ابهام در آمار مغروقین گیلان

علیرغم اینکه بیش از یک ماه از پایان طرح دریا در سواحل شمالی کشور می گذرد اما متولیان امر نجات غریق و ستاد ساماندهی سواحل و تفرجگاه ها در استان گیلان هنوز آماری از تعداد غرق شدگان در دریا اعلام نکرده اند و ابهام در آمار مغروقین گیلان علامت سئوالی بزرگی است که کم کم آزاردهنده می شود. این مهم در حالی اتفاق می افتد که ستاد ساماندهی، به طور روزانه، در طول اجرای طرح دریا، آمار غرق شدگان و نجات یافتگان را در اختیار داشت.

به گزارش مرور، دریای کاسپین به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری طبیعی کشورمان هر ساله میزبان جمعیتی بالغ بر نیمی از جمعیت کشورمان هست، اگرچه نداشتن متولی مستقیم طرح های گردشگری دریا باعث شده  این بخش از رونق لازم برخوردار نباشد. اما وزارت کشور برخلاف وزارت تازه تاسیس گردشگری تلاش می کند با تجمیع نهادهای پایین دستی خود مثل استانداری، فرمانداری، بخشداری، دهیاری، شهرداری و همچنین نیروی انتظامی و با کمک نهادهای موازی چون وزارت ورزش و جوانان ( اداره کل ورزش و جوانان استان های شمالی و فدراسیون نجات غریق و غواصی)، وزارت بهداشت (اورژانس) و حتی سازمانهایی چون هلال احمر و پزشکی قانونی، ساز و کار قانونمندی در مراقبت از دریا و گردشگرانش داشته باشد. اما اینکه چقدر موفق بوده را باید از آمار مسافران نگون بختی دریافت که به شوق سیاحت دریا آمده اند و به دلیل نبود زیرساخت های لازم در دریا غرق شده اند.

استانداری گیلان: ۸۳۶ نفر نجات یافتند اما مغروقین را بعدا می گوییم

وزارت کشور با پی ریزی طرح دریا، مراقبت از ۹۰۰ کیلومتر از سواحل استانهای شمالی را از نیمه خرداد تا پنجم مهر ماه هر سال برعهده می گیرد. وزارت کشور این مهم را بر عهده استانداری و استانداران نیز آن را به اداره کل امور اجتماعی و فرهنگی محول کرده اند. اگرچه مدت مدیدی است استانداری گیلان، مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی ندارد ولی «سیامک حیدری» معاونت این اداره کل در گفت و گو با خبرنگار ما می گوید: نوار ساحلی گیلان از رودسر تا آستارا حدود ۲۷۴ کیلومتر را شامل می شود که محدوده جغرافیایی نه شهرستان از ۱۶ شهرستان گیلان را در بر می گیرد. در حال حاضر تعداد طرح‌های سالم‌سازی به ۳۵ طرح و تعداد شناگاه ها به ۶۸ رسیده است. وی بازگشایی طرح‌های سالم‌سازی دریا را به طور رسمی از خرداد ماه اعلام کرد و گفت: این طرح بر اساس دستورالعمل ستاد ساماندهی سواحل کشور تا ۵ مهرماه ادامه داشت.

معاونت اداره کل امور اجتماعی استانداری گیلان به صورت مستقیم اشاره ای به تعداد مغروقین نداشت و در مقابل پرسش چند باره ما روزه سکوت را در پیش گرفت و آمارهای رنگارنگ دیگری ارائه کرد و ارائه آمار مغروقین را منوط به اجازه از مقام بالادستی دانست.

حیدری ادامه داد: خوشبختانه با تدبیر و مدیریت ستاد ساماندهی سواحل و با همکاری فرمانداران و دستگاه‌های متولی امر در حوزه سواحل و ارائه خدمات مطلوب به مسافران و گردشگران امسال با کاهش غریق چشمگیری نسبت به سال‌های گذشته در مناطق خطرآفرین شاهد بودیم و عوامل امداد و نجات، تعداد ۸۳۶ نفر را امسال در طرح‌های سالم‌سازی دریا و نقاط خطرآفرین در سطح استان از خطر غرق شدن نجات داده اند. همچنین آمار غریق در استان نشان می‌دهد که اکثر افراد غرق شده از افراد غیر بومی استان بوده و میانگین سنی آنان در حدود ۲۶ سال بوده و پایین‌ترین سن غریق هشت سال و بالاترین سن ۵۵ ساله است.

این مسوول استانداری به صورت مستقیم اشاره ای به تعداد مغروقین نداشت و در مقابل پرسش چند باره ما روزه سکوت را در پیش گرفت و آمارهای رنگارنگ دیگری ارائه کرد و ارائه آمار مغروقین را منوط به اجازه از مقام بالادستی دانست. البته امیدواریم برای آن ۸۳۶ نجات یافته ای که اعلام کرد، برگه نجات ناجی وجود داشته باشد. چراکه هر ناجی موظف است بعد از نجات هر فرد برگه ای را که شامل مشخصات نجات یافته و محل نجات و نام ناجی و چگونگی عملیات نجات هست را پر کند تا ستاد ساماندهی با سند و مدرک این آمار را اعلام کند.

هیات نجات غریق: آمار مغروقین را از استانداری بگیرید

متاسفانه هیات نجات غریق و غواصی استان گیلان هم اوضاع آشفته ای دارد و با سرپرست اداره می شود. سرهنگ «مهرداد مهرگان» جانشین سابق فرماندهی نیروی انتظامی استان گیلان که دوران بازنشستگی اش را سپری می کند در بدترین زمان ممکن یعنی تابستان که اوج کار هیات نجات غریق هست مسئولیت سرپرستی موقت این هیات را برعهده گرفته است، مسئولیت موقتی که بعید است به ریاست تبدیل شود. صرفنظر از اینکه چرا در چنین برهه پراسترس و حساسی باید رییس این هیات تغییر کند، باید پرسید آیا سرهنگ مهرگان که پیش از این تنها مسئولیت برخورد سلبی در طرح دریا را داشته است آیا گزینه مناسبی برای سرپرستی این هیات بوده است یا خیر؟

اگرچه منابع مطلع در این زمینه یا اظهار بی اطلاعی کرده اند یا آماری متناقض ارائه داده اند اما شنیده های خبرنگار ما (که به واقعیت بسیار نزدیک است) می گوید آمار مغروقین دریا در گیلان از نیمه خرداد تا پنجم مهر ماه که طرح دریا برپا بوده است بیش از ۵۰ نفر بوده است که به این تعداد دو غریق در استخر و دوازده غریق در رودخانه های گیلان را هم باید اضافه کرد. اما ظاهرا بناست این آمار ۳۱ نفر اعلام شود.

چراکه وی در پاسخ خبرنگار ما مبنی بر تعداد غریق جواب جالبی می دهد؛ وی ابتدا می گوید ما این آمار را فقط به صداسیما می دهیم و وقتی در مقابل اصرار ما قرار می گیرد، می گوید: «استانداری متولی اصلی اعلام آمار هست.»

پزشکی قانونی: ۸۱ نفر در محیط های آبی غرق شده اند

وقتی از دو منبع مطلع اصلی ناامید شده ایم به ناچار سراغ پزشکی قانونی رفتیم. متاسفانه دکتر «مهدی قربانی» مدیرکل پزشکی قانونی استان گیلان چند روز پیش در یک تصادف رانندگی هولناک آسیب دید و در بستر بیماری بود و کارشناسی هم که مسئولیت آمار را بر عهده داشت ما را به بازدید از سایت اداره کل دعوت کرد. در سایت پزشکی قانونی هم آمار مغروقین شش ماهه اول سال در محیط های آبی ۸۱ نفر عنوان شد که اگرچه سهم دریا به تفکیک مشخص نشده است، ولی یقینا سهم عمده ای از این مغروقین مربوط به دریاست.

اما وقتی به آمار نهایی مغروقین سال گذشته در سایت پزشکی قانونی گیلان نگاه می کنیم و به اظهارات رییس اورژانس کشور هم در این خصوص توجه می کنیم به یک تناقض بزرگ می رسیم.

در سایت پزشکی قانونی گیلان آمار مغروقین کل سال ۹۷، حدود ۳۹ نفر اعلام شده است درحالیکه دکتر «پیرحسین کولیوند» رییس سازمان اورژانس کشور تیرماه سال جاری که در سومین همایش ملی پیشگیری از حوادث غرق‌شدگی در بندرانزلی سخن می گفت، این آمار را ۸۵ نفر اعلام کرد.

از همین رو تکیه بر آمار پزشکی قانونی که مغروقین شش ماهه اول سال جاری را ۸۱ نفر اعلام کرده است، کمی شایبه انگیز خواهد بود.

یک منبع مطلع: ۵۱ نفر غریق در دریا

اگرچه منابع مطلع در این زمینه یا اظهار بی اطلاعی کرده اند یا آماری متناقض ارائه داده اند اما شنیده های خبرنگار ما (که به واقعیت بسیار نزدیک است) می گوید آمار مغروقین دریا در گیلان از نیمه خرداد تا پنجم مهر ماه که طرح دریا برپا بوده است بیش از ۵۰ نفر بوده است که به این تعداد دو غریق در استخر و دوازده غریق در رودخانه های گیلان را هم باید اضافه کرد. اما ظاهرا بناست این آمار ۳۱ نفر اعلام شود.

«امیر نوری سادات» رییس پیشین هیات نجات غریق و غواصی استان گیلان در این خصوص می گوید: مدتی است طی یک روند عجیب آمار مغروقین دریا به ساعات کاری و غیرکاری تقسیم شده اند و مثلا اگر کسی بعد از ساعت هشت عصر که طرح دریا تمام می شود، غرق شود در آمار مغروقین ستاد ساماندهی محاسبه نخواهد شد و یا اینکه عده ای را هم غریق خشک می نامند و از لیست خارج می کنند. یعنی فرد متوفی از ترس غرق شدن و از تقلای زیاد دچار آنفلانکتوس می شود و در گواهی فوت ایست قلبی ذکر می شود نه غرق شدن در دریا و اینگونه تلاش می شود آمار غریق را کمتر و کمتر جلوه دهند.

متاسفانه فقط در گیلان، در ۸ سال گذشته بیش از هشتصد نفر در محیط های آبی (دریا و رودخانه و استخر و سد) غرق شده اند که  این عدد ۸ ما را به یاد آمار هشت هزار شهید گیلانی در هشت سال دفاع مقدس می اندازد. در حالیکه این کشته شدگان محصول زیرساخت نامناسب گردشگری است نه جنگ. کیست که نداند سهم دریا از این هشتصد غریق بیش از سایر محیط های آبی است.

چرا فکر عاجلی برای این معضل نمی شود؟

«ابوالفضل صادقی» معاون توسعه اداره کل ورزش و جوانان گیلان در این رابطه می گوید: گیلان از لحاظ لجستیکی در نجات غریق و غواصی مظلوم واقع شده و از امکانات مناسبی برخوردار نیست. با توجه به مشکلاتی که در چند سال اخیر در این هیات وجود داشت، منجیان نیز به حق خود نرسیده و آنان نیز مظلوم واقع شده اند.

با این تفاسیری که از وضعیت طرح های دریا گفته شد نباید انتظار داشت تعداد غریق هر ساله کمتر شود، هرچقدر هم صورت مسئله پاک شود و محیط های شنا کوچک تر و کمتر شود تا مغروقین در لیست رسمی ستاد دریا قرار نگیرند اما مگر می شود مرگ یک انسان را کتمان کرد؟

این اعتراف به وضعیت بد هیات نجات غریق تاسف بار است؛ یقینا تحریم ها بر مشکلات مالی نهادهای دولتی و غیردولتی اثرگذار بوده و سعی شده اقتصاد مقاومتی را سرلوحه امور قرار دهند، از همین رو می بینیم متولیان دریا مدام سعی در حذف صورت مساله دارند تا زیر بار مالی کمتری بروند، مثلا وقتی مصاحبه های دکتر رنجکش مدیرکل سابق امور اجتماعی و فرهنگی استانداری گیلان و دبیر ستاد ساماندهی دریا در سال ۹۵ را می خوانیم درمی یابیم ۴۰ طرح سالمسازی و ۸۰ شناگاه در در نوار ساحلی احداث شده بود و ۶۰۰ ناجی مسئولیت نجات جان گردشگران را در طول ۳۰۰ نقطه خطرآفرین بر عهده داشتند، اما سه سال بعد «مونا ابروفراخ» مدیرکل وقت امور اجتماعی و فرهنگی در آغاز طرح دریا خبر از افتتاح ۳۵ طرح دریا و ۶۸ شناگاه می دهد و می گوید ۴۵۰ ناجی مسئولیت نجات جان انسانها را در این محیط ها بر عهده دارند حتی شنیده شده برای اینکه زیر بار هزینه های کمتری بروند به جای ۳۰۰ نقطه خطرآفرین امسال ۱۴۶ نقطه شناسایی شده است.

یاور منجی چه صیغه ای است؟

یک کارشناس مطلع می گوید: نکته جالب اینجاست در گیلان، ۵۰ استخر و ۳۵ طرح دریا داریم که به چیزی حدود ۴۰۰ تا ۴۲۰ منجی نیاز هست درحالیکه در دوره های مختلف فدراسیون، امسال چیزی حدود ۴۵۰ ناجی از گیلان شرکت کرده اند، بر فرض اینکه همه اینها موفق به گذراندن دوره ها شده باشند، ما به سختی طرحها و استخرهای خود را تحت پوشش داده ایم و نقاط خطرافرین گیلان بدون ناجی می مانند اما طی یک ابتکار جالب از افرادی به عنوان یاور منجی در این مناطق استفاده می شود.

قاعدتا به کسانیکه موفق نشده اند در دوره های آموزشی فدراسیون نجات غریق را بگذرانند می توان تا حدودی اطمینان کرد و در صورت نیاز مبرم، به عنوان کمک ناجی حرفه ای از آنها استفاده کرد. اگرچه در ساختار فدراسیون یاور منجی اصلا تعریف شده نیست، اما متولیان طرح دریا در گیلان با توجه به کمبود شدید ناجی – که «ایلخان نوری» رییس فدراسیون نجات غریق و غواصی نیز در سفر مرداد ماه خود به گیلان به آن تاکید داشته است، – مجبور شده اند عنوان یاور منجی را جا بیاندازند و وقتی دیدن تعداد کسانیکه دوره های آموزشی را ناموفق سپری کردند نیز کفاف مناطق خطرافرین را نمی کند به دهیاران و بخشداران اجازه داده شد از افراد محلی آموزش ندیده و ناشی نیز در این مناطق بهره ببرند. حتی گاهی دیده شد تخلفاتی سر بزند و نام افرادی به عنوان یاور منجی در لیست حقوق بگیران دیده می شود که تاکنون دریا را از نزدیک ندیده اند و شاید اصلا حضور فیزیکی در سواحل ندارند.

با این تفاسیری که از وضعیت طرح های دریا گفته شد نباید انتظار داشت تعداد غریق هر ساله کمتر شود، هرچقدر هم صورت مسئله پاک شود و محیط های شنا کوچک تر و کمتر شود تا مغروقین در لیست رسمی ستاد دریا قرار نگیرند اما مگر می شود مرگ یک انسان را کتمان کرد؟

وقتی بودجه های کلان بعضی نهادها برای پیوست فرهنگی – ورزشی طرح دریا وجود دارد باید به متولیان امر بگوییم اول باید مردمی وجود داشته باشند تا برایشان برنامه های فرهنگی ورزشی ایجاد کنید یا نه، وقتی جان مردم بی ارزش شد پیوست فرهنگی به چه دردشان می خورد؟

در کنار همه این معضلات، شجاعت هم در بین مسئولین از بین رفته و از ارائه آمار درست مغروقین پرهیز می کنند تا با سیاست گیج کننده ابهام بر انگیز تلاش کنند در مواقع سخت، جا برای تکذیب باقی بگذارند، بماند که حقوق همین منجیان اصلی هم گاهی با دیرکردی چندین ماهه پرداخت می شود.