شدن تالاب را سبب شده است
از طرفی این گونه نوسانات سبب شده تا پهنه‌بندی و تعیین حریم و حد بستر تالاب انزلی با مشکل مواجه شود. بر اساس مطالعات اخیر بر پایه مدل‌سازی با پارمترهای اثرگذار بر تالاب انزلی، پیش‌بینی می‌شود که تالاب انزلی در سال ۱۴۳۷ و در خوشبینانه‌ترین وضعیت در سال ۱۴۸۰ کاملا خشک شده و تبدیل به یک تالاب فصلی شود.
عواملی که خشک شدن تالاب را سرعت بخشیده است
این دانشیار گروه محیط‌زیست دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان معتقد است: در حال حاضر علاوه بر کاهش تراز آب دریای کاسپین، دو عامل اصلی رسوب‌گذاری شدید و رشد سریع گیاهان، روند سریع توالی و خشک شدن تالاب را سبب شده است. بخشی از این رسوبات مربوط به حوضه آبخیز سفیدرود است که از طریق شبکه آبرسانی فومنات به تالاب حمل می‌شود. برآورد بار رسوبی وارده به تالاب در حدود ۶/۰ میلیون تن در سال بوده که حدود ۴/۰ میلیون تن، در آن ترسیب می‌شود.
لذا، سالیانه بیش از ۴۳۰۰۰۰ تن از حجم آبی تالاب کاسته شده و عمق رسوبات در بسیاری از نقاط به ۵ تا ۷ متر رسیده است. در واقع، اکثر بخش‌های شرقی، مرکزی و سیاه کشیم خشک شده و تنها حوضچه غربی تالاب انزلی حجم قابل توجهی از آب را در خود حفظ کرده اما این قسمت نیز تحت تاثیر و رشد فزاینده پوشش‌های گیاهی قرار گرفته است.
گیاهان آبزی به عنوان یکی از اجزاء اصلی این اکوسیستم آبی، نقش مهمی در جریان مواد مغذی، چرخه نیتروژن و فسفر، روابط غذایی موجودات، زیستگاه درشت بی مهرگان و تولید ماهی خواهند داشت، اما تراکم بالای آن‌ها به شکل معضل، خودنمایی می‌کند.
در حال حاضر دو گونه گیاه غوط هور Ceratophyllum demersum و Myriophyllum spicatum از پراکنش و تراکم بالایی در بخش غربی تالاب برخوردار بوده و در تابستان زیتودهای در حد ۷۵۰ گرم در متر مربع وزن خشک خواهند داشت. با مرگ زمستانه، این گیاهان مقدار ۳۶۰ گرم در مترمربع از مواد آلی وارد اکوسیستم تالاب می‌شود.
سعید نادری، مشکلات بزرگ دیگر تالاب را، ورود حجم زیاد فاضلاب‌های صنعتی و خانگی، سموم و کودهای شیمیایی از حوضه آبخیز می‌داند که باعث ایجاد شرایط پرغذایی«Eutrification» و در نتیجه رشد فزاینده گیاهان آبزی در بخش‌های مختلف آن می‌شود.
وی می‌گوید: بر اساس داده‌های سه دهه پیش، حدود ۲۶۰۰۰ تن مواد آلی کربنی، ۵۰۰۰ تن نیتروژن و ۳۸۰ تن فسفر از طریق رودخانهها وارد محیط تالاب می‌شده که بیشتر آن از طریق کانال‌های خروجی وارد دریا می‌شود و فقط حدود ۳۸ درصد در تالاب باقی مانده و رشد گیاهان آبزی را در پی داشته است.
بررسی نقش مداخلات انسانی در تهدید تالاب انزلی
این دانشیار گروه محیط‌زیست دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان عنوان می‌کند: در سالیان اخیر با افزایش جمعیت، توسعه شهرها، تخریب اراضی مرتعی و جنگلی و نیز توسعه کشاورزی و دامپرور ی، ارقام مواد مغذی وارده به تالاب چندین برابر شده است. این شرایط، با افزایش رشد فزاینده گیاهان و ایجاد شرایط بی هوازی، موجب ایجاد شرایط کشنده برای بسیاری از زیستمندان تالاب شده است. همچنین عدم مدیریت صحیح پسماندها و زباله‌های مناطق حاشیه و وارد شدن آن‌ها به محیط تالاب، باعث افزایش شرایط پیچیده نامناسب در تالاب شده است.
وی اضافه کرد: افزایش جمعیت و فعالیت‌های انسانی باعث افزایش تقاضا برا ی منابع محدود زمین برای کشاورزی، آبزی‌پروری و توسعه شهری شده، که عامل دیگری برای تخریب تالاب محسوب می‌شود.
فعالیت‌های مختلف انسانی طی سالیان متمادی در حوضه تالاب انزلی که بدون برنامه‌ریزی مبتنی بر آمایش سرزمین انجام شده، باعث تغییر محیط‌های طبیعی به کاربری‌های کشاورزی، آبزی‌پروری، شهری و صنعتی در مقیاس گسترده و به تبع آن باعث تخریب و از هم گسیختگی عرصههای حیاتی مورد نیاز زیستگاهی گونه‌های مختلف شده است.
تغییر کاربری اراضی در حوضه آبخیز تالاب انزلی بسیار سریع بوده، بطوریکه کاهش قابل توجه در اراضی جنگلی و تالابی همزمان با افزایش اراضی کشاورزی و توسعه‌های شهری طی سالیان آینده نیز پیش‌بینی شده است
این عامل تخریبی، همگام با عوامل قبلی، باعث محصور شدن و نامشخص بودن حریم تالاب توسط جاده‌ها و سایر بناها و ایزوله شدن جمعیت زیستمندان تالاب شده است. روند رشد و توسعه اقتصادی- اجتماعی در جهان، ایران و به ویژه استان گیلان که دارای غنی‌ترین و متنوع‌ترین عرصههای اکولوژیکی است، منجر به تداخل طرحهای توسعه‌ای مانند جاده‌سازی، شهرسازی و… با عرصههای محیط‌زیستی، از جمله تالاب انزلی شده است.
تغییرکاربری در حوضه آبخیز تالاب
سعید نادری در این مورد توضیح می‌دهد و می‌گوید: جاده کنارگذر بندر انزلی که از منطقه طالب‌آباد به بشمن امتداد دارد، دارای ۱۶ کیلومتر طول و ۱۱ متر عرض است، که با احتساب حد حریم جاده عرض آن به ۴۸ متر می‌رسد. براساس بررسی‌های انجام شده، محل دقیق اجرای این طرح، در داخل محدوده حفاظتی و گردشگری تالاب انزلی قرار دارد.
همچنین، احداث سدهای مختلف در مناطق مختلف حوضه تالاب انزلی، با هدف ذخیره آب، ضمن تخریب و نابودی تنوع زیستی بوم سازگان‌های طبیعی و اعمال ساده‌سازی اکوسیستمیک، از طریق کاهش آب ورودی به تالاب، بر مشکلات پیچیده آن افزوده‌اند.
بنابراین، تغییر کاربری اراضی در حوضه آبخیز تالاب انزلی بسیار سریع بوده، بطوریکه کاهش قابل توجه در اراضی جنگلی و تالابی همزمان با افزایش اراضی کشاورزی و توسعه‌های شهری طی سالیان آینده نیز پیش‌بینی شده است.
وی معتقد است: تالاب انزلی، به صور مختلف، مورد بهره‌کشی مفرط قرار گرفته است. مشاهده این وضع، در کل ساعات شبانه‌روز، به سهولت ممکن است. در این راستا، علاوه بر ایجاد شرایط ناامن، از طریق حضور گسترده انسان و عبور و مرور زیاد قایق‌های موتوری، زیستمندان مختلف تالاب، مورد برداشت بدون قاعده و غیر اصولی قرار می‌گیرند.
مهم‌ترین دلایل تخریب جامعه حیاتی تالاب انزلی
به عقیده سعید نادری، زیستمندان بی مهره تا مهره‌دار تالاب، در این استحصال بی حد و حصر در امان نیستند. البته، بهره‌کشی و استحصال ماهیان و پرندگان، بیشتر به چشم می‌آیند. این موضوع، بصورت مستقیم و غیرمستقیم از مهم‌ترین دلایل تخریب جامعه حیاتی تالاب بوده است.
وی معتقد است: تراکم تورگذاری و فعالیت صیادی در تالاب، طی شبانه‌روز به حدی است که مانند گذشته، نمی‌توان به سادگی با قایق عبور کرد. از طرفی این وسعت تورگذاری جهت صید آبزیان مختلف، بطور غیرمستقیم باعث به دام افتادن گونه‌های غیرهدف شده و مرگ و میر گونه‌های مهم و شاخصی مانند شنگ و پرندگان غواص را به همراه داشته است.
تهدید تالاب از طریق گونه‌های جانوری و گیاهی بیگانه
به باور سعید نادری، تعداد زیاد و بدون ارزیابی علمی شکارچیان مجاز و غیرمجاز پرندگان، بهره‌کشی از جمعیت پرندگان تالاب را در حد وسیعی سبب شده است. امروزه همچنین، بحث گونه‌های مهاجم از جمله چالش‌های جدی محیط‌زیست بوده و بسته به نوع گونه، انواع آسیب‌ها را به محیط میزبان وارد می‌سازد.
این دانشیار گروه محیط‌زیست دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان تصریح می‌کند: همزمان با تغییرات منفی اشاره شده در اکوسیستم تالاب انزلی، تعداد زیادی از گونه‌های جانوری و گیاهی بیگانه به صورت سهوی یا عمدی وارد تالاب شده و تاثیرات زیادی در این زیست بوم گذارده‌اند.
سالیان متمادی، تالاب انزلی شاهد ورود نوعی سرخس آبزی شناور، به نام آزولا بوده که در سال ۱۳۶۳ توسط سازمان جهاد کشاورزی، با هدف تولید غذای دام و طیور، بصورت اشتباه، به تالاب معرفی شد. این گیاه با سرعت پراکنش فزاینده، سطح تالاب را پوشانده و از ورود نور جلوگیری نموده و با ایجاد شرایط بی هوازی، حیات گونه‌های مختلف تالاب را به خطر می‌اندازد.
وی در مورد این گونه جانوری توضیحات بیشتری می‌دهد و می‌افزاید: این گونه، تثبیت کننده ازت بوده و لذا می‌تواند با آزادسازی آن در تالاب، به ایجاد شرایط یوتریفیکاسیون، بیفزاید. امروزه بسیاری از ماهیان غیربومی و میگوی رودخانه‌ای(میگوی ژاپنی) در گستره وسیعی از تالاب با تراکم بالا مشاهده می‌شوند. در واقع ماهیان غیربومی جایگزین گونه‌های بومی ارزشمند شده و ترکیب اصلی صید ماهیان تالاب را تشکیل داده‌اند.
به عقیده این پژوهشگر، اگرچه کپور ماهیان چینی «کپور نقره‌ای و علفخوار» رهاسازی شده در تالاب نقش مثبت در اقتصاد صیادان بومی دارند اما ورود ماهیان کم ارزش کاراس و تیز کولی تاثیر منفی در زیستمندان تالاب انزلی داشته است. ماهی کاراس در برخی از سال‌ها تا ۷۰ درصد میزان صید ماهیان را تشکیل داده و نقش منفی در اکوسیستم تالاب ایفا کرده است.
