این روزها خودکشی در صدر اخبار آسیبهای اجتماعی جای گرفته است. به خصوص اینکه درصد بالایی از خودکشی ها توسط نوجوانان و جوانان رخ داده است. فقر معیشتی و نابرابری‌های اقتصادی در سالهای اخیر آمار خودکشی در کشور بخصوص در قشر جوان و نوجوان را افزایش داده است.
پیش ازاین نیز بنا بر آمارهای رسمی انجمن روان پزشکان کشور و نیز بر اساس آمار وزارت بهداشت، ۷۳ درصد موارد اقدام به خودکشی در مناطق حاشیه‌نشین اتفاق افتاده و استانهای ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان و کرمانشاه در صدر استانهای مناطق محروم و با داشتن بالاترین آمار خودکشی قرار دارند، حال بر اساس مشاهدات و آمارهای تشکلهای مردم نهاد اجتماعی، اقدام به خودکشی نوجوانان در مناطق حاشیه‌نشین شهرها رو به فزونی گذاشته است. آماری که نشان‌دهنده نقش مسائل اقتصادی در بروز آسیبهای اجتماعی در این مناطق است.
به عقیده فعالین اجتماعی، نوجوانان به واسطه زیست خود در مناطقی که هنجارهای جامعه در مورد آنها رعایت نمی‌شود و عدم برخورداری از هنجارها و حقوق اولیه زندگی آن‌چنان تحت فشار مشکلات محیطی قرار می‌گیرند که از یافتن هرگونه راه حلی برای رهایی از مشکلات عاجز می‌شوند. این در حالی است که بسیاری از مشکلات این نوجوانان ناشی از ضعف سیستم اجتماعی جامعه است و حل مشکلات آنها بدون دخالت مسئولین و سازمان‌های مردم نهاد ممکن نیست.
رشد خودکشی در مناطق محروم و مهاجرپذیر
در سالهای اخیر با توجه به فزونی یافتن مشکلات اجتماعی و اقتصادی مخصوصاً در مناطق حاشیه نه تنها شاهد بهبود وضعیت نوجوانان این مناطق نبوده‌ایم بلکه شاهد رشد میزان خودکشی در آنها بوده‌ایم. یک کارشناس آسیبهای اجتماعی با بیان این مطلب به مرور نسبت به افزایش آسیبهای اجتماعی در میان نوجوانان 18 محله حاشیه نشین و مهاجر پذیر رشت هشدار داد.
مشکلات اقتصادی، محرومیت‌های مالی و تداخل و تضاد فرهنگی؛ بروز آسیبهای اجتماعی را در میان نواجونان بخصوص دختران افزایش داده است. «زهرا قلیزاده» مدیرعامل جمعیت همیاران سبزگیلان با بیان این مطلب به مرور گفت: تعداد مراکز تفریحی و ورزشی برای قشر نوجوان و جوان بخصوص دختران در مناطق حاشیه نشین رشت بسیار کم است. این درحالیست که نوجوانان در این سن نیاز به تخلیه روحی و روانی دارند اما مکانی برای این نیاز وجود ندارد. در این میان تحمیل برخی سنتها و رسوم از سوی خانواده از جمله مسایلی است که نوجوان امروزی با آن درگیر و گلاویز است.
مشاور آسیبهای اجتماعی در ادامه با اشاره به افزایش مخاطرات و آسیهای اجتماعی در میان نوجوانان از افزایش تمایل به خودکشی در میان دختران ساکن در محلات حاشیه نشین و فقیر رشت هشدار داد و گفت: علیرغم اجرای طرحهای اجتماعی محور با حمایت بهزیستی استان و برگزاری جلسات مختلف مشاوره رایگان توسط مدرسین خیرین در این محلات، شاهد افزایش آسیبها اجتماعی از جمله خودکشی در میان دختران نوجوان هستیم که این موضوع در محلات مهاجر پذیر که با تداخل فرهنگی نیز مواجه هستند بیشتر دیده شده است.
وی با بیان اشکال مختلف آسیبهای اجتماعی در میان نوجوان مناطق مختلف رشت اظهار کرد: مصرف ماده مخدر گل و استفاده از قلیان به شدت در میان نوجوانان رایج شده است که جای نگرانی دارد.
مدیرعامل جمعیت همیاران سبزگیلان، مسایل و مشکلات اقتصادی را عامل اصلی بروز آسیبهای اجتماعی در میان نوجوانان مناطق حاشیه نشین رشت عنوان کرد و افزود: خانواده‌ها دراین مناطق از تامین حداقل خواسته‌های نوجوانان و فرزندان خود عاجزهستند و سیر کردن شکم دغدغه اصلی والدین آنها شده است بطوریکه اصلا فرصتی برای اهمیت دادن به خواسته‌ها و مشکلات روحی فرزند خود ندارند.
وی با تأکید به برگزاری آموزشهای مختلف در طرح مشارکت اجتماعی نوجوانان ایران و جلسات مشاوره به صورت رایگان به خودداری خانواده‌ها از حضور در این جلسات اشاره کرد و گفت: معضل مهم در برگزاری این جلسات، کمبود مدرسین آقا برای پسران نوجوان و جوان است. متأسفانه براساس دستور العملهای بهزیستی، مدرسین خانم قادر به آموزش به پسران نوجوان نیستند و حتما باید مدرس آقا در جلسات پسران حضور داشته باشد که از این لحاظ با کمبود مربی داوطلب مرد مواجه هستیم. متاسفانه این مساله موجب شده جامعه آماری از نوجوانان پسردرگیر آسیبهای اجتماعی نداشته باشیم.
گیلان، 5 استان اول خودکشی
در همین رابطه «رضا علیزاده» جامعه شناس در گفت و گو با مرور، صحت و علل این اتفاق را نیازمند کار پژوهشی دانست و گفت: متاسفانه استان گیلان از جمله استانهایی است که بیشترین آمار خودکشی در کشور را به خود اختصاص داده و جز 5 استان اول در خودکشی است.
وی دلیل آمار بالای خودکشی در مناطق حاشیه نشین رشت را در دوری از مرکز شهرو محرومیت از بسیاری از رویدادها و زیرساختها دانست و گفت: محرومیت در همه ابعاد اجتماعی و اقتصادی در این مناطق تاثیر منفی زیادی بروی دختران جوان و نوجوان این مناطق می گذارد.
علیزاده اضافه کرد: نکته مهم دیگر اینکه نوجوانان مناطق حاشیه نشین قادر نیستند خود را با فرهنگ عمومی جامعه منطبق کنند و در کنار آن بحث اقتصاد و امید به آینده است و متاسفانه زمانی که امید به آینده از بین برود این آسیب به طور خیلی جدی در مناطق مختلف بروز می کند. در مناطق حاشیه نشین نیز فقر، بیکاری و محرومیت از بسیاری امکانات و عدم جذب در فرهنگ عمومی جامعه باعث شده فقر، خود کشی و بسیاری از آسیبهای دیگر در این مناطق افزایش پیدا کند.